Λαχανικά: μια διατροφική ασπίδα… στο πιάτο σας

Τα λαχανικά αποτελούν απαραίτητο μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής, καθώς περιέχουν πλήθος θρεπτικών συστατικών και βιταμινών, ενώ δρουν και προστατευτικά ενάντια σε κάποιες ασθένειες. Ποια μπορούν και πρέπει να ενταχθούν στη διατροφή μας και τι μας προσφέρουν;

Γράφουν οι
Πολυξένη Κουτκιά – Μυλωνάκη
Ενδοκρινολόγος – Διαβητολόγος
Διευθύντρια Διαιτολογικού Τμήματος Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ
Ιωάννα Αρχοντάκη
Βασιλική Καρπαθίου
Ιωάννα Κεχαγιά
Αριάδνη Λιδωρίκη
Όλγα Τσιότσιου 
Κλινικές Διαιτολόγοι Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ

Η κατανάλωση λαχανικών έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία μας, αποτελώντας μέρος της ισορροπημένης διατροφής. Με διατροφή πλούσια σε λαχανικά ο οργανισμός μας επωφελείται με άφθονα αντιοξειδωτικά που δρουν προστατευτικά ενάντια σε ασθένειες, όπως ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά κ.ά.

Τα οφέλη τους

Τα αντιοξειδωτικά δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες που είναι βλαβερές για τον οργανισμό μας και τις απομακρύνουν. Τα λαχανικά περιέχουν φυτοχημικές ενώσεις (ενώσεις που προσδίδουν τα έντονα χρώματα στα λαχανικά και στα φρούτα), οι οποίες λειτουργούν και αυτές ως αντιοξειδωτικά. Ακόμα βοηθούν το πεπτικό και το σκελετικό μας σύστημα (οστά), τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης και, επειδή περιέχουν αυξημένη ποσότητα φυτικών ινών, εξομαλύνουν τη λειτουργία του εντέρου. Επίσης, οι φυτικές ίνες μειώνουν τα επίπεδα της «κακής» χοληστερόλης (LDL), βοηθούν στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου, ενώ παράλληλα ευνοούν τη διατήρηση της γλυκόζης σε φυσιολογικά επίπεδα, καθυστερώντας την πέψη και την απορρόφηση των υδατανθράκων.

Τα λαχανικά περιέχουν αρκετό νερό, ελάχιστο λίπος, καθόλου χοληστερόλη και λίγες θερμίδες. Επιπλέον, παρέχουν άφθονες βιταμίνες, όπως το φυλλικό οξύ, η βιταμίνη Α, η βιταμίνη Κ, η βιταμίνη C, οι βιταμίνες του συμπλέγματος B, τα καροτενοειδή, καθώς και μέταλλα, ενώ βοηθούν στη διατήρηση του βάρους μας και στην καλή υγεία του δέρματος και των μαλλιών.

Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι η περιεκτικότητα σε όλα τα παραπάνω θρεπτικά συστατικά είναι η βέλτιστη όταν τα λαχανικά καταναλώνονται φρέσκα και ωμά.

Τι καλά «κρύβουν» συνηθισμένα λαχανικά

Οι επιστήμονες επισημαίνουν την αξία της υγιεινής διατροφής που έχει ως βασικό συστατικό της τα λαχανικά και συνιστούν τη κατανάλωση τουλάχιστον 2-3 μερίδων καθημερινά, επιλέγοντας ποικιλία λαχανικών ώστε να εξασφαλιστεί η ευρεία πρόσληψη θρεπτικών συστατικών. Μερικά παραδείγματα λαχανικών που μπορούν να ενταχθούν στη διατροφή μας είναι τα παρακάτω:

• Οι αγκινάρες είναι ένα λαχανικό με λίγες θερμίδες και πολλά θρεπτικά συστατικά, όπως η βιταμίνη C, το φυλλικό οξύ, το μαγνήσιο και οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Επίσης, είναι μια πολύ καλή πηγή βιταμίνης Κ, αντιοξειδωτικών συστατικών και φυτικών ινών. Τέλος, περιέχουν αξιόλογη ποσότητα ιχνοστοιχείων, όπως ο χαλκός, το ασβέστιο, το κάλιο, ο σίδηρος, το μαγγάνιο και ο φώσφορος.
• Ο αρακάς είναι ένα από τα πιο θρεπτικά λαχανικά. Συγκεκριμένα, είναι πλούσιος σε φυλλικό οξύ, βιταμίνη C, φυτοστερόλες (όπως η β-σιτοστερόλη), βιταμίνη Κ, καροτένιο, λουτεΐνη και βιταμίνη Α. Επιπρόσθετα, ο αρακάς είναι καλή πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β, καθώς και ιχνοστοιχείων, όπως το ασβέστιο, ο σίδηρος, ο χαλκός, ο ψευδάργυρος και το μαγγάνιο.
• Το κρεμμύδι είναι ένα λαχανικό με πολύ λίγες θερμίδες, αλλά με πολλές διαλυτές φυτικές ίνες. Περιέχει πολλά φυτοχημικά συστατικά, αντιοξειδωτικά φλαβονοειδή, χρώμιο, βιταμίνη C, μαγγάνιο και βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως η θειαμίνη, το παντοθενικό οξύ και η πυριδοξίνη.
• Το καλαμπόκι εντάσσεται στην κατηγορία του αμύλου και είναι ένα τρόφιμο με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και υδατάνθρακες, ενώ η ποσότητα των φυτικών ινών είναι εξίσου σημαντική. Επιπλέον, αποτελεί καλή πηγή μαγνησίου και φωσφόρου. Επιπρόσθετα, αποτελεί καλή πηγή φαινολικών ενώσεων και ανθοκυανινών, που λειτουργούν ως αντιοξειδωτικά συστατικά, καθώς και φυλλικού οξέος και βιταμίνης Β12.
• Τα πράσινα φασολάκια είναι ένα από τα παραδοσιακά λαδερά φαγητά της Μεσογειακής Διατροφής. Είναι πλούσια σε βιταμίνη Κ, βιταμίνη Α, βιταμίνη C και φλαβονοειδή, που συνιστούν σημαντικά αντιοξειδωτικά συστατικά. Τα πράσινα φασολάκια είναι πολύ καλή πηγή φυτικών ινών, μαγνησίου, φυλλικού οξέος, καλίου, πυριδοξίνης και θειαμίνης.
• Τα καρότα είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες και φυτικές ίνες. Αποτελούν εξαιρετική πηγή βιταμίνης -Α και καροτενοειδών που είναι φυσικό αντιοξειδωτικό. Επίσης, περιέχουν βιταμίνες C και Β, χαλκό, ασβέστιο, μαγγάνιο, φώσφορο και κάλιο.
• Τα λαχανάκια Βρυξελλών περιέχουν φυτικές ίνες, βιταμίνες (Α, C, Κ, Β6, φυλλικό οξύ κ.ά.), μέταλλα (μαγνήσιο, μαγγάνιο, κάλιο, φώσφορο κ.ά.) και αρκετά αντιοξειδωτικά. Περιέχουν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Α και καροτενίων, βιταμίνη C και κάλιο.
• Τα μανιτάρια έχουν υψηλή θρεπτική αξία, αφού περιέχουν πολλές φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε χαλκό και σελήνιο, ενώ είναι καλές πηγές φωσφόρου, ψευδαργύρου και καλίου. Είναι καλές πηγές βιταμινών Β και βιταμίνης D.
• Το σπανάκι ανήκει στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και έχει υψηλή διατροφική αξία. Είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, ειδικά όταν είναι φρέσκο. Είναι πλούσια πηγή βιταμίνης Α, βιταμίνης C, βιταμίνης Ε, βιταμίνης Κ, μαγνησίου, μαγγανίου, φυλλικού οξέος, σιδήρου (στη λιγότερο απορροφήσιμη μορφή), βιταμινών του συμπλέγματος Β και ασβεστίου. Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως τα φλαβονοειδή και οι πολυφαινόλες.
• Το λάχανο ανήκει στα κραμβοειδή λαχανικά. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, περιέχει καλές ποσότητες βιταμίνης Κ, φυλλικού οξέος και βιταμίνης Α. Περιέχει επίσης θειαμίνη (βιταμίνη Β1), ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2), νιασίνη και βιταμίνη Β6, μαγγάνιο, μαγνήσιο, κάλιο και φώσφορο.
• Οι μπάμιες έχουν ιδιαίτερη διατροφική αξία, κυρίως χάρη στην υψηλή τους περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και μάλιστα διαλυτές. Παράλληλα, οι μπάμιες αποτελούν καλή πηγή βιταμίνης C, βιταμίνης K, φυλλικού, μαγγανίου, μαγνησίου αλλά και φυτοστερολών που ενισχύουν τη δράση των φυτικών ινών στη μείωση της χοληστερόλης.
• Μόλις 1 φλιτζάνι βραστού μπρόκολου εξασφαλίζει το 84% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης της βιταμίνης C, που έχει σημαντική αντιοξειδωτική δράση και, σε συνδυασμό με τα καροτενοειδή και τα φαινολικά στοιχεία, προσφέρει αντίστοιχα το 138% για τη βιταμίνη Κ. Είναι ακόμη πολύ πλούσιο σε βιταμίνες Α και Ε (α-τοκοφερόλη), φυλλικό οξύ, ριβοφλαβίνη, κάλιο και μαγνήσιο. Συχνά θεωρείται πηγή πρόσληψης ασβεστίου, καθότι η βιοδιαθεσιμότητά του είναι αντίστοιχη με αυτήν του ασβεστίου που προσλαμβάνεται από το γάλα. Ωστόσο, χρειάζεται να καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες για να εξασφαλιστεί η ποσότητα που παρέχουν τα γαλακτοκομικά.
• Τα ραδίκια αποτελούν καλή πηγή φυτικών ινών, βιταμίνης Α, βιταμίνης C, βιταμίνης Ε, βιταμίνης Κ, φυλλικού οξέος και καλίου.

Δεκέμβριος 2012