Πως αντιμετωπίζεται ο σακχαρώδης διαβήτης στην παιδική ηλικία

Ο σακχαρώδης διαβήτης εμφανίζεται όλο και πιο συχνά σε παιδιά και προβληματίζει ουσιαστικά ολόκληρη την οικογένεια. Όμως, οι νέες μέθοδοι θεραπείας είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές, γι’ αυτό δεν πρέπει να υπάρχει λόγος ανησυχίας. Τι πρέπει, λοιπόν, να ξέρουν οι γονείς για το διαβήτη;

Γράφει ο
Νικόλαος Κεφαλάς 
Παιδίατρος Ενδοκρινολόγος
Διαβητολογικό Ιατρείο Νοσοκομείου ΠΑΙΔΩΝ ΜΗΤΕΡΑ

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια πάθηση, που χαρακτηρίζεται είτε από ολική έλλειψη ινσουλίνης, λόγω αυτοάνοσης καταστροφής των β-νησιδίων του Langerhans, στο πάγκρεας (τύπος 1) ή από αδυναμία δράσης της ινσουλίνης σε κυτταρικό επίπεδο (τύπος 2). Η συχνότητα εμφάνισης και των δυο τύπων διαβήτη αυξάνεται συνεχώς. Ο τύπος 1, εμφανίζεται όλο και σε μικρότερες ηλικίες, χωρίς να μπορούμε να το αιτιολογήσουμε, και ο τύπος 2, που σχετίζεται με το αυξημένο σωματικό βάρος, λόγω της επιδημίας παχυσαρκίας του καιρού μας.

• Ο διαβήτης τύπου 1, καθώς είναι μια αυτοάνοση νόσος, φαίνεται ότι ακολουθεί τον αυξημένο επιπολασμό αυτών των νόσημάτων. Επιπλέον, φαίνεται να εμφανίζεται και σε νεαρότερες ηλικίες (κάτω από την ηλικία των 6 ετών) όλο και περισσότερο και χωρίς την ύπαρξη κάποιου οικογενειακού ιστορικού. Κάποιος θα σκεφτόταν ότι η αντιμετώπισή του θα ήταν εύκολη, με τη χορήγηση ινσουλίνης, αλλά η πρακτική θα τον είχε διαψεύσει. Οι προκλήσεις και οι παγίδες για το θεραπευτή, αλλά και για τον ασθενή εμφανίζονται ακόμη και από τη διάγνωση και σίγουρα επιτείνονται από τη μικρή ηλικία των ασθενών.

• Ο διαβήτης τύπου 2 συνήθως συνυπάρχει με οικογενειακό ιστορικό διαβήτη. Η αντιμετώπισή του είναι επίσης μια πρόκληση για το θεραπευτή: καθότι είναι πιο σπάνιος από το διαβήτη τύπου 1 στα παιδιά, όπου η έλλειψη ινσουλίνης είναι καθολική, αντιμετωπίζεται σαν τύπου 1 με ινσουλίνη και έλεγχο του βάρους με διατροφικές προσαρμογές, καθώς δεν υπάρχουν πολλά φάρμακα για τον διαβήτη τύπου 2 στα παιδιά.

Η «εκπαίδευση» της οικογένειας
Με την ανακοίνωση της διάγνωσης στον ασθενή και την οικογένεια του, υπάρχει, σχεδόν πάντα, ένα «πένθος» για το γεγονός αυτό. Κυρίως η οικογένεια του νεοδιαγνωσμένου διαβητικού, ιδιαίτερα αν αυτό είναι μικρό παιδί, θεωρεί ότι έχει έρθει το «τέλος» για αυτό. Είναι στα χέρια των εκπαιδευτών και της οικογένειας να ξεπεραστεί γρήγορα το πρόβλημα.
Η εκπαίδευση της διαβητικής οικογένειας έχει αρκετά σημεία που πρέπει να καλυφθούν: διάφορες ινσουλίνες που κυκλοφορούν, νέου τύπου ινσουλίνες, υπογλυκαιμίες, υπεργλυκαιμίες, άσκηση, ασθένειες, διατροφή, τρόπος χορήγησης ινσουλίνης, μέτρηση σακχάρου αίματος, πρόγραμμα ημέρας του διαβητικού, ψυχολογία του διαβητικού, στόχοι για το διαβήτη και τον ασθενή. Οι στόχοι αυτοί πρέπει να είναι ρεαλιστικοί, ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς και το επίπεδο της οικογένειας, χωρίς να παραβλέπουμε έναν καλό έλεγχο.
Για την καλύτερη και αρτιότερη εκπαίδευση, καθώς και για την επαφή με την οικογένεια, είναι απαραίτητη η παρουσία μιας ομάδας ειδικών: νοσηλεύτρια εκπαιδευμένη στον διαβήτη, διαιτολόγος, ψυχολόγος και ο ιατρός. Το κάθε μέλος της ομάδας θα επικεντρωθεί σε συγκεκριμένο κομμάτι της θεραπείας. Τα μέλη της ομάδας θα πρέπει να επικοινωνούν μεταξύ τους, ώστε να εκτιμηθούν τυχόν ιδιαιτερότητες του ασθενούς και της οικογένειάς του.

