Ο ρόλος της χειρουργικής ογκολογίας

Γράφει ο
Δημήτρης – Ανδρέας Τσιφτσής,
Διευθυντής Ε΄ Χειρουργικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ
τέως Καθηγητής Χειρουργικής Ογκολογίας Παν. Κρήτης

Η χειρουργική ογκολογία αποτελεί μέρος της γενικής χειρουργικής. Ασχολείται με τη χειρουργική θεραπεία των συμπαγών όγκων και των επιπλοκών που προκαλούν τόσο οι ίδιοι οι όγκοι όσο και οι άλλες θεραπείες τους (ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία). Απαιτεί ιδιαίτερη τεχνική και θεωρητική κατάρτιση γιατί το υλικό (ογκολογικός ασθενής), αλλά και το αντικείμενό της (κακοήθης όγκος) είναι υψηλών απαιτήσεων.     Η άσκηση της Χειρουργικής Ογκολογίας στηρίζεται σε δύο πυλώνες. Στην ταυτοποίηση και στη σταδιοποίηση. Ταυτοποίηση είναι η ακριβής διαπίστωση της φύσης της νεοπλασίας, όχι μόνον ως προς το εάν είναι καλοήθης ή κακοήθης αλλά και ως προς τα φαινοτυπικά της χαρακτηριστικά που θα χρησιμεύσουν ως προγνωστικοί και προβλεπτικοί παράγοντες. Η σταδιοποίηση εκτιμά την έκταση της νόσου τοπικά, περιοχικά και συστηματικά η οποία και θα καθορίσει την εγχειρησιμότητά της.

Ο ογκολογικός ασθενής, ανεξαρτήτως του είδους της νεοπλασίας του και του σταδίου της νόσου του, θα έρθει σε επαφή με τη χειρουργική, γιατί η χειρουργική ογκολογία συμμετέχει στην πρόληψη, στη διάγνωση, στη θεραπεία, στην αποκατάσταση και επανένταξη του ασθενή.

Οι πρόοδοι που έχουν συντελεστεί στην αναισθησιολογία και στην εντατική θεραπεία σε συνδυασμό με την ασύλληπτη εξέλιξη της τεχνολογίας και των υλικών, επιτρέπουν τη ριζική εκτομή μεγάλων όγκων από δυσπρόσιτες εντοπίσεις με ελάχιστη επιβάρυνση του οργανισμού, χάρη στις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές (λαπαροσκοπικές, θωρακοσκοπικές, ρομποτικές κ.ά.). Σήμερα είναι εφικτή η εκτομή ή η καταστροφή μεταστάσεων σε ευγενή όργανα (πνεύμονας, ήπαρ, εγκέφαλος) με ελάχιστα τραυματικές τεχνικές, ακόμα και διαδερμικά, δηλαδή χωρίς εγχείρηση.

Για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος είναι απαραίτητη η στενή και η συνεχής συνεργασία με τις άλλες ογκολογικές ειδικότητες για τη διεπιστημονική αντιμετώπιση του ασθενή. Κυρίαρχος στόχος της χειρουργικής ογκολογίας είναι η θεραπευτική εκτομή του όγκου με διατήρηση της λειτουργικότητας του οργάνου και με σεβασμό στη σωματική εικόνα και στη λειτουργικότητα του ατόμου. Τυπικό παράδειγμα της νέας αυτής πρακτικής είναι ο καρκίνος του μαστού, όπου αφαιρείται ο όγκος από το μαστό και οι τυχόν μεταστάσεις στους λεμφαδένες της μασχάλης χωρίς την απώλεια του μαστού (μαστεκτομή) ή μεταβολή της εμφάνισής του.

Νέες δυνατότητες

Όγκοι που μέχρι πρότινος θεωρούνταν αδύνατο να χειρουργηθούν, σήμερα με τη χημειοθεραπεία ή την ακτινοθεραπεία μπορούν να ελαττωθούν σε μέγεθος τόσο που να μπορούν να αντιμετωπιστούν χειρουργικά χωρίς να ακρωτηριαστεί ο ασθενής, όπως για παράδειγμα στα σαρκώματα, και χωρίς να αλλάξει η σωματική του λειτουργία, όπως π.χ. στον καρκίνο του ορθού, που αντιμετωπίζεται χωρίς να είναι αναγκαία πάντα η κολοστομία.

Σημαντική ώθηση έχει δώσει στη χειρουργική ογκολογία η υιοθέτηση τεχνικών άλλων ειδικοτήτων, όπως της απεικόνισης στη στερεοτακτική χειρουργική όγκων, ή άλλων επιστημών στη χρήση ενεργειών (λέιζερ, ραδιοσυχνότητες, κρουστικά κύματα). Επιτυγχάνεται έτσι η περισσότερο ριζική χειρουργική θεραπεία των όγκων με αύξηση της επιβίωσης των ασθενών και με βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους και είναι παράλληλα λιγότερο τραυματική.

Η χειρουργική ογκολογία σε συνεργασία με τις άλλες ογκολογικές ειδικότητες έχει καταφέρει να στερήσει από τον καρκίνο το χαρακτηρισμό «ανίκητος».

Οκτώβριος 2018