Οστεοπόρωση

Γράφει ο
Ηλίας Παπαδόπουλος
Ορθοπαιδικός
Διευθυντής Τμήματος Σπονδυλικής Στήλης

Η οστεοπόρωση είναι η νόσος που προσβάλλει εκατομμύρια άνδρες και γυναίκες παγκοσμίως. Το κύριο χαρακτηριστικό της είναι τα εύθραυστα οστά, συνεπεία της ελάττωσης της πυκνότητάς τους, με αποτέλεσμα να προκαλούνται εύκολα κατάγματα σπονδύλων μετά από πτώσεις από μικρό ύψος (συνήθως ίδιο ύψος). Τα πιο συχνά είναι τα κατάγματα ισχίου, της σπονδυλικής στήλης και του καρπού. Η οστεοπόρωση ονομάζεται επίσης και σιωπηλή νόσος, διότι στα 2/3 των ασθενών δεν υπάρχουν συμπτώματα. Τελικά, η οστεοπόρωση προοδευτικά οδηγεί σε απώλεια ύψους, κύφωση καθώς και στο 1/3 των ατόμων που είναι συμπτωματική, χρόνιο πόνο.

Αιτίες

Γενικά την οστική πυκνότητα την επηρεάζουν αρνητικά η έλλειψη ασβεστίου, βιταμίνης  D, μαγνησίου και άλλων βιταμινών, έλλειψη η οποία προοδευτικά και με την ηλικία μεγαλώνει. Όμως υπάρχουν χαρακτηριστικοί παράγοντες κινδύνου οι οποίοι οδηγούν σε οστεοπόρωση και αυτοί είναι:

• το φύλο. Οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τους άνδρες.
• η φυλή. Η ινδοευρωπαϊκή και η ασιατική φυλή είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στην οστεοπόρωση
• οικογενειακό ιστορικό.
• από τον τρόπο ζωής. Διατροφικές συνήθειες, κάπνισμα, έλλειψη άσκησης και υπερβολική λήψη αλκοόλ οδηγούν στην οστεοπόρωση.
• άλλοι παράγοντες. Υπάρχουν διάφορα φάρμακα ή μεταβολικές διαταραχές που μπορεί να οδηγήσουν στην οστεοπόρωση, όπως το σύνδρομο Cushing, ο υπερθυρεοειδισμός και ο υπερπαραθυρεοειδισμός. Επίσης, γαστρεντερικές διαταραχές μπορεί να δυσκολεύουν την απορρόφηση του ασβεστίου και της βιταμίνης D (δυσανεξία στο γάλα, χορτοφαγία κ.α.), διάφορες χρόνιες παθήσεις (ρευματοειδής αρθρίτιδα, υπερθυρεοειδισμός) και η χρόνια λήψη κάποιων φαρμάκων.

 Διάγνωση

Η διάγνωση της οστεοπόρωσης γίνεται μεταξύ άλλων με την μέτρηση της οστικής πυκνότητας. ( DEXA ή Dual Energy X-Ray Absorption). Ο εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει ασβέστιο ορού, 25-ΟΗ βιταμίνη D, παραθορμόνη, οστική αλκαλική φωσφατάση, ασβέστιο και κρεατινίνη ούρων, θυροειδοτρόπο ορμόνη, γενική αίματος, ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών και ηπατικές δοκιμασίες.

Πρόληψη

Ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης είναι η πρόληψη. Η αλλαγή του τρόπου ζωής με δίαιτα πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D, άσκηση και αποφυγή καπνού και αλκοόλ είναι καθοριστικά για την διατήρηση της οστικής πυκνότητας.

Φαρμακευτική αγωγή

Τα πιο συνηθισμένα είναι τα διφωσφονικά, τα οιστρογόνα και η παραθορμόνη. Πρόσφατα δόθηκαν και άλλα φάρμακα για ευρεία χρήση.

Γενικά η παρακολούθηση της οστεοπόρωσης είναι ισόβια (όπως και της υπέρτασης) και τυχόν διακοπή της θεραπείας, πρέπει να γίνεται για μικρό χρονικό διάστημα και με μεγάλη σύνεση.

 Κατάγματα  της  σπονδυλικής  στήλης  και  οστεοπόρωση

Ακόμα και αν είναι ανώδυνα, σχετίζονται με απώλεια ύψους, παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης (είτε κύφωση είτε σκολίωση), διαταραχές στην κινητικότητα και ελάττωση της ποιότητας ζωής.
Οι ασθενείς που εμφάνισαν οστεοπορωτικά κατάγματα εμφανίζουν 5-φορές αυξημένο κίνδυνο για νέα κατάγματα σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.

Κλινική εικόνα

Τα κατάγματα είναι δύο ειδών

• Μικροκατάγματα των σπονδύλων που συνοδεύονται από επίμονη ραχιαλγία ή οσφυαλγία, με ενδιάμεσα οξέα επώδυνα επεισόδια που αντιστοιχούν στα κατάγματα.
• Άμεσο σημαντικό συμπιεστικό κάταγμα, συνήθως μετά από απότομη κίνηση ή άρση βάρους και συνοδεύεται από αιφνίδιο πόνο στη ράχη. Η μη πώρωση του κατάγματος αυτού οδηγεί το ένα τρίτο των ασθενών στην ανάπτυξη χρόνιου επίμονου πόνου. Σ΄αυτό μπορεί να συμμετέχει και ο σπασμός των μυών της ράχης, η ανάπτυξη αρθρίτιδας ή η διαταραχή της ευθυγράμμισης της σπονδυλικής στήλης. Σπανιότερα, οστικά τεμάχια παρεκτοπίζονται προς τον σπονδυλικό σωλήνα και προκαλούν στένωση και σαν συνέπεια και νευρολογικές διαταραχές στα κάτω άκρα.
  Η διαταραχή της ευθυγράμμισης (κυφωτική παραμόρφωση) έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη πιθανότητα καταγμάτων σε παρακείμενους σπονδύλους, τον περιορισμό της πνευμονικής λειτουργίας και την διαταραχή της θρέψης λόγω της πίεσης στην περιοχή της κοιλιάς και της λεκάνης (αύξηση της θνησιμότητας έως και 25% ανάλογα με την ηλικία). Τέλος, οι ασθενείς εμφανίζουν και σημαντική απώλεια ύψους, εν μέρει πραγματική, από την ελάττωση του ύψους των σπονδύλων και εν μέρει αντιρροπιστική από την κάμψη των ισχίων και γονάτων για αντιρρόπηση της κύφωσης.

Διάγνωση
Η διάγνωση στηρίζεται στο ιστορικό του πόνου ή της εγκατάστασης της παραμόρφωσης της σπονδυλικής στήλης και στην κλινική εξέταση. Οι απλές ακτινογραφίες δείχνουν την ύπαρξη του κατάγματος, ενώ η μαγνητική τομογραφία απαιτείται για τον αποκλεισμό κακοήθειας σε νέα κατάγματα χωρίς προηγούμενο ιστορικό.

Θεραπεία

Η μέχρι πρόσφατα η μόνη θεραπεία για τα οστεοπορωτικά κατάγματα της σπονδυλικής στήλης ήταν τα παυσίπονα φάρμακα.

Σήμερα τα κατάγματα αυτά αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με την ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδο της Κυφοπλαστικής.

Με διαδερμική προσέγγιση του κατάγματος και υπό ακτινοσκοπικό έλεγχο, γίνεται με βελόνη έγχυση οστικού τσιμέντου που ακινητοποιεί το κάταγμα και προκαλεί αναλγησία.

Παράλληλα, απαιτείται αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης.