Ογκοι σπονδυλικης στηλης

Γράφει ο
Ηλίας Παπαδόπουλος
Ορθοπαιδικός
Διευθυντής Τμήματος Σπονδυλικής Στήλης

Μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής είναι για τον ασθενή η διάγνωση του καρκίνου. Η εντόπιση του καρκίνου στην σπονδυλική στήλη ακούγεται τρομακτική όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει δραστικά τα τελευταία χρόνια.

Ταξινόμηση
Γενικά τα νεοπλάσματα (όγκοι), χωρίζονται σε καλοήθη και κακοήθη.

Ένας άλλος τρόπος να χωρίσουμε τους όγκους της σπονδυλικής στήλης είναι σε πρωτογενείς και δευτερογενείς. Οι πρωτογενείς είναι αυτοί που ξεκινούν από την σπονδυλική στήλη και οι δευτερογενείς είναι αυτοί που ξεκινήσαν από κάποιο άλλο σημείο του σώματος και έκαναν μετάσταση στην σπονδυλική στήλη. Οι δευτεροπαθείς είναι εξ ορισμού κακοήθεις όγκοι, ενώ οι πρωτοπαθείς μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις. Οι πιο συνηθισμένοι δευτεροπαθείς είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, ο καρκίνος του μαστού, ο καρκίνος του προστάτη και των νεφρών.

Συμπτώματα
Σχεδόν όλοι οι ασθενείς με καρκίνο σε κάποιο μέρος του σώματός τους, θα εμφανίσουν μετάσταση στην σπονδυλική στήλη και, στους μισούς από αυτούς, η μετάσταση θα είναι συμπτωματική.

Τα συμπτώματα που προκαλούν οι όγκοι της σπονδυλικής στήλης εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως η εντόπιση, η ταχύτητα ανάπτυξης και η πίεση του νωτιαίου μυελού ή των νεύρων, καθώς και από τη διαταραχή της σταθερότητας της σπονδυλικής στήλης. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι ο πόνος στην σπονδυλική στήλη, ο οποίος δεν βελτιώνεται με την κατάκλιση ή γίνεται ακόμα ενοχλητικότερος στον ύπνο. Συχνά ο πόνος δεν αφήνει τους ασθενείς να σηκωθούν και να περπατήσουν, σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να κατεβαίνει και στα πόδια ή στα χέρια και να συνοδεύεται από αδυναμία ή μουδιάσματα ή αδεξιότητα ή διαταραχή και δυσκολία βάδισης. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σταδιακά ή και απότομα.

Διάγνωση

Κατά βάση, η διάγνωση τις περισσότερες φορές μπορεί να γίνει από το ιστορικό του ασθενούς με την βοήθεια της φυσικής και της νευρολογικής εξέτασης. Λιγότερο οι εργαστηριακές μελέτες και περισσότερο οι απεικονιστικές μπορούν να βοηθήσουν στο να επιβεβαιωθεί η διάγνωση.

Ακτινολογικός έλεγχος

Η μαγνητική τομογραφία είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη και ειδική για τον έλεγχο των όγκων της σπονδυλικής στήλης. Είναι η εξέταση που μπορεί να ξεχωρίσει ένα κάταγμα από οστεοπόρωση, μετάσταση ή και φλεγμονή της σπονδυλικής στήλης.

Βιοψία

Συνήθως η βιοψία της σπονδυλικής εστίας είναι απαραίτητη εάν αυτή είναι πρωτογενής. Γίνεται συνήθως στη χειρουργική αίθουσα και χρειάζεται και γενική νάρκωση.

Θεραπεία
Για τη θεραπεία των όγκων της σπονδυλικής στήλης απαιτείται συνεργασία διαφόρων ειδικοτήτων όπως του χειρουργού σπονδυλικής στήλης, του νευροακτινολόγου, του παθολογοανατόμου, του ογκολόγου, καθώς και ειδικών στη θεραπεία πόνου ιατρών. Η τελική θεραπεία εξαρτάται από τα συμπτώματα του ασθενούς, από τον τύπο του καρκίνου, την επιθετικότητα του και το πώς ανταποκρίνεται αυτός στην ακτινοβολία, από την νευρολογική κατάσταση του ασθενούς, καθώς και από την γενική του κατάσταση. Οι περισσότεροι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν έναν συνδυασμό χειρουργικών και μη χειρουργικών θεραπειών. Μη χειρουργικές θεραπείες εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως ο τύπος του όγκου (καλοήθης ή κακοήθης), το στάδιο του όγκου καθώς και τους σκοπούς της θεραπείας (πλήρης θεραπεία ή απλώς ελάττωση του πόνου), το προσδόκιμο ζωής του ασθενούς και την γενική του υγεία και περιλαμβάνουν χρήση κηδεμόνα, χημειοθεραπεία, ακτινοβολία, θεραπεία πόνου.

Χειρουργική θεραπεία
Ο σκοπός του χειρουργείου είναι να ελαττώσει τον πόνο, να σταθεροποιήσει την σπονδυλική στήλη και να διατηρήσει την νευρολογική ακεραιότητα, είτε ο όγκος είναι καλοήθης είτε είναι κακοήθης. Ακόμα και μετά την χειρουργική αφαίρεση ενός όγκου, μερικοί όγκοι μπορεί να χρειαστούν συμπληρωματική ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία.
Οι σημαντικότερες ενδείξεις χειρουργείου της σπονδυλικής στήλης είναι:
α) η λήψη άμεσης βιοψίας
β) η επαπειλούμενη νευρολογική κάκωση από πίεση του νωτιαίου μυελού ή από πίεση νεύρων
γ) η αστάθεια της σπονδυλικής στήλης και η μη ελάττωση του πόνου με συντηρητικά μέσα (ακτινοβολία).
Στο χειρουργείο αφαιρείται ο όγκος και σταθεροποιείται η σπονδυλική στήλη. Η αφαίρεση σε υγιή όρια είναι πολύ σπάνια δυνατή και, κατά κανόνα, υπόλειμμα όγκου μένει πάντα.

Αποκατάσταση
Η αποκατάσταση εξαρτάται από την γενική υγεία του ασθενούς και υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί στο πότε μπορεί ο ασθενής ξανά να ακτινοβοληθεί ή να λάβει χημειοθεραπεία και τα διαστήματα αποφασίζονται κατόπιν συνεννοήσεως των ογκολόγων με τους ακτινοθεραπευτές.