Μαστογραφία: τι πρέπει να γνωρίζεις

Γράφει η
Φιλιώ Μπάδρα MD, PhD
Ακτινολόγος
Υπεύθυνη Τμήματος Απεικόνισης Μαστού ΥΓΕΙΑ

Η σημαντικότερη μέθοδος στη διάγνωση του καρκίνου του μαστού εξακολουθεί να είναι η μαστογραφία, η οποία αποτελεί τη πιο απλή ακτινολογική μέθοδο απεικόνισης των μαστών.

Η μαστογραφία διακρίνεται σε:

• προληπτική μαστογραφία (αφορά στο γενικό πληθυσμό, δηλαδή γυναίκες χωρίς γνωστά προβλήματα), ηλικίας άνω των 40 ετών
• διαγνωστική μαστογραφία που αφορά σε γυναίκες με ψηλαφητικό εύρημα από το μαστό τους, έκκριμα θηλής, μεταβολή του χρώματος και της υφής του δέρματος του μαστού και της θηλής, έλξη της θηλής κλπ.

Είμαι 40 ετών, χωρίς κανένα ψηλαφητικό εύρημα από τους μαστούς με ελεύθερο ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, πρέπει να κάνω μαστογραφία;

ΝΑΙ. Η μαστογραφία μπορεί να ανιχνεύσει πρώιμους καρκίνους πολύ πριν γίνουν αντιληπτοί στη ψηλάφηση από εσάς ή το γιατρό σας.

Κάθε πότε πρέπει να κάνω μαστογραφία;

Κάθε χρόνο από την ηλικία των 40 ετών και πάνω στο πλαίσιο του προληπτικού πληθυσμιακού ελέγχου (screening). Αυτό διαφοροποιείται για τις γυναίκες υψηλού κινδύνου στις οποίες ο έλεγχος μπορεί να ξεκινά νωρίτερα και να συνοδεύεται και από άλλες μεθόδους.

Θα πονέσω αν κάνω μαστογραφία;

Oχι, η μαστογραφία δεν είναι επώδυνη εξέταση. Ίσως κάποιες γυναίκες αισθάνονται δυσάρεστα λόγω της πίεσης που εφαρμόζεται στους μαστούς. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να ενημερώσετε τον τεχνολόγο που πραγματοποιεί την εξέταση.

Τομοσύνθεση, τι είναι και σε τι διαφέρει από την απλή ψηφιακή μαστογραφία; τη χρειάζομαι;

Η τομοσύνθεση είναι η τρισδιάστατη (3D) απεικόνιση του μαστού. Είναι πιο ευαίσθητη στην ανάδειξη των διηθητικών καρκίνων μικρού μεγέθους  και ειδικά σε γυναίκες με πυκνούς μαστούς. Μειώνει την πιθανότητα επιπλέον λήψεων στον  προληπτικό έλεγχο και αυξάνει την ακρίβεια στο διαγνωστικό έλεγχο.

Είναι επικίνδυνη η έκθεση στην ακτινοβολία;

H ακτινική επιβάρυνση, ειδικά με τους ψηφιακούς μαστογράφους τελευταίας γενιάς είναι εξαιρετικά μικρή, σαφώς μικρότερη από άλλες ακτινολογικές μεθόδους.

Τι σχέση μπορεί να έχει ο εμβολιασμός για την Covid-19 με την προγραμματισμένη μου μαστογραφία;

Η μαστογραφία αποτελεί μέθοδο ελέγχου του γενικού πληθυσμού για τον καρκίνο του μαστού, τον οποίο μπορεί να ανιχνεύσει σε πρώιμα στάδια.

Πρόσφατα με την ευρεία χρήση των εμβολίων κατά της Covid-19, έχει αναφερθεί η διόγκωση των μασχαλιαίων λεμφαδένων σαν σπάνια παρενέργεια των σκευασμάτων που έχουν αναπτυχθεί από τις εταιρείες Pfizer-bio-NTech, Moderna, και Johnson/Janssen και χρησιμοποιούνται αυτή τη στιγμή στη χώρα μας. Πρόκειται για ήπια κατάσταση που σχετίζεται με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και υποχωρεί σε διάστημα ημερών ή εβδομάδων.

Οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες είναι ορατοί στη μαστογραφία και η  διόγκωση τους μπορεί να αποτελεί μια ένδειξη παρουσίας κακοήθειας στο μαστό, συνεπώς μια διόγκωση μασχαλιαίων λεμφαδένων από τη χορήγηση του εμβολίου μπορεί να προκαλέσει μια μικρή σύγχυση στη διάγνωση. Αν λοιπόν  μια γυναίκα πρόκειται να υποβληθεί στον ετήσιο προληπτικό μαστογραφικό της έλεγχο είναι προτιμότερο αυτός να γίνει πριν τη χορήγηση του εμβολίου  ή  4 εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση του εμβολιασμού (και των 2 δόσεων αν πρόκειται για εμβόλιο που χορηγείται σε 2 δόσεις).

Αν  η εξέταση πραγματοποιηθεί σε διάστημα μικρότερο των 4 εβδομάδων μετά τον εμβολιασμό, θα πρέπει να ενημερωθεί  ο τεχνολόγος και ο γιατρός που θα την γνωματεύσει για τη θέση έγχυσης του εμβολίου (δεξιός ή αριστερός βραχίονας) καθώς και τις ημερομηνίες χορήγησης των 2 δόσεων.

Αν παρατηρηθεί διόγκωση των λεμφαδένων που πιθανώς σχετίζεται με τον εμβολιασμό μπορεί να ζητηθεί επανάληψη κάποιων λήψεων μετά την πάροδο μερικών εβδομάδων.

Σε περίπτωση παρουσίας ψηλαφητής αλλοίωσης  στο μαστό ο έλεγχος πρέπει να γίνει  άμεσα  και χωρίς καθυστερήσεις ανεξαρτήτως της χορήγησης του εμβολίου.

Σεπτέμβριος 2021