Καρδιακοί καθετηριασμοί σε παιδιά και ενήλικες με συγγενή καρδιοπάθεια

Η παιδοκαρδιολογία και η παιδοκαρδιοχειρουργική είναι ιατρικές υποειδικότητες που αναπτύχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καμία παιδική καρδιοπάθεια δεν μπορούσε να αντιμετωπιστεί χειρουργικά. Με τη συνεχή εξέλιξη της ειδικότητας, η διαγνωστική προσπέλαση, καθώς και η θεραπευτική αντιμετώπιση των συγγενών καρδιοπαθειών, έχει σε πολλές περιπτώσεις απλουστευθεί.

Γράφει η
Δρ Αφροδίτη Τζίφα,MD (Res), MRCP, FRCPCH
Παιδοκαρδιολόγος-Καρδιολόγος Συγγενών Καρδιοπαθειών Ενηλίκων
Διευθύντρια Παιδοκαρδιολογικής Κλινικής Παίδων ΜΗΤΕΡΑ, Επιστ. Συνεργάτις ΥΓΕΙΑ

Ο πρώτος καρδιακός καθετηριασμός (είσοδος καθετήρα μέσα στην καρδιά από μία μεγάλη φλέβα του σώματος) έγινε το 1929 για μέτρηση πιέσεων μέσα στις καρδιακές κοιλότητες και τα αγγεία της καρδιάς. Το 1960 ο Αμερικανός παιδοκαρδιολόγος, Mason Sones, ανέπτυξε την τεχνική της καρδιακής απεικόνισης και στεφανιογραφίας με σκιαγραφικό, μέσω καθετήρων που είχαν τοποθετηθεί στην καρδιά με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή μέσα από μία μεγάλη φλέβα ή αρτηρία του σώματος.

Οι σύγχρονες μέθοδοι

Οι καρδιακοί καθετηριασμοί ήταν ο μόνος τρόπος απεικόνισης και εκτίμησης των παιδιατρικών καρδιοπαθειών για πολλά χρόνια μέχρι την εμφάνιση της δισδιάστατης και έγχρωμης υπερηχοκαρδιογραφίας. Σήμερα οι διαγνωστικοί καρδιακοί καθετηριασμοί γίνονται σπάνια, καθώς η υπερηχοκαρδιογραφία και η μαγνητική τομογραφία καρδιάς προσφέρουν καλύτερες ανατομικές πληροφορίες με υψηλότερη ευκρίνεια, ενώ ως αναίμακτες μέθοδοι συνεπάγονται λιγότερη ταλαιπωρία και μεγαλύτερη ασφάλεια για το παιδί. Εντούτοις, υπάρχουν περιπτώσεις όπου μαζί με την ανατομία είναι απαραίτητο να αξιολογηθούν και οι ενδοκαρδιακές πιέσεις. Στην περίπτωση αυτή, γίνεται διαγνωστικός καθετηριασμός καρδιάς ή και ταυτόχρονα μαγνητική τομογραφία με την ίδια αναισθησία (υβριδικοί καθετηριασμοί με μαγνητική τομογραφία).

Οι επεμβατικοί (θεραπευτικοί) καθετηριασμοί συγγενών καρδιοπαθειών εφαρμόζονται πάνω από τρεις δεκαετίες με απόλυτη επιτυχία ως εναλλακτική μέθοδος της χειρουργικής, σε περιπτώσεις όπου υπάρχει η κατάλληλη ένδειξη. Η επέμβαση στην καρδιά του ασθενούς γίνεται διαμέσου μεγάλων αρτηριών και φλεβών με τρόπο «κλειστό» (διαδερμικό) στο πλαίσιο ενός καθετηριασμού καρδιάς. Η παραμονή στο νοσοκομείο και η ανάρρωση του ασθενούς είναι ταχύτατη και κατά μέσο όρο είναι 1-2 μέρες (συγκριτικά με τις 5-10 ημέρες που απαιτούνται για ανάρρωση στο νοσοκομείο έπειτα από ανοικτή εγχείρηση καρδιάς).

Οι επεμβατικοί καθετηριασμοί καρδιάς γίνονται από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό σε εξειδικευμένες μονάδες και πάντα με καρδιοχειρουργική κάλυψη.

Τι επιτυγχάνουμε

Με τους επεμβατικούς καθετηριασμούς καρδιάς μπορούν να θεραπευτούν στενωμένες καρδιακές βαλβίδες και στενωμένα αγγεία (βαλβιδοπλαστική πνευμονικής και αορτικής βαλβίδας, αγγειοπλαστική αορτής ή πνευμονικών αρτηριών), να συγκλειστούν μεσοκολπικές/μεσοκοιλιακές επικοινωνίες και ο παραμένων ανοικτός αρτηριακός (βοτάλλειος) πόρος. Επίσης με επεμβατικούς καθετηριασμούς συγκλείονται ανώμαλα αγγεία και γίνεται εφικτή η τοποθέτηση στεντ (stent) σε μεγάλα αγγεία (πνευμονικές αρτηρίες, αορτή) ή σε μικρά αγγεία και επικοινωνίες (π.χ. βοτάλλειος πόρος, χειρουργικές παρακάμψεις) που πρέπει να παραμείνουν ανοιχτά. Τέλος σε ασθενείς χειρουργημένους για Τετραλογία Fallot ή άλλες καρδιοπάθειες, όπου η πνευμονική βαλβίδα δεν λειτουργεί καλά, μπορεί να είναι εφικτή η διακαθετηριακή εμφύτευση νέας πνευμονικής βαλβίδας, αποφεύγοντας νέα ανοικτή επανεγχείρηση.

Σήμερα είναι επίσης δυνατό να γίνουν υβριδικές επεμβάσεις καρδιάς (επεμβατικός καθετηριασμός σε συνεργασία με mini χειρουργική επέμβαση), σε κατάλληλες περιπτώσεις όπου η διακαθετηριακή προσπέλαση είναι προτιμότερη της χειρουργικής και προς αποφυγή τοποθέτησης της καρδιάς σε εξωσωματική κυκλοφορία (bypass).
Οι διακαθετηριακές επεμβάσεις καρδιάς έχουν γίνει αποδεκτές ως εναλλακτική μέθοδος της χειρουργικής (ή και προτιμότερες της χειρουργικής σε ορισμένες περιπτώσεις) σε όλα τα προηγμένα παιδοκαρδιολογικά και παιδοκαρδιοχειρουργικά κέντρα του εξωτερικού. Όμως, η επιτυχής διεκπεραίωσή τους προαπαιτεί πρόσβαση σε χώρο με την κατάλληλη υποδομή και εξοπλισμό, αλλά και στενή συνεργασία ομάδας ιατρών και τεχνολόγων ειδικά εκπαιδευμένων και έμπειρων στην αντιμετώπιση των ασθενών αυτών.

Ιούλιος 2018