Καρκίνος του Μαστού: Πώς πρέπει να αντιδρά το περιβάλλον της γυναίκας που νοσεί και τι πρέπει να κάνει η ίδια η γυναίκα

Στη χώρα μας χιλιάδες γυναίκες κάθε χρόνο έρχονται αντιμέτωπες με τον καρκίνο του μαστού. Παρ’ όλο που πλέον η ασθένεια αυτή είναι θεραπεύσιμη, εξακολουθεί να αποτελεί μια επώδυνη κατάσταση για τη γυναίκα, επηρεάζοντας βαθιά τον ψυχισμό της.

Γράφει η
Ειρήνη Ψαρρά
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτης ΥΓΕΙΑ

H συγκεκριμένη μορφή έρχεται και απειλεί όχι μόνο τη ζωή της αλλά και τη θηλυκότητά της αφού ο μαστός είναι σύμβολο ομορφιάς, μητρότητας και ερωτικής υπόστασης. Το τελευταίο έχει ιδιαίτερη σημασία, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο καρκίνος του μαστού είναι πιο συχνός σε μια ηλικία που και άλλοι παράγοντες (πχ. εμμηνόπαυση, φυσιολογική γήρανση) επιδρούν αρνητικά στην αίσθηση θηλυκότητας και ελκυστικότητας που αισθάνονται και νιώθουν οι γυναίκες.

Οι αρχικές αντιδράσεις της απέναντι στην ανακοίνωση της ασθένειας, είναι συνήθως

• σοκ
• άρνηση
• θυμός

Ξαφνικά, όλα όσα θεωρούσαν δεδομένα μετατρέπονται σε αβεβαιότητα. Η διάγνωση του καρκίνου είναι δυνατόν να προκαλέσει μια σειρά από έντονα συναισθήματα όπως φόβο για πιθανό θάνατο, οργή, ελπίδα, ενοχή, άρνηση, θλίψη, μοναξιά ή προσμονή. Αυτά όλα είναι φυσιολογικές αντιδράσεις σε μια τόσο σημαντική αλλαγή.

Τα θέματα που την απασχολούσαν μέχρι εκείνη τη στιγμή γίνονται ασήμαντα. Η χειρουργική αφαίρεση του όγκου, η μαστεκτομή, η χημειοθεραπεία, η ακτινοβολία και λοιπές θεραπείες είναι εμπειρίες που επιφέρουν μεγάλες αλλαγές στο σώμα, στη ψυχή και στις σχέσεις της γυναίκας, προκαλώντας αναστάτωση και ταλαιπωρία.

Για το λόγο αυτό τα σοβαρότερα ψυχικά προβλήματα εμφανίζονται όταν η διάγνωση του καρκίνου του μαστού είναι πλέον σίγουρη. Η θλίψη, η αϋπνία, η ανορεξία, η νευρικότητα, η οργή, η ενοχή, είναι φυσικό να συνοδεύουν στην αρχή τη διάγνωση.

Οι πρώτοι 12-18 μήνες που ακολουθούν τη διάγνωση φαίνεται να είναι δυνητικά η πιο δύσκολη περίοδος για τις γυναίκες με καρκίνο του μαστού. Ωστόσο μετά τις θεραπείες η διάθεση σταδιακά επανέρχεται.

“Άνισοι απέναντι σε αυτές τις δυσκολίες, αλλά μαζί πάντοτε δυνατότεροι”

Μπροστά στη διάγνωση μια χρόνιας και απειλητικής για τη ζωή ασθένειας, οι οικογενειακές και φιλικές σχέσεις δοκιμάζονται και πολλές φορές τροποποιούνται.
Το περιβάλλον της γυναίκας που νοσεί οφείλει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Το βασικό φάρμακο παραμένει μια καλή επικοινωνία με τον σύντροφό. Η θετική του στάση μέσα από τη στήριξη και τη συμπαράσταση είναι αυτό που εκείνη έχει ανάγκη, παρά το γεγονός πως και για εκείνον είναι μία εξίσου δύσκολη περίοδος. Η ζεστή αγκαλιά του μπορεί να της δώσει κουράγιο και δύναμη τον πρώτο καιρό τουλάχιστον.

Ο σύντροφος είναι σημαντικό να δώσει χώρο και χρόνο στη σύντροφό του να αναρρώσει όχι μόνο σωματικά αλλά και συναισθηματικά από το στάδιο της θεραπείας. Χρειάζεται να την “αφήσει” να αποδεχθεί τη νέα της εικόνα δείχνοντάς της την ερωτική του επιθυμία για εκείνη, κάνοντάς την να νιώθει ποθητή, ελκυστική, «γυναίκα».

