Το τέλος του μύθου της αυτοεξέτασης μαστού

Πόσα και πόσα βιβλία, περιοδικά κι εφημερίδες δεν έχουν ξοδέψει άπειρα φύλλα, προσπαθώντας να διδάξουν τις γυναίκες πώς να αυτοεξετάζονται!

Γράφει ο
Ιωάννης Π. Φύσσας
Χειρουργός

Όλοι έχουμε στο μυαλό μας εικόνες γυναικών που εξετάζουν τους μαστούς τους στον καθρέφτη μετά το μπάνιο με το ένα χέρι σηκωμένο. Κι όμως φαίνεται ότι η αυτοεξέταση του μαστού ήταν απλά μια αληθοφανής υπόθεση, που όμως όχι μόνο δεν επαληθεύτηκε, αλλά αποδείχθηκε τελικά και βλαπτική! Η Ευρωπαϊκή Μαστολογική Εταιρεία, ο Ιατρικός Σύλλογος του Καναδά και πολλοί άλλοι, έχουν διακόψει τη διδασκαλία αυτοεξέτασης μαστού στο γυναικείο πληθυσμό. Δεν το πιστεύετε; Διαβάστε με προσοχή το άρθρο αυτό.

Η εξέταση του μαστού (ψηλάφηση) δεν είναι απλή δουλειά. Ακόμα και πολύπειροι χειρουργοί μαστού μπορεί να πλανηθούν όταν συναντήσουν οζώδεις, δύσκολους μαστούς. Δεν είναι δυνατόν μια απλή γυναίκα να μπορεί να αυτοεξετάζεται σωστά, όσο καλά κι αν την εκπαιδεύσουμε.

Το ότι οι περισσότερες γυναίκες στην Ελλάδα πηγαίνουν στο γιατρό αφού οι ίδιες ψηλαφίσουν έναν όγκο στο μαστό, δε σημαίνει ότι έμαθαν να εξετάζονται. Αντίθετα σημαίνει ότι δεν πηγαίνουν τακτικά στο μαστολόγο τους, γιατί αυτός θα είχε πιάσει τον όγκο από πρόπερσι.

Ένας αριθμός γυναικών που αυτοεξετάζονται, αρκούνται σ’ αυτό παραλείποντας την κλινική εξέταση μαστού από τον ειδικό. Έτσι, η διάγνωση μπορεί να καθυστερήσει ακόμα και για χρόνια. Όταν πια καταφέρουν να ψηλαφίσουν έναν όγκο, τότε αυτός θα πρέπει να έχει φτάσει σε μέγεθος καρυδιού, ενώ ένας ειδικός μαστολόγος θα τον είχε πιάσει δύο και τρία χρόνια πριν, όταν είχε μέγεθος μπιζελιού. Έχουν λοιπόν χαθεί κάποια πολύτιμα χρόνια.

Άλλες γυναίκες που αυτοεξετάζονται αποκτούν μια έμμονη ιδέα και φοβία με τον καρκίνο μαστού, σε βαθμό που επισκέπτονται το γιατρό τους με το παραμικρό, μεταδίδοντας την ανησυχία τους και ενίοτε προκαλώντας τον να τις υποβάλει σε βιοψία, προκειμένου να είναι 100% βέβαιες ότι δεν έχουν καρκίνο. Στην κατηγορία αυτών των γυναικών έχει μετρηθεί διπλάσια συχνότητα χειρουργικών βιοψιών με καλοήθη διάγνωση. Αυτό σημαίνει ότι τελικά, η αυτοεξέταση μπορεί να αποβεί βλαπτική σε ορισμένες περιπτώσεις.

Τρεις μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες απέδειξαν πως η αυτοεξέταση των μαστών διπλασιάζει τη συχνότητα των καλοήθων χειρουργικών βιοψιών, χωρίς να βελτιώνει την επιβίωση των ασθενών με καρκίνο, λόγω καθυστέρησης στη διάγνωση. Για τους λόγους αυτούς η πανίσχυρη Ευρωπαϊκή Μαστολογική Εταιρεία (EUSOMA), ο Ιατρικός Σύλλογος του Καναδά και άλλοι, συνιστούν να διακοπεί η διδασκαλία αυτοεξέτασης μαστού στις γυναίκες ηλικίας 40-60 ετών1-5.

Δεν μπορούμε να αρνηθούμε σε μια γυναίκα να ψηλαφά το στήθος της. Είναι σώμα της, είναι δικό της. Αλλά φαίνεται ότι δεν πρέπει να ενθαρρύνουμε την αυτοεξέταση μαστού, ούτε τη διδασκαλία της, όπως γινόταν τα τελευταία 30 χρόνια, γιατί αποδείχτηκε αναποτελεσματική και ενίοτε βλαπτική2.

Θα ήταν καλύτερα να τις διδάσκουμε πόσο σημαντικό είναι να μην παρακάμπτουν τους γιατρούς τους και να υποβάλλονται κάθε χρόνο σε προληπτική κλινική εξέταση μαστών σε συνδυασμό με μαστογραφία.

Συνεπώς, επισκεφθείτε κάθε χρόνο το μαστολόγο (και όχι το μαιευτήρα-γυναικολόγο) για κλινική εξέταση μαστών κι αφήστε σ’ αυτόν την ευθύνη. Μην την επωμίζεστε εσείς! Έχετε τόσες άλλες ευθύνες στη ζωή, στη δουλειά και στην οικογένεια.

Βιβλιογραφία

1. Wald N. Consensus Conference on Breast Cancer Screening. Paris February 1993. Report of the evaluation Committee. Oncology 1994;51: 380-9
2. Baxter N.Preventive Health Care, 2001 update: Should women be routinely taught breast self examination? Canadian Task Force on Preventive Health Care. CMAJ 2001, 164: 1387-46
3. Necklyudov L, Fletcher S. Is it time to stop teaching Breast Self Examination? . CMAJ 2001, 164: 1851-2
4. Holmberg L, et al. Breast cancer mortality in relation to self reported use of breast self examination. A cohort study of 450.000 women. Breast Cancer Res. Treat 1997;43:137-140.
5. UK Trial of early detection on breast cancer group. 16 year mortality from breast cancer in the UK. Lancet 1999; 353:1909-14

Ιούνιος 2007