Μυοψίες και φωταψίες: Τι είναι και τι πρέπει να προσέχουμε

Τα «μυγάκια» και οι «λάμψεις» είναι δύο συμπτώματα από τα μάτια που μπορούν να παρατηρηθούν σε όλες τις ηλικίες και κατά ένα μεγάλο ποσοστό μπορεί να οφείλονται σε πολύ σοβαρές παθήσεις των οφθαλμών, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε τύφλωση. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η παρουσία αυτών των συμπτωμάτων επιβάλλει την επείγουσα εξέταση από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο. Ποιες είναι οι αιτίες, όμως, και πώς αντιμετωπίζεται αυτό το πρόβλημα;

Γράφει ο
Χρήστος Σινάπης
Χειρουργός Οφθαλμίατρος,
Εξειδικευμένος στη χειρουργική υαλοειδούς – αμφιβληστροειδούς,
Επιστ. Συνεργάτης Ομίλου ΥΓΕΙΑ

Ένα πάρα πολύ συχνό σύμπτωμα των ματιών, το οποίο σχεδόν όλοι μας έχουμε βιώσει τουλάχιστον μία φορά, είναι η αντίληψη μυοψιών και φωτοψιών ή, κατά το κοινώς λεγόμενο, τα «μυγάκια» και οι «λάμψεις». Το σύμπτωμα αυτό έχει βαρύνουσα σημασία γιατί κάποιες από τις αιτίες του είναι πολύ σοβαρές νόσοι των ματιών και χρειάζονται επείγουσα αντιμετώπιση από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο. Είναι επομένως σημαντικό να κατανοήσουμε στοιχειωδώς πώς προκαλούνται αυτά τα συμπτώματα και τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση που τα αντιληφθούμε για να προστατεύσουμε την όρασή μας!

Σε νεότερες ηλικίες, κάτω των 45, τα μυγάκια και οι λάμψεις στην όραση συνήθως οφείλονται σε παράγοντες που δε σχετίζονται άμεσα με τα μάτια, όπως για παράδειγμα το έντονο άγχος, η συναισθηματική φόρτιση, η σωματική κόπωση, η υπογλυκαιμία, η χαμηλή αρτηριακή πίεση και η έλλειψη ύπνου. Υπάρχουν και κάποια φλεγμονώδη σύνδρομα των ματιών, που είναι πιο συχνά σε νέες, μυωπικές γυναίκες και μπορεί να προκαλέσουν μυγάκια ή και λάμψεις στην όραση, αλλά αυτά είναι σχετικά σπάνια.

Ο ρόλος του υαλοειδούς

Σε ηλικίες μεγαλύτερες των 45 τα μυγάκια και οι λάμψεις είναι συμπτώματα που προκαλούνται κατά κύριο λόγο από παθήσεις του υαλοειδούς και του αμφιβληστροειδούς, δομές του ματιού που εντοπίζονται στο πίσω μέρος του. Αν φανταστούμε το μάτι μας σαν μια σφαίρα, το 80% τουλάχιστον του εσωτερικού της σφαίρας, δηλαδή του ματιού μας, καταλαμβάνεται από μια ουσία που ονομάζεται υαλοειδές και έχει φυσικές ιδιότητες παραπλήσιες με αυτές του gel. Το εσωτερικό του τοιχώματος της σφαίρας καλύπτεται με ένα λεπτό χιτώνα, τον αμφιβληστροειδή, ο οποίος είναι ο πιο σημαντικός χιτώνας του ματιού, είναι προέκταση του εγκεφάλου και σε αυτόν επιτελείται η διεργασία της αντίληψης του φωτός. Ο αμφιβληστροειδής έρχεται σε επαφή με το υαλοειδές σε όλη του την έκταση.

Το υαλοειδές έχει πολύ σημαντικό ρόλο για την ανάπτυξη του ματιού κατά την εμβρυϊκή ζωή, μετά τη γέννηση όμως όχι μόνο δεν έχει λειτουργικό ρόλο, αλλά αντιθέτως είναι η αιτία πολλών παθήσεων των ματιών. Το gel αυτό μετά την ηλικία των 45 αφυδατώνεται, συρρικνώνεται και αποκολλάται από τον αμφιβληστροειδή. Η αποκόλληση αυτή του υαλοειδούς είναι κάτι φυσιολογικό για το μάτι, συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους κάποια στιγμή μετά την ηλικία των 45 και προκαλεί σχεδόν πάντα μυγάκια ή και λάμψεις στην όραση.

Ο μεγάλος κίνδυνος

Το ανησυχητικό σημείο είναι ότι σε ένα 5% των ανθρώπων το gel αυτό είναι ισχυρά προσκολλημένο στον αμφιβληστροειδή και μπορεί να προκαλέσει ρωγμή στον αμφιβληστροειδή κατά τη διαδικασία της αποκόλλησής του. Η ρωγμή του αμφιβληστροειδούς είναι πολύ σοβαρή πάθηση του ματιού: εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα με εφαρμογή laser γύρω από τη ρωγμή, τότε υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να περάσει υγρό μέσα από τη ρωγμή προς το χώρο κάτω από τον αμφιβληστροειδή και να τον ανασηκώσει προκαλώντας αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς.

Η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς συνιστά βαρύτατη πάθηση των οφθαλμών και, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα χειρουργικά από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο, οδηγεί στην τύφλωση.

Η νεότερη χειρουργική θεραπεία της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς συνίσταται στην αφαίρεση του υαλοειδούς, που είναι ο αιτιοπαθογενετικός παράγοντας της νόσου, τη θεραπεία των ρωγμών με laser ή κρυοπηξία και στο τέλος ένεση αερίου ή σιλικόνης μέσα στο μάτι. Η επέμβαση αυτή ονομάζεται υαλοειδεκτομή, γίνεται σήμερα με πολύ μικρές τομές στο μάτι, που δε χρειάζονται ράμματα, και ο ασθενής δε χρειάζεται να νοσηλευτεί, αλλά παίρνει εξιτήριο μία ώρα μετά την επέμβαση.

Επειδή, όμως, η πρόληψη είναι καλύτερη της θεραπείας, είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία των οφθαλμών μας κάθε άτομο μετά την ηλικία των 45 να απευθύνεται επειγόντως σε οφθαλμίατρο εάν διαπιστώσει στην όρασή του μυγάκια ή λάμψεις. Με αυτόν τον τρόπο, εάν υπάρχει ρωγμή στον αμφιβληστροειδή, αυτή θα διαγνωστεί και θα θεραπευτεί έγκαιρα, πριν ακόμα προκαλέσει αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς και οι πιθανότητες να σωθεί η όραση του ασθενούς θα είναι πολύ περισσότερες.

Ιούλιος 2016