Η θεραπεία
Η ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη, ανεξαρτήτως ηλικίας και τύπου, είναι μια ισορροπία ανάμεσα σε φάρμακα (ινσουλίνη), διατροφή και φυσική δραστηριότητα. Αυτό ακριβώς φοβίζει τους γονείς των μικρών παιδιών με διαβήτη: θα δεχθούν εύκολα να κάνουν μετρήσεις και ενέσεις; Θα μπορούν να ελέγξουν τη διατροφή τους και τη δραστηριότητά τους; Θα μπορούν να αντιληφθούν τις υπογλυκαιμίες; Το γεγονός ότι τα παιδιά είναι μικρά είναι το πλεονέκτημά τους. Ο τρόπος συμπεριφοράς τους μπορεί να διαμορφωθεί και να διδαχθεί. Εδώ κομβικό ρόλο παίζουν οι γονείς και η ομάδα του διαβήτη.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα συστήματα χορήγησης ινσουλίνης (στυλό ή αντλίες), καθώς και οι τεχνολογίες ελέγχου σακχάρου με πολλά χρώματα, σχήματα και ελάχιστη ποσότητα αίματος (3 μl) είναι εξαιρετικά φιλικά σε παιδιά και η εξοικείωσή τους με αυτά είναι θαυμαστή. Οι στερητικές δίαιτες του διαβήτη είναι πλέον παρελθόν. Σε συνδυασμό με τις νέες ινσουλίνες, μπορούμε να είμαστε πιο ευέλικτοι στο διατροφικό πρόγραμμα των παιδιών με διαβήτη, σχετικά με τις ποσότητες φαγητού και την ώρα του γεύματος. Όσο για τις υπογλυκαιμίες, ο συχνός έλεγχος και ο χρόνος θα φέρουν και την αντίληψή τους.

Η πιθανότητα επιπλοκών
Πολλοί γονείς με μικρά παιδιά με διαβήτη, ανησυχούν μήπως εμφανίσουν στο μέλλον επιπλοκές, καθώς θα έχουν περισσότερο καιρό τη νόσο, σε σχέση με ένα μεγαλύτερο παιδί. Αυτό φαίνεται πως δεν είναι αληθές. Μελέτες έχουν δείξει ότι η ηλικία εμφάνισης διαβήτη δεν παίζει ρόλο στην παρουσία επιπλοκών. Αυτό που παίζει σίγουρα ρόλο είναι ο έλεγχος του διαβήτη και εκεί πρέπει να επικεντρωθεί η ομάδα και η οικογένεια του διαβητικού.

Για τη θεραπεία του, ανεξάρτητα από τον τύπο, η ύπαρξη μιας ομάδας θεραπείας είναι κομβική: ιατρός, νοσηλευτής εξειδικευμένος στο διαβήτη, διαιτολόγος, ψυχολόγος. Το Διαβητολογικό Ιατρείο του Παίδων ΜΗΤΕΡΑ τη διαθέτει.

Συμπερασματικά, ο διαβήτης σε παιδιά δεν πρέπει να τρομάζει. Τα παιδιά προσαρμόζονται εξαιρετικά καλά στις όποιες προκλήσεις. Οι νέες τεχνολογίες επιτυγχάνουν καλύτερο έλεγχο, με ίσως πιο πολύπλοκο, αλλά και πιο φιλικό προς το παιδί τρόπο. Οι γονείς, μετά την αρχική απογοήτευση, θα πρέπει να είναι αισιόδοξοι για το παιδί τους.

Φεβρουάριος 2015