Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την Ογκολογική Χειρουργική

Γράφει ο
Κωνσταντίνος Μαυραντώνης,
Χειρουργός, Διευθυντής ΣΤ’ Χειρουργικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Η χειρουργική επέμβαση είναι κατά κανόνα το σημαντικότερο μέσο αντιμετώπισης του καρκίνου με στόχο την ίαση. Ο τύπος της επέμβασης, όπως και ο χρόνος αυτής, εξαρτώνται από τη θέση του όγκου και το στάδιο της νόσου, δηλαδή το πόσο εκτεταμένη είναι κατά τη διάγνωση.

Η επιλογή του οργάνου ή τμήματός του που θα αφαιρεθεί, εξαρτάται από την ακριβή θέση του όγκου και καθορίζεται από ανατομικούς παράγοντες, όπως η κατανομή των αγγείων που αιματώνουν την περιοχή που πάσχει, και παράγοντες του όγκου, όπως το εάν και σε ποιο βαθμό ο όγκος διηθεί παρακείμενα όργανα. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί αφαίρεση περισσότερων του ενός οργάνων. Αυτό γίνεται όταν υπάρχουν ταυτόχρονα πάνω από ένας όγκοι, όταν ο όγκος διηθεί παρακείμενα όργανα ή μεγάλους αγγειακούς σχηματισμούς ή όταν υπάρχει γενετική προδιάθεση για εμφάνιση και άλλου όγκου στο μέλλον, στο ίδιο ή άλλο όργανο στα πλαίσια ογκολογικών συνδρόμων.

Μεγάλη συχνότητα εμφάνισης έχει ο καρκίνος του μαστού στις γυναίκες, του προστάτη στους άνδρες ενώ ο καρκίνος του θυρεοειδούς και των διαφόρων τμημάτων του πεπτικού συστήματος εμφανίζεται  και στα δύο φύλλα. Από αυτές τις εντοπίσεις καρκίνου, οι περιπτώσεις του μαστού, του προστάτη και του θυρεοειδούς είναι συχνότερες, έχουν όμως και την ιδιαιτερότητα να είναι πιο εύκολα ανιχνεύσιμες και άρα πολύ συχνά ανακαλύπτονται σε πρώιμο στάδιο, έχοντας, με την πάροδο των ετών και την πρόοδο της ιατρικής πολύ καλά ποσοστά απόκρισης στη θεραπεία. Επιπλέον, η θέση των οργάνων αυτών εκτός των μεγάλων κοιλοτήτων της κοιλίας και του θώρακα προσφέρει μικρότερης νοσηρότητας χειρουργική θεραπεία όταν ανακαλύπτονται σε αρχικό στάδιο.

Ο καρκίνος στα διάφορα τμήματα του πεπτικού συστήματος ακολουθεί σε συχνότητα, με κυριότερους εκφραστές τον καρκίνο του παχέος εντέρου και τον καρκίνο του ορθού, ενώ ακολουθεί ο καρκίνος του ήπατος, του στομάχου, των χοληφόρων και του παγκρέατος. Οι επεμβάσεις που απαιτούνται στις περιπτώσεις αυτές είναι πολύ πιο σύνθετες και μεγάλης βαρύτητας, ενώ κατά κανόνα προκαλούν και μεγαλύτερη μετεγχειρητική νοσηρότητα. Αφαιρείται τμήμα του πάσχοντος οργάνου, το οποίο καθορίζεται από την ακριβή εντόπιση του όγκου, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις αφαιρείται ολόκληρο το όργανο. Για τις επεμβάσεις αυτές απαιτείται ενδελεχής έλεγχος πριν από την εγχείρηση, τόσο για τη σταδιοποίηση της νόσου και την επιλογή της απαιτούμενης επέμβασης, όσο και για τη διαπίστωση της γενικότερης κατάστασης της υγείας του ασθενούς, αφού πρόκειται για μεγάλες επεμβάσεις. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να συστηθεί χημειοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία πριν την επέμβαση.

Η ανάρρωση διαρκεί αρκετές ημέρες, καθώς για να γίνει η επέμβαση χρειάζεται μία μεγάλη τομή στο κοιλιακό τοίχωμα, ενώ στην περίπτωση κοιλιοπερινεϊκής εκτομής υπάρχει και τομή στο περίνεο. Σε πολλές περιπτώσεις, επίσης, ο ασθενής μετά το χειρουργείο έχει παρά φύση έδρα, η οποία μπορεί να είναι προσωρινή ή μόνιμη.

Όπως σε όλες τις χειρουργικές επεμβάσεις, υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών. Αυτές είναι γενικές, που μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε επέμβαση, όπως αιμορραγία, αναπνευστικές επιπλοκές, καρδιακές επιπλοκές, λοιμώξεις, λοιμώξεις του χειρουργικού τραύματος και ειλεός, αλλά και ειδικές, που έχουν άμεση σχέση με τις συγκεκριμένες επεμβάσεις, όπως είναι η διάσπαση της αναστόμωσης, της επανασύνδεσης δηλαδή των τμημάτων του πεπτικού σωλήνα μετά την αφαίρεση του τμήματος που πάσχει.

Η επιβίωση μετά από τους τρόπους αντιμετώπισης που αναφέρονται παραπάνω έχει βελτιωθεί σε μεγάλο βαθμό τις τελευταίες δεκαετίες, με τη μεγαλύτερη πρόοδο να σημειώνεται στον καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού, ενώ σημαντική βελτίωση εμφανίζει η σύγχρονη αντιμετώπιση καρκίνου του ήπατος και του στομάχου.

Οκτώβριος 2018