Σύντομα στη χώρα μας …το εμβόλιο κατά του HPV

Γράφουν οι
Χ. Ατσάλη
Κ. Γεωργιλής
Παθολόγοι – Λοιμωξιολόγοι
Ε. Παπαδοπούλου
Γ. Νασιούλας
Μοριακοί Βιολόγοι

Τι είναι ο ιός HPV;

Είναι το συχνότερο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα, δεν έχει κλινικά συμπτώματα και συνήθως εντοπίζεται με το τεστ Παπ. Σχεδόν το 40% του γυναικείου πληθυσμού τον φέρει και μπορεί να θεωρηθεί ύπουλος, αφού οι άνδρες που τον μεταφέρουν, δεν έχουν καμία κλινική εκδήλωση. Οι θεραπείες που υπάρχουν προς το παρόν, απλώς καταστέλλουν τα συμπτώματα. Ο ιός παραμένει στον οργανισμό δια βίου και εμφανίζεται σε διαφορετικές φάσεις της ζωής, σε συνδυασμό με άλλα γεγονότα, όπως στρες και κόπωση. Μεταδίδεται με το σεξ και μένει στον οργανισμό χωρίς να είναι δυνατόν να αφαιρεθεί.

Οι περισσότερες λοιμώξεις που εμφανίζονται στον οργανισμό συνήθως αυτοϊώνται, ωστόσο υπάρχουν κάποιοι τύποι του ιού, από τους 30 περίπου που μολύνουν τη γεννητική οδό, που μπορούν να προκαλέσουν δυσπλασία στο επιθήλιο του τραχήλου της μήτρας. Η δυσπλασία αυτή μπορεί τελικά να εξελιχθεί σε καρκίνο.

Συγκεκριμένα, οι τύποι 16 και 18 ευθύνονται για το 70% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου και του αιδοίου, καθώς και του ενδοεπιθηλιακού καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ενώ οι τύποι 6 και 11 συνδέονται με τα κονδυλώματα σε ποσοστό 90%.

Τι είναι το περίφημο εμβόλιο αντι- HPV;

Πρόσφατα εγκρίθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες και σύντομα αναμένεται στη χώρας μας το Gardasil, ένα εμβόλιο έναντι των ορότυπων 6, 11, 16 και 18 του ιού των θηλωμάτων του ανθρώπου (HPV).

Το εμβόλιο εγκρίθηκε για κορίτσια και γυναίκες 11-26 ετών με σκοπό την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων και των προκαρκινικών και δυσπλαστικών αλλοιώσεων που προκαλούνται από τους συγκεκριμένους τύπους του HPV. Χορηγείται σε τρεις δόσεις ενδομυικά στο βραχίονα (δελτοειδή μυς), ή στην προσθιοπλάγια επιφάνεια του μηρού. Η δεύτερη δόση χορηγείται 2 μήνες μετά την πρώτη και η τρίτη δόση 6 μήνες μετά την πρώτη. Η καλύτερη ηλικία για εμβολιασμό είναι τα 11-12 έτη, δηλαδή πριν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας.

Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου εκτιμήθηκε σε τρεις πολυεθνικές κλινικές μελέτες και μία μελέτη στις ΗΠΑ. Συμμετείχαν 21.000 γυναίκες 16-26 ετών. Για τις γυναίκες που δεν είχαν μολυνθεί, το Gardasil αποδείχθηκε σχεδόν 100% αποτελεσματικό στην πρόληψη των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων και των προκαρκινικών βλαβών του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου και του αιδοίου. Το διάστημα παρακολούθησης στις κλινικές αυτές μελέτες ήταν μικρό για να αποδειχθεί η μη ανάπτυξη καρκίνου μακροπρόθεσμα, ωστόσο η πρόληψη προκαρκινικών βλαβών σημαίνει με μεγάλη πιθανότητα την πρόληψη αυτών των καρκίνων.

Το εμβόλιο δεν προστατεύει από μόλυνση από άλλους ορότυπους του HPV και δεν προλαμβάνει την ανάπτυξη καρκίνου σε γυναίκες που ήδη έχουν προκαρκινικές βλάβες. Η έρευνα για τη δυνατότητα χορήγησής του και σε άνδρες συνεχίζεται.

Η ασφάλεια του εμβολίου εκτιμήθηκε σε 11.000 κορίτσια και γυναίκες. Η συχνότερη ανεπιθύμητη ενέργεια ήταν οι τοπικές αντιδράσεις στο σημείο του εμβολιασμού. Αναμένεται να εκτιμηθεί η ασφάλειά του σε γυναίκες που εμβολιάσθηκαν, ενώ δεν είχαν αντιληφθεί ότι ήταν έγκυες.

Πόσο ασφαλές είναι το εμβόλιο ενάντια στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας;

Η παρασκευή εμβολίων έχει επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ανάπτυξη της Μοριακής Βιολογίας που επιτρέπει τη σύνθεση ασφαλών για τον άνθρωπο εμβολίων, κάτι που ήταν ανέφικτο πριν. Σήμερα μπορούμε να φτιάξουμε ανοσογενείς πρωτεΐνες συνδέοντας τα επιθυμητά τμήματα του γονιδίου. Αυτό το ανασυνδυαμένο γονίδιο χρησιμοποιείται στη συνέχεια σαν εμβόλιο.

Το εμβόλιο αντι –HPV είναι ένα προστατευτικό εμβόλιο που στοχεύει στην αποτροπή της μόλυνσης με τον ιό του ανθρώπινου θηλώματος. Από τους εκατό υπότυπους που υπάρχουν, έχει επιλεγεί η πρωτεΐνη από τέσσερις υποτύπους τους 6, 11, 16, και 18.

Η στρατηγική που ακολουθείται είναι η χρήση των γονιδίων εκείνων που προκαλούν μεγάλη ανοσοαπάντηση και ανάπτυξη εξουδετερωτικών αντισωμάτων. Με μεθόδους Μοριακής Βιολογίας κατασκευάζεται ένας ανασυνδυασμένος σακχαρομύκητας Saccharomyces cerevisiae, που φέρει το επιθυμητό γονίδιο για τη σύνθεση και έκκριση της πρωτεΐνης του μεγάλου καψιδίου του ιού, L1.

Χρησιμοποιώντας το παραπάνω κυτταρικό σύστημα συνθέτονται σωματίδια από τη πρωτεΐνη L1 τα οποία μοιάζουν με τον ιo. Στη συνέχεια αυτά καθαρίζονται και αποτελούν το ενέσιμο εμβόλιο.

Έτσι, στο τελικό προϊόν, το οποίο χρησιμοποιείται για τον εμβολιασμό δεν υπάρχουν νουκλεϊκά οξέα του ιού HPV, με αποτέλεσμα το εμβόλιο να είναι πολύ ασφαλές.