Η Ενδοκρινολογία δεν είναι απλή «αριθμητική», είναι μαθηματικά!

Οι παθήσεις του θυρεοειδούς είναι οι συχνότερες ενδοκρινοπάθειες είτε αφορούν την λειτουργία του, είτε αφορούν τη μορφολογία του, δηλαδή την παρουσία οζών ή διάχυτης διόγκωσης του θυρεοειδούς η οποία λέγεται βρογχοκήλη.

Γράφει η
Eυανθία Διαμάντη-Κανδαράκη
Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος
Διευθύντρια Τμήματος Ενδοκρινολογίας και Διαβήτη ΥΓΕΙΑ

Χωρίς ειδικό λόγο, σε διάφορες εξετάσεις, συμπεριλαμβάνεται συχνά και ο έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργείας  για τον οποίο καλείται ο μη ειδικός ή πολλές φορές και ο ασθενής αισθάνεται τον πειρασμό, να ερμηνεύσει τους αριθμούς αυτών των εξετάσεων, βάσει των φυσιολογικών τιμών που δίδονται από το εργαστήριο. Αυτό γίνεται συχνότερα, στις εξετάσεις που αφορούν τον θυρεοειδή. Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί: 10.000.000 εργαστηριακές εξετάσεις ζητούνται ανά έτος στο 4% του ενήλικου πληθυσμού στην Αγγλία, χωρίς βέβαια η ανάγνωση των αριθμών αυτών να οδηγεί και σε ασφαλή ερμηνεία εφόσον στην ουσία δεν αποτελούν μέρος στοχευμένης διερεύνησης. Ίσως το να ζητούνται ορμονικές εξετάσεις σε ένα πλαίσιο γενικό, άτυπων συμπτωμάτων ή ενοχλημάτων και να επιχειρείται ερμηνεία με βάσει την απλή «αριθμητική», είναι μια παγίδα, με κίνδυνο, τα νούμερα μεμονωμένα να μεταφράζονται σε περιττό άγχος από την πλευρά του ασθενούς.

Θα πρέπει να τονισθεί, ότι τα νούμερα των ενδοκρινολογικών παραμέτρων εκφράζουν λεπτές ισορροπίες μεταξύ πολλών συστημάτων οι οποίες τελικά αντικατοπτρίζονται και στις μεταβολές των τιμών των ορμονών του αίματος. Ως εκ τούτου, ό,τι συμβαίνει εντός του κυττάρου και εντός του οργανισμού του κάθε ασθενούς, με μικρή, μεσαία, ή μεγάλη μεταβολή των ορμονών του θυρεοειδούς, πρέπει πρώτα απ’ όλα, αιτιολογημένα να αναζητείται και εξειδικευμένα να ερμηνεύεται. Επομένως, δεν έχει νόημα να συγκρίνουμε αν το 3 είναι μεγαλύτερο του 2 και μικρότερο του 4 και να βγαίνουν συμπεράσματα που αφορούν σύνθετες διαδικασίες της ορμονικής ισορροπίας. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η ενδοκρινολογία δεν είναι απλή «αριθμητική» αλλά μαθηματικά όπου απαιτούνται ειδικές γνώσεις για την ερμηνεία τους. Ενδεικτικά, παρατίθεται σχήμα δυνητικών συσχετισμών των μεταβολών των ορμονικών παραμέτρων που απαιτούν αντιμετώπιση στην καθημερινή πράξη:

Βεβαίως να διευκρινίσουμε ότι υπάρχουν και κάποιοι «αριθμοί» που θα πρέπει να θέτουν σε εγρήγορση τον μη ειδικό και να ευαισθητοποιούν τον ασθενή, να αναζητήσει την γνώση του ενδοκρινολόγου και την βοήθειά του στη θεραπεία.

Τέτοιοι αριθμοί φαίνονται στον κάτωθι πίνακα:

Είναι φανερό ότι, πάνω από αυτά και κάτω από αυτά τα όρια, θα πρέπει οι ασθενείς να αναζητούν τη βοήθεια του ειδικού.

Απαραίτητο είναι να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ερμηνεία των επιπέδων των ορμονών όταν υπάρχει αλληλεπίδραση με τα φάρμακα που ενδεχομένως λαμβάνει ο ασθενής, όπου τότε μπορεί να έχουμε ένα μεγάλο φάσμα διαταραχών των τιμών των θυρεοειδικών ορμονών. Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό και θα πρέπει να γίνει σαφές είναι ότι πολλά συμπληρώματα διατροφής (πολυβιταμίνες και άλλα διατροφικά συμπληρώματα) που λαμβάνουν οι ασθενείς, πολλές φορές και με δική τους πρωτοβουλία, μπορεί να παρεμβληθούν στις μεθόδους μέτρησης των θυρεοειδικών ορμονών και να δώσουν λάθος αποτελέσματα. Στις περιπτώσεις αυτές, ο ιατρός θα μπορούσε να συμβουλευτεί την πρόσφατη έκδοση (2020) του βιβλίου «Εφαρμοσμένη Ενδοκρινολογία» από μέλη του τμήματος Ενδοκρινολογίας & Διαβήτη του ομίλου ΥΓΕΙΑ (εκδόσεις Τζερμπίνη), στο οποίο παρατίθενται εκσυγχρονισμένοι πίνακες με μεγάλο φάσμα φαρμακευτικών ουσιών που παρεμβάλλονται στις μετρήσεις των θυρεοειδικών ορμονών.

Συμπερασματικά, προς αποφυγή περιττού άγχους και φόβου από τον ασθενή, συνίσταται:

• Έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας κατόπιν στοχευμένης διερεύνησης των ορμονικών διαταραχών από τον θεράποντα ιατρό.
• Συνδυαστική ερμηνεία των μεταβολών των ορμονικών παραμέτρων σύμφωνα με το ιστορικό (προσοχή στα φάρμακα και στα πολυβιταμινούχα συμπληρώματα διατροφής) καθώς και στα συμπτώματα του ασθενούς.

Ιούλιος 2020