Η εκτομή των λεμφαδένων από τη σκοπιά του χειρουργού

Από καθαρά χειρουργική σκοπιά θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τις εκτομές λεμφαδένων σε τέσσερρις μεγάλες κατηγορίες:

Γράφει ο
Γιάννης Φύσσας
Χειρουργός
Σεπτέμβριος 2009

1. Στις βιοψίες που γίνονται με στόχο τη διάγνωση. Πολύ συχνά διάφορες παθολογικές καταστάσεις, που παραμένουν αδιάγνωστες, καταλήγουν στο χειρουργό για βιοψία λεμφαδένα, με την ελπίδα να τεθεί επιτέλους μια διάγνωση. Στις περιπτώσεις αυτές ο χειρουργός δρα ως εντολοδόχος του παθολόγου και βρίσκεται ξαφνικά προ ενός ασθενούς που έχει  υποβληθεί σε εκατοντάδες εξετάσεις, επί ημέρες ή εβδομάδες. Βασικό του μέλημα πρέπει να είναι η επιλογή του σωστού λεμφαδένα και η αφαίρεσή του με τέτοιο τρόπο ώστε να μην διαταραχθεί καθόλου η αρχιτεκτονική του, γεγονός που θα βοηθήσει τον παθολογοανατόμο στη μικροσκοπική εξέταση. Με βάση την εμπειρία του ο χειρουργός καλείται να επιλέξει το λεμφαδένα που θα φέρει σίγουρα την υπό εξέταση βλάβη και όχι κάποιον άλλο, ενδεχομένως προϋπάρχοντα ή οφειλόμενο σε άλλη αιτία. Πρέπει όμως να επιλέξει και αυτόν που θα μπορεί να αφαιρεθεί ευκολότερα, με τοπική αναισθησία και φυσικά χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η ζωή του ασθενούς. Απαγορεύεται η σύλληψη του λεμφαδένα με λαβίδες, κάτι που μπορεί να διευκολύνει το χειρουργό στην ταχύτερη αφαίρεση, αλλά κάνει το λεμφαδένα να «εκραγεί», διαστρεβλώνοντας την αρχιτεκτονική του και δυσκολεύοντας αφάνταστα τον παθολογοανατόμο στη διάγνωση.

2. Στις βιοψίες που γίνονται για σταδιοποίηση μιας νόσου,  όπως π.χ στον καρκίνο του μαστού, του πνεύμονα, του προστάτη, στο μελάνωμα, αλλά και στις βιοψίες που γίνονται για επανασταδιοποίηση μιας νόσου, όπως π.χ. στον καρκίνο των ωοθηκών.

3. Στις λεμφαδενεκτομές που γίνονται ως προσπάθεια ριζικής εκριζώσεως μιας νόσου. Όπως π.χ. στο ριζικό λεμφαδενικό καθαρισμό του τραχήλου, της βουβωνικής χώρας, της μασχάλης.
Σε ορισμένες περιπτώσεις λεμφαδένων μη προσπελάσιμων  χωρίς χειρουργική επέμβαση, π.χ. του μεσοθωρακίου, είναι δυνατόν, εναλλακτικά, να γίνει κατευθυνόμενη βιοψία με λεπτή βελόνα. Όμως η χειρουργική λεμφαδενεκτομή υπερτερεί έναντι της βιοψίας με λεπτή (22G)  ή χοντρή (18G) βελόνα και πρέπει να προτιμάται σε εύκολα προσπελάσιμες λεμφαδενικές διογκώσεις.

4. Ξεχωριστή κατηγορία λεμφαδενικών βιοψιών είναι οι «φρουροί λεμφαδένες». Εδώ η σωστή τεχνική εντοπισμού και συνεπώς η επιλογή του πραγματικού «φρουρού» λεμφαδένα, έχει ζωτική σημασία για τους ασθενείς. Εφαρμόζεται κατ`εξοχήν στον καρκίνο του μαστού και στο μελάνωμα, αλλά τελευταία και στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Επιλεγμένη βιβλιογραφία
1. Peng HQ, et al. Evaluation of performance of EUS-FNA in preoperative lymph node staging of cancers of esophagus, lung, and pancreas. Diagn Cytopathol, 2008; 36:290-6.

2. Schafernak KT. Evaluating lymphadenopathy using lymph node FNA. Am Fam Physician, 2004; 70:258.