Χειρουργική «Χωρίς Ουλές». Νεότερες εξελίξεις και επιλογές

Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η εξειδίκευση των χειρουργών έχουν οδηγήσει τα τελευταία χρόνια στην ανάπτυξη νέων τεχνικών μικροεπεμβατικής χειρουργικής, που κύριο στόχο έχουν τη μείωση του μετεγχειρητικού πόνου, τον περιορισμό των τομών που απαιτούνται και των ουλών, καθώς και την ταχύτερη ανάρρωση του ασθενούς. Ποιες είναι, όμως, οι νέες λαπαροσκοπικές τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί και ποια τα πλεονεκτήματά τους;

Γράφει ο
Δημήτρης Τσακαγιάννης
Χειρουργός
Αναπληρωτής Διευθυντής Α’ Χειρουργικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Τα τελευταία χρόνια οι νέες χειρουργικές τεχνικές προσπαθούν να μειώσουν όσο είναι δυνατόν το μετεγχειρητικό πόνο και το τραύμα. Η λαπαροσκοπική χειρουργική που αναπτύχθηκε στη δεκαετία του 1980 κατάργησε τις μεγάλες τομές και επέτρεψε οι επεμβάσεις να γίνονται από πολλές μικρές τομές σε διάφορα σημεία του κοιλιακού τοιχώματος, διά μέσου των οποίων εισέρχονται ειδικά λαπαροσκοπικά εργαλεία και κάμερα. Σήμερα, πραγματοποιούνται παγκοσμίως περισσότερες από 4 εκατομμύρια λαπαροσκοπικές επεμβάσεις κάθε χρόνο. Η παραδοσιακή λαπαροσκοπική τεχνική απαιτεί, όμως, τη δημιουργία τουλάχιστον τριών έως πέντε τομών στο κοιλιακό τοίχωμα, οι οποίες αφήνουν αντίστοιχες ουλές και είναι επώδυνες διότι διατέμνουν τους μύες του κοιλιακού τοιχώματος.

Οι νέες τεχνικές

Οι χειρουργοί, όμως, τα τελευταία 4-5 χρόνια, στην προσπάθειά τους να μειώσουν τον αριθμό των τομών ή και να τις «κρύψουν» τελείως με στόχο τη μείωση του μετεγχειρητικού πόνου, ανέπτυξαν διάφορες νέες λαπαροσκοπικές τεχνικές που ήδη εφαρμόζονται:

•••?Πριν από πέντε χρόνια αναπτύχθηκε η τεχνική NOTES (Natural Orifice Transluminal Endoscopic Surgery) κατά την οποία η είσοδος των χειρουργικών εργαλείων στην κοιλιακή χώρα γίνεται από φυσικές οπές του ανθρώπινου σώματος, όπως του στόματος, του πρωκτού και του κόλπου της γυναίκας. Η πρώτη επέμβαση NOTES (διακολπική σκωληκοειδεκτομή) στη χώρα μας και από τις πρώτες στην Ευρώπη έγινε από την ομάδα μας στο Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ το 2007. Η κλινική εφαρμογή, όμως, της μεθόδου αυτής παραμένει περιορισμένη, γιατί η είσοδος από το στομάχι ή από τον κόλπο είναι λιγότερο ασφαλής, ενώ ταυτόχρονα προκαλείται νέα βλάβη σε ένα υγιές όργανο, που με δυσκολία αποκαθίσταται.

•••?Ως εξέλιξη της τεχνικής NOTES αναπτύχθηκε ένα χρόνο μετά η Single Port Access Surgery (SPA). Κύριο χαρακτηριστικό της, και στην ουσία εξελικτικό στοιχείο από την παραδοσιακή μέθοδο, είναι η χρησιμοποίηση ενός μόνο σημείου εισόδου στην κοιλιά και συγκεκριμένα του ομφαλού, που αποτελεί και προϋπάρχουσα φυσική ουλή του σώματος. Διά μέσου του ομφαλού εισερχόμαστε στην περιτοναϊκή κοιλότητα και χρησιμοποιώντας πολύ λεπτά λαπαροσκοπικά εργαλεία και κάμερα διαμέτρου μικρότερης των 5 χιλιοστών τελούνται διάφορες επεμβάσεις. Στο ΥΓΕΙΑ, το 2008, εφαρμόσαμε με επιτυχία για πρώτη φορά στην Ελλάδα την τεχνική αυτή σε ασθενείς για την αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης και της χοληδόχου κύστης.

•••?Επίσης πρόσφατη εξέλιξη της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής είναι η needlescopic surgery. Στην προκειμένη περίπτωση χρησιμοποιούνται διάφορα σημεία εισόδου στο κοιλιακό τοίχωμα (όχι μόνο ο ομφαλός), απ’ όπου εισέρχονται στην κοιλιά νέας γενιάς λεπτά εργαλεία (mini-lap) σαν βελόνες, τα οποία με διάμετρο 2 χιλ. διαθέτουν ικανοποιητική λειτουργικότητα (π.χ. στη σύλληψη ιστών) ανάλογη με όργανα δεκαπλάσιας διαμέτρου. Έτσι, το τραύμα στο δέρμα είναι ανεπαίσθητο (σαν τρύπημα βελόνας) με ταυτόχρονη μείωση του μετεγχειρητικού πόνου και με άριστο αισθητικό αποτέλεσμα. Για την έλξη και την κινητοποίηση των ενδοκοιλιακών οργάνων (π.χ. χοληδόχου κύστης) χρησιμοποιούνται και μικροσκοπικοί μαγνήτες (MAGS), οι οποίοι τοποθετούνται μέσα στην κοιλιακή χώρα και κατευθύνονται από μια μικρή μαγνητική κεφαλή σαν τους υπερήχους, που κινείται στην επιφάνεια του κοιλιακού τοιχώματος.

Τι κερδίζουμε

Τα πιθανολογούμενα οφέλη για τον ασθενή από τις μεθόδους αυτές είναι πολλά, εκτός από το άριστο κοσμητικό αποτέλεσμα. Σημαντικό όφελος είναι η ελάττωση του μετεγχειρητικού πόνου. Οι απαιτήσεις σε αναλγητικά φάρμακα αναμένεται να είναι μικρότερες, όπως επίσης αναμένεται να είναι κατά πολύ μικρότερη και η καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος που παρατηρείται μετά την επέμβαση. Όλα αυτά θα έχουν ως συνέπεια τη γρηγορότερη ανάρρωση και την ταχύτερη επανένταξη του ασθενούς στη φυσιολογική ζωή. Οι τεχνικές αυτές εφαρμόζονται σε διάφορες λαπαροκοπικές επεμβάσεις, όπως η χολοκυστεκτομή, η σκωληκοειδεκτομή, η λύση συμφύσεων, η κολεκτομή, η σπληνεκτομή, η νεφρεκτομή, η τοποθέτηση γαστρικού δακτυλίου, η αφαίρεση κύστεων ωοθήκης και άλλες γυναικολογικές και ουρολογικές επεμβάσεις.

Όλες αυτές οι νέες τεχνικές της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής δεν πρόκειται να αντικαταστήσουν την κλασική λαπαροσκοπική χειρουργική, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον. Οφείλουν να υπάρχουν όμως στο οπλοστάσιο του σύγχρονου χειρουργού και να χρησιμοποιούνται κατά περίπτωση, με την προϋπόθεση ότι εφαρμόζονται με ασφάλεια και έχουν, αν όχι καλύτερα, τουλάχιστον ισοδύναμα αποτελέσματα με την κλασική λαπαροσκοπική χειρουργική.

Ιούνιος 2012