Μεταβολισμός: Mύθοι & αλήθειες

Γράφει η
Αριάδνη Λιδωρίκη
Κλινική Διαιτολόγος, Τμήμα Κλινικής Διαιτολογίας ΥΓΕΙΑ

Με τον όρο μεταβολισμός περιγράφονται όλες οι βιολογικές διεργασίες που συμβαίνουν στο σώμα με σκοπό τη μετατροπή των θερμίδων που λαμβάνουμε από την τροφή σε αξιοποιήσιμη ενέργεια. Οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν το μεταβολισμό ποικίλουν και επειδή κάποιοι από αυτούς δεν μπορούν εύκολα να ελεγχθούν, κυκλοφορούν κατά καιρούς διάφοροι μύθοι και αλήθειες, που όλοι κάποια στιγμή έχουμε ακολουθήσει, προκειμένου να επιτύχουμε την ρύθμιση του μεταβολισμού για φυσιολογικό σωματικό βάρος και ευρωστία.

Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να επισημάνουμε αλήθειες και να καταρρίψουμε μύθους, προκειμένου να γίνουν γνωστές οι συνήθειες που θα μας βοηθήσουν να ενισχύσουμε το μεταβολισμό μας και κατ’ επέκταση την υγεία μας.

ΑΛΗΘΕΙΕΣ…που ενισχύουν το μεταβολισμό

• Με την αύξηση της ηλικίας και πιο συγκεκριμένα μετά τα 40 έτη, ο μεταβολικός ρυθμός επιβραδύνεται σημαντικά με αποτέλεσμα το σωματικό βάρος να αυξάνεται και η απώλεια των περιττών κιλών να γίνεται όλο και δυσκολότερη. Η αυξημένη μυϊκή μάζα και η διατήρηση αυτής, με αεροβική άσκηση και ασκήσεις ενδυνάμωσης, μπορεί να αντισταθμίσει αυτή την επιβράδυνση.

• Η κληρονομικότητα επηρεάζει μόνο ως ένα βαθμό το μεταβολισμό. Αυτό σημαίνει ότι πιθανότατα οι «παχύσαρκοι» γονείς κληροδοτούν σχετικά  γονίδια στα παιδιά τους, τα οποία με τη σειρά τους είναι πιο επιρρεπή στην παχυσαρκία. Ωστόσο η καθημερινή διατροφή και ο τρόπος ζωής είναι αυτά που καθορίζουν το υγιές ή μη- σωματικό βάρος.

• Τόσο για την απώλεια όσο και για τη διατήρηση του φυσιολογικού σωματικού βάρους, απαιτείται ισορροπημένη διατροφή. Συγκεκριμένα, χρειαζόμαστε καθημερινά ορισμένες ποσότητες υδατανθράκων, πρωτεϊνών, λιπών, καθώς και βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Καθένα από τα παραπάνω συστατικά των τροφών δε θα πρέπει ούτε να αποκλείεται τελείως, αλλά ούτε και  να προσλαμβάνεται σε υπερβολικές ποσότητες, γιατί κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα προβλήματα υγείας, αλλά και σε υπερβολικά γρήγορη απώλεια βάρους, η οποία καταπονεί τον οργανισμό και είναι συνήθως προσωρινή.
  
• Οι μειωμένες ώρες ύπνου, επιδρούν τόσο στην αύξηση της όρεξης, όσο και στην αυξημένη αποθήκευση λίπους στον οργανισμό. Σε περιπτώσεις αϋπνίας, αυξάνεται η συγκέντρωση της γκρελίνης στο αίμα (ορμόνη που αυξάνει την όρεξη), ενώ παράλληλα μειώνονται τα επίπεδα της λεπτίνης (ορμόνη που καταστέλλει της όρεξη).

ΜΥΘΟΙ…που οδηγούν σε αύξηση του σωματικού βάρους

• Η πολύ αυστηρή δίαιτα επιταχύνει το μεταβολισμό. Οι δίαιτες πολύ χαμηλού θερμιδικού περιεχομένου οδηγούν σε μεγάλη απώλεια υγρών και μυϊκής μάζας, η οποία μειώνει τελικά το μεταβολικό ρυθμό. Τα κιλά επανέρχονται γρήγορα. Η αδυναμία για άσκηση επιδεινώνει τη κατάσταση, αφού στην ουσία μόνο μέσω της άσκησης μπορεί να ενισχυθεί σημαντικά ο μεταβολισμός και να αποφευχθεί η περαιτέρω απώλεια μυϊκής μάζας.

• Η παράλειψη γευμάτων επιταχύνει την απώλεια βάρους. Στην πραγματικότητα χωρίς τροφή ο μεταβολισμός επιβραδύνεται, εξαντλούνται τα αποθέματα ενέργειας του οργανισμού και το πιο πιθανό είναι να ακολουθήσει αίσθημα πείνας που μπορεί να καταλήξει σε υπερβολές και καταχρήσεις.

• Τα υγιεινά σε θρεπτική αξία τρόφιμα μπορούν να καταναλώνονται σε απεριόριστες ποσότητες. Τρόφιμα όπως τα προϊόντα ολικής άλεσης, οι ξηροί καρποί, το αβοκάντο, τα αποξηραμένα φρούτα, οι φυσικοί χυμοί  κ.ά. προσφέρουν πληθώρα θρεπτικών συστατικών και βιταμινών, αλλά το θερμιδικό τους φορτίο τα καθιστά πολλές φορές «επικίνδυνα» όσον αφορά την αύξηση του βάρους.

• Η ώρα που καταναλώνεται η τροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην αύξηση του σωματικού βάρους. Παρά τη δημοφιλή πεποίθηση ότι τα τρόφιμα που καταναλώνονται τις νυχτερινές ώρες αυτόματα αποθηκεύονται ως λίπος,  η αυξημένη ημερήσια ενεργειακή πρόσληψη είναι αυτή που οδηγεί σε άνοδο του σωματικού βάρους.

• Τα “light” προϊόντα είναι προτιμότερα και μπορούν να καταναλώνονται απεριόριστα. Τα “light” προϊόντα περιέχουν λιγότερες θερμίδες, λιπαρά και ζάχαρη, ωστόσο έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε νάτριο, χημικά πρόσθετα και τεχνητές γλυκαντικές ουσίες. Συνεπώς η κατάχρηση των “light” προϊόντων ενδέχεται να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση του σωματικού βάρους

Σεπτέμβριος 2020