Καρκίνοι δέρματος

Γράφει η
Αικατερίνη Βλαστού M.D., F.A.C.S.
Πλαστική Χειρουργός,
Διευθύντρια Κλινικής Πλαστικής και Επανορθωτικής και Αισθητικής Χειρουργικής ΥΓΕΙΑ

Οι καρκίνοι του δέρματος είναι οι πλέον συχνοί καρκίνοι. Διακρίνονται στους εξής τύπους:

• Μελάνωμα το οποίο αναπτύσσεται από τα μελανοκύτταρα.
• Μη – μελανώματα τα οποία παρουσιάζονται 20 φορές πιο συχνά από το μελάνωμα. Περιλαμβάνουν τις εξής δερματικές βλάβες.

1. Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα που αναπτύσσεται από τα βασικά κύτταρα της εν τω βάθει στοιβάδας της επιδερμίδας.
2. Ακανθοκυτταρικό  καρκίνωμα που αναπτύσσεται από τα κερατινοκύτταρα.
3. Άλλοι σπάνιοι τύποι καρκινωμάτων (καρκίνωμα Merkel κλπ).

Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα

Είναι ο πιο συχνός καρκίνος δέρματος σε λευκά, ξανθά άτομα. Εμφανίζεται συχνότερα σε ηλικιωμένα άτομα. Ασθενείς άνω των 75ετών έχουν 5 φορές περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης βασικοκυτταρικού καρκινώματος από ασθενείς 50-55 ετών. Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα αναπτύσσεται κυρίως σε περιοχές του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο (κεφαλή, τράχηλος, άνω άκρα), αλλά δεν αποκλείεται η εμφάνισή του και σε άλλες περιοχές του σώματος.

Η αρχική εμφάνιση συχνά είναι ένα μικρό ροδόχρουν, μαργαριτώδες οζίδιο. Αναπτύσσεται αργά, δυνατόν να εξελκωθεί και ενίοτε να αιμορραγήσει. Κατά κανόνα δεν δίδει μεταστάσεις, αλλά καταστρέφει και διαβρώνει τους ιστούς τοπικά.

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα

Δεύτερο σε συχνότητα εμφάνισης καρκίνωμα του δέρματος σε λευκά, ξανθά άτομα. Σπάνιο σε άτομα με σκούρο δέρμα. Συχνότερο σε ηλικιωμένα άτομα. Ασθενείς άνω των 75 ετών έχουν 35 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες ανάπτυξης αυτού του καρκινώματος, από ασθενείς ηλικίας 50-55 ετών. Τυπικά αναπτύσσεται στο πρόσωπο και στο φαλακρό δέρμα της κεφαλής σαν ένα μικρό φολιδωτό οζίδιο με ερυθρή ή ροδόχρουν βάση. Μεγαλώνει ταχύτερα από το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, εξελκούται και καταστρέφει τους υποκειμένους ιστούς. Το ακανθoκυτταρικό καρκίνωμα δυνατόν να δώσει μεταστάσεις.

Μελάνωμα

Το μελάνωμα είναι πιο σπάνιο από τους άλλους καρκίνους του δέρματος, αλλά είναι και ο πιο επικίνδυνος, διότι δίδει γρήγορα μεταστάσεις. Είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος σε άτομα 15-34 ετών.

Συνήθως εμφανίζεται ως μία μικρή μαύρη κηλίδα στο δέρμα ή μπορεί να αναπτυχθεί επί προϋπάρχοντος σπίλου (25%).

Συγκριτικά με τους σπίλους τα μελανώματα εμφανίζουν α) ασυμμετρία, β)ανώμαλη παρυφή, γ) χρωματική ανομοιομορφία (2-3 αποχρώσεις), δ)μέγεθος μεγαλύτερο ενός συνήθους σπίλου. Εναλλαγή χρώματος, μεγέθους, σχήματος, εμφάνιση αιμορραγίας ή κνησμού θέτουν την υποψία ανάπτυξης μελανώματος.  Η αιτιολογία των περισσοτέρων καρκίνων του δέρματος σχετίζεται με την ηλιακή ακτινοβολία (υπεριώδεις ακτίνες). Περίπου 9 στους 10 καρκίνοι του δέρματος (εκτός του μελανώματος) και 6 στα 10 μελανώματα οφείλονται σε υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Παλαιά ηλιακά εγκαύματα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος.

Ο καρκίνος του δέρματος είναι σπάνιος στα παιδιά, αλλά η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία κατά την παιδική ηλικία προδιαθέτει στην ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος στην ενήλικη ζωή. Επομένως συνιστάται προφύλαξη των παιδιών από την ηλιακή ακτινοβολία (σωστή χρήση αντιηλιακών). Τυπικά τα μελανώματα προσβάλλουν το δέρμα, αλλά σπάνια μπορεί να εμφανισθούν στο στόμα, τα έντερα ή τον οφθαλμό.

Όλοι οι καρκίνοι του δέρματος είναι ιάσιμοι όταν αντιμετωπισθούν σε πρώιμο στάδιο. Καρκινώματα του δέρματος (πλην του μελανώματος)  ιώνται σε ποσοστό 95% εάν αντιμετωπισθούν σε πρώϊμο στάδιο. Στα μελανώματα ο κίνδυνος μεταστάσεων σε άλλα μέρη του σώματος είναι υψηλός. Γι’ αυτό απαιτείται επείγουσα θεραπεία στα πρώϊμα στάδια. Ύποπτες βλάβες πρέπει να αφαιρούνται χειρουργικά και να υποβάλλονται σε βιοψία. Εάν η διάγνωση είναι μελάνωμα επιβάλλεται ευρύτερη εκτομή καθώς και έλεγχος των παρακειμένων λεμφαδένων για πιθανή μετάσταση σε αυτούς (βιοψία λεμφαδένα φρουρού). Κλινικός και παρακλινικός έλεγχος με αξονική, μαγνητική, PET/CT είναι απαραίτητοι.

Οι πρόγνωση των περισσοτέρων ασθενών και η θεραπεία αυτών είναι εφικτή, εάν δεν έχει επέλθει μετάσταση και εάν το βάθος του μελανώματος είναι μικρό. Ως εκ τούτου πρώϊμη προσέλευση για έλεγχο και θεραπεία είναι απολύτως ενδεδειγμένη.

Σε περιπτώσεις διασποράς του μελανώματος νεώτερες θεραπείες, όπως ανοσοθεραπεία, βιολογικές θεραπείες, ενίοτε ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία βελτιώνουν την επιβίωση των ασθενών.

Εν κατακλείδι, ο περιοδικός έλεγχος των σπίλων και όλων των δερματικών βλαβών καθώς και η έγκαιρη, πρώϊμη προσέλευση σε περίπτωση εμφάνισης δερματικής αλλοίωσης, σώζουν ζωές.

Μάρτιος 2019