Πολύποδες του παχέος εντέρου: Γιατί επιβάλλεται η έγκαιρη διάγνωση

Οι πολύποδες του παχέος εντέρου εμφανίζονται συνήθως μετά την ηλικία των 50 και η αιτία γι’ αυτό είναι το οικογενειακό ιστορικό, αλλά και ορισμένες «κακές» συνήθειες στη διατροφή. Δεδομένου ότι δεν έχουν συμπτώματα, πώς εντοπίζονται και, κυρίως, γιατί πρέπει να θεραπεύονται χωρίς καθυστέρηση;

Γράφει ο
Απόστολος Νταϊλιάνας
Γαστρεντερολόγος, Διευθυντής Α΄ Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Ο πολύποδας στο παχύ έντερο είναι μια υπέγερση, μια προβολή του βλεννογόνου εντός του αυλού από παθολογικό ιστό. Υπάρχουν «πολύποδες» και πολύποδες. Πολύποδες δηλαδή που δεν εξελίσσονται, όπως οι υπερπλαστικοί, αλλά και πολύποδες που μπορεί να δημιουργήσουν καρκίνο, όπως τα αδενώματα. Κάποιοι πολύποδες είναι καρκινωματώδεις, περιέχουν δηλαδή ήδη κακοήθη κύτταρα.

Οι πολύποδες, ειδικά τα αδενώματα, μπορεί να είναι μισχωτοί, που μοιάζουν σαν μανιτάρι, δηλαδή να έχουν ένα στενό μίσχο και μια πιο πλατιά κεφαλή, να είναι άμισχοι ή ακόμη και επίπεδοι, που μόλις ξεχωρίζουν από τον υπόλοιπο φυσιολογικό βλεννογόνο. Μπορεί να αναπτυχθούν σε οποιοδήποτε σημείο του παχέος εντέρου, να είναι ένας ή περισσότεροι και ποικίλλουν σε μέγεθος από μερικά χιλιοστά μέχρι μερικά εκατοστά. Όσο πιο μεγάλος ο πολύποδας τόσο πιο πιθανό είναι να περιέχει καρκινικά κύτταρα. Οι περισσότεροι, περίπου τα 2/3, είναι αδενώματα. Όλα τα αδενώματα δεν εξελίσσονται σε καρκίνο και όσοι τελικά εξελιχθούν, χρειάζονται αρκετά χρόνια.

Για τη δημιουργία των πολυπόδων καθοριστικό ρόλο παίζουν γενετικοί παράγοντες, «τα γονίδια», γι’ αυτό και το οικογενειακό ιστορικό πολυπόδων ή καρκίνου του παχέος εντέρου είναι σημαντικό. Οι πολύποδες, όπως και ο καρκίνος στο παχύ έντερο, είναι σπάνιοι σε ηλικία πριν από τα 40 και παρουσιάζονται κατά 90% από την ηλικία των 50. Ο κίνδυνος αυξάνεται, όμως, όχι μόνο με την ηλικία, αλλά και με την κακή διατροφή με πολλά λιπαρά, πολύ κόκκινο κρέας και λίγες φυτικές ίνες, όπως και με το κάπνισμα και την παχυσαρκία. Αντίθετα, προστατεύουν η άσκηση, οι φυτικές ίνες (φρούτα και λαχανικά), πιθανότατα η δίαιτα με πολύ ασβέστιο που περιέχουν τα γαλακτοκομικά και φάρμακα όπως η ασπιρίνη, και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, που όμως δεν συνιστώνται λόγω παρενεργειών.

