Νέες δυνατότητες από τα βλαστοκύτταρα για την αντιμετώπιση της νόσου του Πάρκινσον

Το 2004 δημοσιεύτηκε η πρώτη μελέτη που ανέφερε την ύπαρξη προγονικών βλαστικών κυττάρων στο ενδομήτριο, ταράζοντας τα ισχύοντα επιστημονικά δεδομένα. Το ενδομήτριο είναι η εσωτερική μεμβράνη της μήτρας των θηλαστικών και αποτελεί ένα δυναμικό ιστό που υποβάλλεται σε συνεχείς κύκλους ανάπτυξης και αποδόμησης σε κάθε εμμηνορροϊκό κύκλο.

Γράφει η
Ειρήνη Παπαδάκη 
Βιολόγος
Σύμβουλος Γονέων, Stem-Health Hellas

Σήμερα, έξι χρόνια μετά, νέα έρευνα (του τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Yale) χρηματοδοτούμενη από το ΝΙΗ (Νational Institute of Health), ανοίγει νέους δρόμους για τη θεραπεία της νόσου του Πάρκινσον. Η νόσος του Πάρκινσον αποτελεί μια νευροεκφυλιστική πάθηση κατά την οποία παρατηρείται απώλεια των εγκεφαλικών κυττάρων που παράγουν ντοπαμίνη, η οποία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη μετάδοση των σημάτων στον εγκέφαλο σε κέντρα που είναι υπεύθυνα για το συντονισμό της κίνησης.

Στη μελέτη αυτή, σε πρώτη φάση, οι ερευνητές δημιούργησαν βλαστικά κύτταρα από το ενδομήτριο εννέα υγιών γυναικών και τα μετέτρεψαν στο εργαστήριο σε νευρικά κύτταρα (όπως αυτά που εντοπίζονται στον εγκέφαλο). Αμέσως μετά τα ενθαρρυντικά αυτά αποτελέσματα, ακολούθησε έγχυση των βλαστικών κυττάρων από το ενδομήτριο, σε ποντίκια με βλάβη στον εγκέφαλο, παρόμοια με αυτήν που παρατηρείται κατά τη νόσο του Πάρκινσον. Η έγχυση πραγματοποιήθηκε στην περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για το συντονισμό της ισορροπίας και της κίνησης, το ραβδωτό σώμα.

Πέντε εβδομάδες αργότερα, διαπιστώθηκε ότι τα βλαστικά κύτταρα είχαν αποικήσει όχι μόνο την περιοχή του ραβδωτού σώματος αλλά και παρακείμενη περιοχή του εγκεφάλου, τη μέλαινα ουσία. Στην περιοχή της μέλαινας ουσίας παρατηρούνται ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης στη νόσο του Πάρκινσον τόσο στον άνθρωπο όσο και στην αντίστοιχη εκδοχή της ασθένειας στο ποντίκι. Οι ερευνητές επιβεβαίωσαν ότι βλαστικά κύτταρα τα οποία είχαν μεταναστεύσει στη μέλαινα ουσία μετατράπηκαν σε νευρικά κύτταρα που παράγουν ντοπαμίνη και ότι τα επίπεδα ντοπαμίνης των ζώων είχαν εν μέρει αποκατασταθεί.

Οι επόμενες εξελίξεις

Αν και είναι η πρώτη φορά που ερευνητές καταφέρνουν να μεταμοσχεύσουν επιτυχώς βλαστικά κύτταρα που προέρχονται από το ενδομήτριο ή το τοίχωμα της μήτρας σε κάποιον άλλο ιστό, απαιτείται η διεξαγωγή επιπρόσθετων μελετών που θα αξιολογούν τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα των μεταμοσχεύσεων αυτών, καθώς και την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα παρόμοιων εγχειρημάτων, πριν από την κλινική εφαρμογή σε ανθρώπους.

Το βασικό ερώτημα που εγείρεται από την παραπάνω μελέτη είναι αν μελλοντικά γυναίκες με τη νόσο του Πάρκινσον θα μπορούσαν να χρησιμεύουν ως δότες δικών τους βλαστικών κυττάρων, δημιουργώντας πιθανόν και τράπεζες φύλαξης βλαστικών κυττάρων ενδομητρίου, διαθέσιμων τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες ασθενείς. Ο Dr Taylor, μέλος της παραπάνω ερευνητικής ομάδας, τονίζει ότι στην περίπτωση όπου δότης και λήπτης είναι το ίδιο πρόσωπο δε θα υπάρχει κίνδυνος απόρριψης του μοσχεύματος και ότι μέσω των τραπεζών αυτών θα καταστεί δυνατή η αναζήτηση συμβατού μοσχεύματος και για άνδρες ασθενείς.
Ένα επιπλέον σημαντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι τα βλαστικά κύτταρα από το ενδομήτριο είναι άμεσα διαθέσιμα, καθώς ο ιστός αυτός ανανεώνεται μηνιαία σε κάθε εμμηνορροϊκό κύκλο, ενώ ακόμη και μετά την εμμηνόπαυση, γυναίκες που παίρνουν συμπληρώματα οιστρογόνων είναι ικανές να παράγουν νέο ενδομήτριο.

Δεύτερο κύριο χαρακτηριστικό παραμένει η εύκολη διαδικασία συλλογής των δειγμάτων, καθώς οι ιατροί μπορούν να συλλέξουν δείγματα του ενδομητρίου μέσω μιας απλής διαδικασίας, σε αντίθεση με άλλους τύπους ενήλικων βλαστικών κυττάρων, όπως εκείνων από το μυελό των οστών, τα οποία πρέπει να συλλέγονται χειρουργικά. Τρίτος καθοριστικός παράγοντας είναι το γεγονός ότι η συλλογή τους δεν εγείρει ηθικούς προβληματισμούς.

Όλα τα παραπάνω οδηγούν σε αναζωπύρωση της ελπίδας πολλών ασθενών που πάσχουν από τη νόσο του Πάρκινσον, τόσο για εύρεση αποτελεσματικής θεραπείας όσο και για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους. 

Noέμβριος 2010