Οζώδες Λέμφωμα

Γράφει ο
Δημήτριος Γρενζελιάς
Αιματολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης ΥΓΕΙΑ

Το Οζώδες ή Λεμφοζιδιακό Λέμφωμα (ΟΛ) είναι το συχνότερο από τα ήπιας συμπεριφοράς μη Hodgkin λεμφώματα στο Δυτικό Κόσμο και αποτελεί το 30-35% των περιπτώσεων με νεοδιαγνωσμένο μη Hodgkin λέμφωμα. Η διάμεση ηλικία διάγνωσης είναι τα 60-65 έτη και και επιδημιολογικές μελέτες έχουν αναδείξει συσχέτιση της νόσου με έκθεση στο βενζόλιο, σε φυτοφάρμακα και το κάπνισμα.

Συνήθως πρόκειται για ένα πολύ βραδέως αναπτυσσόμενο λέμφωμα που προέρχεται από τα Β λεμφοκύτταρα, προσβάλλει τους λεμφαδένες και δυνατόν να επεκταθεί στο σπλήνα και το μυελό των οστών.

Κλινική Εικόνα

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ανώδυνη διόγκωση σε έναν ή περισσότερους λεμφαδένες. Συχνά οι ασθενείς αναφέρουν την ύπαρξη των λεμφαδενικών διογκώσεων από μακρού και, όχι σπάνια, περιγράφουν αυξομείωση του μεγέθους των.

Μερικοί ασθενείς με ΟΛ εμφανίζουν μεγάλους όγκους στην κοιλιά, που μπορεί να να είναι ασυμπτωματικοί ή να εμποδίζουν τη φυσιολογική ροή στο πεπτικό σύστημα, το ουροποιητικό σύστημα ή σε κάποιο αγγείο, με ανάλογα συπτώματα. Σπανιώτερα, οι ασθενείς παρουσιάζουν γενικά συμπτώματα (πυρετό, έντονους νυχτερινούς ιδρώτες, απώλεια βάρους) που ονομάζονται συμπτώματα Β.

Διάγνωση

Η ιστολογική διάγνωση του ΟΛ στηρίζεται στη χειρουργική βιοψία ενός ύποπτου λεμφαδένα. Σε αρκετές περιπτώσεις, που οι διογκωμένοι λεμφαδένες δεν είναι εύκολα προσβάσιμοι για τη λήψη χειρουργικής βιοψίας (στην κοιλιακή ή θωρακική κοιλότητα), η δια τέμνουσας βελόνης παρακέντηση της ύποπτης βλάβης υπό την καθοδήγηση αξονικού τομογράφου είναι ικανή να θέσει τη διάγνωση. Σπανιώτερα η διάγνωση μπορεί να τεθεί με οστεομυελική βιοψία σε περίπτωση διήθησης του μυελού των οστών.

Σταδιοποίηση

Δεδομένου ότι η θεραπεία γενικά των χαμηλής κακοήθειας λεμφωμάτων εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, η σταδιοποίηση (στάδια I-IV) είναι απαραίτητη πριν την έναρξη θεραπείας και περιλαμβάνει:

-Λεπτομερή λήψη ιστορικού (συπτώματα Β;) και φυσική εξέταση

-Πλήρη αιματολογικό και βιοχημικό έλεγχο

-LDH, β2-μικροσφαιρίνη, ηλεκτροφόρηση λευκωμάτων, ανοσοσφαιρίνες, ορoλογικό έλεγχο για ηπατίτιδα B, C και HIV

-Ανοσοφαινότυπο λεμφοκυττάρων όταν υπάρχει λευχαιμική εικόνα

-Μυελόγραμμα και οστεομυελική βιοψία

-Κυτταρογενετική μελέτη του μυελού των οστών

-Αξονική τομογραφία τραχήλου/θώρακα/κοιλίας και ενδεχόμενα PET-CT, για ακριβέστερη σταδιοποίηση

Αναλόγως της ύπαρξης ή μη συμπτωμάτων Β, κάθε στάδιο χαρακτηρίζεται ως Α (χωρίς συμπτώματα Β) ή ως Β επί υπάρξεως συμπτωμάτων Β.

Πρόγνωση

Βάσει 5 παραγόντων κινδύνου (>4 ομάδες προσβεβλημένων λεμφαδένων, αυξημένη LDH ορού, ηλικία >60 ετών, στάδιο III ή IV και αιμοσφαιρίνη <12 g/dl) οι ασθενείς ομαδοποιούνται σε χαμηλού (0-1 παράγοντες), ενδιαμέσου (2) και υψηλού (3-5) κινδύνου για υποτροπή της νόσου με αναμενόμενα 10ετή ποσοστά επιβίωσης 62-71%, 48-51% και 34-36%, αντίστοιχα.

Θεραπεία

Οι ασθενείς σταδίων I και II αντιμετωπίζονται με τοπική ακτινοθεραπεία που δίνει μακρύ διάστημα ελεύθερο νόσου και πιθανή ίαση σε σημαντικό ποσοστό ασθενών ενώ πρόσφατα δεδομένα έδειξαν ότι η προσθήκη ‘ήπιας’ χημειοθεραπείας με Rituximab βελτειώνει περαιτέρω την έκβαση.

Για ασυπτωματικούς ασθενείς σταδίων III και IV συνιστάται παρακολούθηση. Θεραπεία χορηγείται στους ασθενείς με συμπτώματα (συμπτώματα Β, αναιμία, ουδετεροπενία, θρομβοπενία ή διήθηση ζωτικών οργάνων).

Συστήνονται διάφορα χημειοθεραπευτικά σχήματα σε συνδυασμό με το μονοκλωνικό αντίσωμα Rituximab (R-CHOP, R-Bendamustine, R-MCP, R-FC(Μ), Ραδιοανοσοθεραπεία). Θεραπεία συντήρησης με Rituximab κάθε 8 εβδομάδες για 2 χρόνια παρατείνει το ελεύθερο νόσου χρονικό διάστημα. Το νεώτερο μονοκλωνικό αντίσωμα Obinotuzumab, αντί του Rituximab, βελτειώνει περαιτέρω το θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Η υποτροπή της νόσου συστήνεται να τεκμηρειώνεται με βιοψία ώστε να αποκλείεται το ενδεχόμενο ιστολογικής μετατροπής σε επιθετικό λέμφωμα. Το χημειοθεραπευτικό σχήμα επιλέγεται βάσει του σχήματος που έχει λάβει ο ασθενής αρχικά. Συστήνεται θεραπεία συντήρησης με μονοκλωνικό αντίσωμα για δύο χρόνια ενώ άλλες επιλογές είναι η θεραπεία σταθεροποίησης με ραδιοανοσοθεραπεία ή αυτόλογη μεταμόσχευση μυελού οστών. Η αλλογενής μεταμόσχευση μυελού σε νεώτερης ηλικίας ασθενείς είναι η μόνη επιλογή που προσφέρει τη δυνατότητα ίασης του ΟΛ αλλά, λόγω της θνητότητας που τη συνοδεύει, επιφυλάσσεται συνήθως για επόμενη υποτροπή.

Οκτώβριος 2018