“Συμβιβαστείτε με τις αλλαγές στο σώμα σας”

Το περιβάλλον στήριξης ή πιο συγκεκριμένα ένας ειδικός, οφείλει να βοηθήσει τη γυναικά:

• Να ξεπεράσει το αρχικό σοκ της διάγνωσης: Ο κόσμος της όπως τον ήξερε μέχρι τότε γκρεμίζεται. Μπορεί να αντιδράσει με πολλούς τρόπους σε αυτή την περίπτωση. Με πανικό, σύγχυση, θυμό, άρνηση. Το βασικό είναι να βοηθήσουμε τη γυναίκα να συνειδητοποιήσει τι της συμβαίνει, να έρθει σε επαφή με τα συναισθήματά της, να εκφράσει όλα όσα νιώθει, να κλάψει, να θυμώσει, να εκτονωθεί. Της δίνουμε χώρο, χρόνο και ασφάλεια να μιλήσει ανοιχτά για όλα.
• Να μάθει νέες στρατηγικές αντιμετώπισης των καταστάσεων. Να δει τον αρνητικό τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς που έχει και δυσχεραίνει τη ζωή της και να τους αντικαταστήσει με πιο λειτουργικούς . πχ “Πρέπει να βοηθάω πάντα τους άλλους.–> θα βοηθάω τους άλλους στο βαθμό που μπορώ, χωρίς να καταπιέζω τις δικές μου ανάγκες”.
• Να συνειδητοποιήσει και να συμφιλιωθεί με τη νέα εικόνα σώματος. Το γυναικείο στήθος ταυτίζεται με τη θηλυκότητα και είναι βασικό στοιχείο της γυναικείας ταυτότητας. Είναι ένα σύμβολο λοιπόν, όμως δεν είναι ολόκληρη η γυναίκα. Κάποια μπορεί να είναι γυναίκα, ερωτική και με ένα στήθος ή χωρίς στήθος. Το ότι αλλάζει ή χάνεται ένα σημείο του σώματος δε σημαίνει πως χάνεται η ταυτότητα, η προσωπικότητα, η ζωή.

“Μην κλείνεστε στον εαυτό σας”

Είναι αναμενόμενο ότι θα υπάρξουν πολλές δύσκολες μέρες που η υπομονή και η ψυχική αντοχή λυγίζουν. Εκείνες ακριβώς τις στιγμές οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν την ασθένεια έχουν ανάγκη από ένα χέρι που θα της σηκώσει ξανά στην επιφάνεια. Έχουν ανάγκη από έναν λόγο που θα της εμπνεύσει και θα τις εμψυχώσει. Από ένα πρόσωπο στο οποίο μπορούν να εκφράσουν ελεύθερα τι νιώθουν.

Η μόνη επιλογή που περιέχει ελπίδα και ανατροπή είναι η δυναμική και θετική αντιμετώπιση της ασθένειας. Οι γυναίκες πρέπει να εστιάζουν στην ίαση τους και όχι στην ασθένεια, να δίνουν σημασία στην ζωή και όχι στον θάνατο.

Η γυναίκα με καρκίνο του μαστού έχει την ανάγκη να θρηνήσει για αυτή την απώλεια και να προχωρήσει παρακάτω. Όποια και αν είναι η απόφαση της, τη στηρίζουμε ώστε να αποκτήσει μια υγιή σχέση με το σώμα της και τον εαυτό της.

Υπάρχουν πολλά διαφορετικά πράγματα που μπορούν να κάνουν για να φροντίσουν τον εαυτό σας μετά τη θεραπεία, όπως

• να ακολουθήσουν υγιεινή διατροφή και φυσικό τρόπο ζωής
• να συνεχίσουν τις προηγούμενες δραστηριότητες όπως τα χόμπι, τα σπορ ή την εργασία
• να μάθουν τεχνικές χαλάρωσης
• να βρουν χρόνο για διασκέδαση και γέλιο.

Η συμβουλευτική μπορεί επίσης να βοηθήσει στη προσαρμογή στη νέα τους ζωή. Ο καρκίνος δεν είναι πάντα μια αρνητική εμπειρία. Σε αρκετές περιπτώσεις οι γυναίκες καταφέρνουν να μετατρέψουν μια δύσκολη ασθένεια, όπως είναι ο καρκίνος του μαστού, σε μία εμπειρία δέσμευσης στη ζωή, μια εμπειρία που προσδίδει θετικό νόημα στη ζωή τους.

Εκεί η ζωή αποκτά νέα οπτική, ενδυναμώνεται και νιώθει δυνατή και έτοιμη να κάνει αλλαγές. Ζει πια για τον εαυτό της και αρχίζει να ικανοποιεί τις δικές τις ανάγκες. Ο καρκίνος είναι για κάποιες απ’ αυτές μια ευκαιρία να μάθουν να ζουν αλλιώς, να αγαπάνε τον εαυτό τους.
Να θυμάστε πάντα ότι τα περισσότερα είδη καρκίνου πλέον αντιμετωπίζονται επιτυχώς με τις διάφορες θεραπείες!

«Δεν χρειάζεται να είμαι τέλεια…
Το μόνο που πρέπει να κάνω, είναι να εμφανιστώ και να απολαύσω το ακατάστατο, ατελές, και όμορφο ταξίδι της ζωής μου»
Lein L’Engle

Σεπτέμβριος 2020