Τομογραφία PET/CT: Τεχνολογία αιχμής στη μοριακή απεικόνιση

Γράφει ο
Βασίλης Πρασόπουλος
Πυρηνικός Ιατρός
Διευθυντής Πυρηνικής Ιατρικής – PET/CT Ομίλου ΥΓΕΙΑ

Η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων/υπολογιστική τομογραφία (PET/CT) είναι ένα υβριδικό σύστημα, μια σύγχρονη μέθοδος μοριακής απεικόνισης, η οποία βρίσκει πολλές εφαρμογές στην καρδιολογία, τη νευρολογία και κυρίως την ογκολογία. Η CT (αξονική τομογραφία) ήταν και εξακολουθεί να είναι μια μέθοδος ανατομικής απεικόνισης με υψηλή ευκρίνεια, ευρέως χρησιμοποιούμενη, με πλήθος εφαρμογών. Η ΡΕΤ, με τη χρήση ραδιοεπισημασμένων μορίων, παρέχει λειτουργική πληροφορία για την κατάσταση των ιστών και των οργάνων, καθώς και της παθολογίας τους. Το σύστημα PET/CT, αποτελούμενο από την ΡΕΤ και τη CT, παρέχει τη μορφολογική και ταυτόχρονα τη λειτουργική – βιολογική – μεταβολική χαρτογράφηση και πληροφορία σε μία μόνο εξέταση.

Για τη διενέργεια της εξέτασης μετά τη χορήγηση κατάλληλου ραδιοφαρμάκου, ο εξεταζόμενος υποβάλλεται αρχικά σε απεικόνιση χαμηλής δόσης CT και διαδοχικά σε ΡΕΤ. Τα δεδομένα των δύο απεικονίσεων αποστέλλονται σε ηλεκτρονικό υπολογιστή και με τη βοήθεια λογισμικού οι εικόνες PET και CT συντίθενται, ώστε τελικά να ληφθούν οι PET/CT εικόνες και να διενεργηθεί η ανάγνωσή τους. Αξιοσημείωτη είναι οι υψηλής λεπτομέρειας εικόνες σε τρία επίπεδα και η μεγάλη διακριτική ικανότητα του συστήματος.

Το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο ραδιοφάρμακο είναι η επισημασμένη με ραδιενεργό φθόριο (F-18) φλουοροδεοξυγλυκόζη (FDG), η οποία χορηγούμενη ακολουθεί το μεταβολικό μονοπάτι της γλυκόζης και χρησιμοποιείται κυρίως στην ογκολογία. Η γενική αρχή της χρήσης της FDG στους ογκολογικούς ασθενείς βασίζεται στο γεγονός ότι τα νεοπλασματικά κύτταρα εκφράζουν το λεγόμενο γλυκολυτικό φαινότυπο και συνεπώς προσλαμβάνουν (μεταβολίζουν) το ραδιοφάρμακο σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με τους πέριξ υγιείς ιστούς. Η FDG-PET/CT εξέταση διενεργείται τόσο κατά την αρχική σταδιοποίηση όσο και κυρίως κατά την επανασταδιοποίηση και την εκτίμηση του θεραπευτικού αποτελέσματος ασθενών με λέμφωμα και συμπαγείς καρκίνους.

Κύριες ενδείξεις της είναι η νόσος Hodgkin, τα μη Hodgkin λεμφώματα, ο μη μικροκυτταρικός καρκίνος πνεύμονα, ο καρκίνος κεφαλής-τραχήλου, οι γυναικολογικοί καρκίνοι, οι καρκίνοι του γαστρεντερικού σωλήνα, τα μελανώματα, αλλά και μη ογκολογικές ενδείξεις, όπως η διερεύνηση μονήρους όζου πνεύμονα, η διερεύνηση πυρετού αγνώστου αιτιολογίας και φλεγμονών, ενώ ευρεία εφαρμογή βρίσκει πλέον και στον σχεδιασμό των πλάνων ακτινοθεραπείας για την ακριβέστερη και πληρέστερη ακτινοβόληση των καρκινικών ιστών με σεβασμό των υγιών οργάνων.

Πέραν της FDG, έχουν σχεδιαστεί και έχουν αναπτυχθεί νεότερα ραδιοφάρμακα, συχνά περισσότερο εξειδικευμένα, για την ανάδειξη του πολλαπλασιαστικού δυναμικού των όγκων, όπως η επισημασμένη με F-18 θυμιδίνη (FLT) και τυροσίνη (FET), για τη διερεύνηση νευροενδοκρινών όγκων, όπως τα επισημασμένα με Ga-68 πεπτίδια, για τη διερεύνηση βιοχημικής υποτροπής του καρκίνου του προστάτη, η επισημασμένη με F-18 χολίνη (FCH) και τώρα τελευταία  το Ga-68 PSMA που υπόσχεται μεγάλη ακρίβεια στη διάγνωση. Έχουμε στη διαγνωστική μας φαρέτρα και ραδιοφάρμακα για τη διερεύνηση της στεφανιαίας νόσου, αλλά και για τη διερεύνηση νευρολογικών συμπτωμάτων και παθήσεων όπως τα νοσήματα Alzheimer και Parkinson.

Συνολικά, η PET/CT αποτελεί μια καινοτομία στο χώρο, μια τεχνολογική επανάσταση στον τομέα της μοριακής απεικόνισης, συνεχώς και ταχέως εξελισσόμενη, ένα υβριδικό σύστημα που «πάντρεψε» την ανατομία με τη λειτουργία, και επέτρεψε την παράλληλη διερεύνηση και αξιολόγηση μορφολογικών και βιολογικών/λειτουργικών διαταραχών.

Οκτώβριος 2018