Η αξία της κολονοσκόπησης
Οι πολύποδες δεν προκαλούν συμπτώματα. Οι μεγαλύτεροι μπορεί να οδηγήσουν σε ορατή ή πιο συχνά αφανή απώλεια αίματος, η οποία ανιχνεύεται με έλεγχο των κοπράνων. Η καλύτερη, όμως, εξέταση για την ανεύρεση πολυπόδων, αλλά και για την αφαίρεσή τους είναι η κολονοσκόπηση. Στην κολονοσκόπηση, έπειτα από προετοιμασία του εντέρου με καθαρτικά και χορήγηση ενδοφλέβιας καταστολής, εισάγεται ένας λεπτός, εύκαμπτος σωλήνας και προωθείται σε όλο το παχύ έντερο. Το εσωτερικό του εντέρου είναι επίπεδο με πτυχές. Ο πολύποδας διακρίνεται σαν προβολή εντός του αυλού και καλύπτεται από ιστό που μπορεί να μην έχει σαφείς διαφορές από τον υπόλοιπο βλεννογόνο ή να είναι πιο εξέρυθρος ή εξελκωμένος.

Η αφαίρεση των πολυπόδων μπορεί να γίνει στην πρώτη κολονοσκόπηση ή σε δεύτερο χρόνο, αν ο πολύποδας είναι πολύ μεγάλος ή αν δεν υπάρχει η απαραίτητη υποδομή ή αν υπάρχουν αμφιβολίες για τη φύση του, οπότε αποστέλλεται μόνο δείγμα με βιοψία για ιστολογική εξέταση. Στους μικρούς πολύποδες η συνήθης πρακτική είναι να αφαιρούνται σε ένα ή περισσότερα τμήματα με μια απλή λαβίδα βιοψίας. Λίγο μεγαλύτεροι πολύποδες, αλλά μικρότεροι από ένα εκατοστό, αφαιρούνται με τον βρόχο, μια μεταλλική θηλιά που περνά μέσα από τον αυλό βιοψίας του κολονοσκοπίου, ανοίγει, περιβροχίζει τον πολύποδα και τον αποκόπτει ολοσχερώς με τη σύγκλεισή του.

Οι μεγαλύτεροι του ενός εκατοστού πολύποδες, που από άποψη τεχνικής είναι και πιο δύσκολοι, αφαιρούνται με τον ίδιο τρόπο, σε ένα ή περισσότερα τμήματα, με τη χορήγηση ρεύματος, που βοηθά στο κόψιμο του πολύποδα και καυτηριάζει τη βάση για να μην αιμορραγήσει. Συχνά προηγείται έγχυση φυσιολογικού ορού κάτω από τον βλεννογόνο, εντός του εντερικού τοιχώματος, για να αποφευχθούν επιπλοκές της διαθερμίας. Η αφαίρεση των πολυπόδων, η πολυπεκτομή, είναι εντελώς ανώδυνη. Οποιοσδήποτε πόνος στην κολονοσκόπηση προκύπτει μόνο από την πίεση του παχέος εντέρου. Όλοι οι πολύποδες μετά την αφαίρεση αποστέλλονται για ιστολογική εξέταση.

Η θεραπεία
Η πολυπεκτομή δεν απαιτεί νοσηλεία. Το πρώτο 24ωρο η δίαιτα είναι ελαφρά και στη συνέχεια ελεύθερη. Εάν υπάρξουν ενοχλήματα το πρώτο 24ωρο ή αιμορραγία τις πρώτες 2-3 εβδομάδες, είναι σκόπιμη η άμεση επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό. Επανάληψη της κολονοσκόπησης γίνεται σε 5 χρόνια για 1-2 μικρούς πολύποδες ή συντομότερα, συνήθως σε 3 χρόνια, για περισσότερους μικρούς ή έναν μεγάλο πολύποδα. Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί επανέλεγχος νωρίτερα. Η κολονοσκόπηση και η πολυπεκτομή, αποδεδειγμένα με μακροχρόνιες μελέτες, μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο του καρκίνου του παχέος εντέρου και είναι σημαντικό όπλο της προληπτικής ιατρικής στη μάχη κατά του καρκίνου.

Φεβρουάριος 2018