Η εξαίρεση δεν αναιρεί τον κανόνα

Η σχεδόν καθημερινή εμφάνιση στα ΜΜΕ περιπτώσεων γιατρών που κατηγορούνται ότι αθέτησαν τον ιπποκράτειο όρκο αναμφίβολα προβληματίζει. Πρόκειται, δυστυχώς, για πραγματικό γεγονός, αλλά ευτυχώς ο αριθμός των εν λόγω συναδέλφων είναι αναλογικά πάρα πολύ μικρός.

Γράφει ο,
Κωνσταντίνος Δ. Μάλλιος
Καρδιολόγος

Επίορκοι Ασκληπιάδες υπήρξαν ανέκαθεν και θα υπάρχουν εσαεί. Η ιστορία αναφέρει πληθώρα γιατρών οι οποίοι στο βωμό διαφόρων σκοπιμοτήτων θυσίασαν το λειτούργημά τους, αλλά και χιλιάδες χιλιάδων που το τίμησαν με το παραπάνω. Κατακριτέοι οι μεν, αξιέπαινοι οι δε. «Αργυρώνητοι» οι μεν, «Ανάργυροι» οι δε ή κοντολογίς γιατροί που η συμπεριφορά τους είναι προς αποφυγή ή μίμηση αντίστοιχα.

Οι επιλήσμονες του όρκου τους γιατροί αποτελούν κακόηθες μόρφωμα στο ιατρικό σώμα, γι? αυτό ο εντοπισμός και ο κολασμός τους επιβάλλεται και συνιστά πρωταρχικό μέλημα όχι μόνο της πολιτείας, αλλά, κυρίως, των ασθενών και ημών των συναδέλφων τους.

Η ύπαρξή τους όμως δε μειώνει στο ελάχιστο την εκτίμηση του συνόλου, σχεδόν, των ασθενών προς το γιατρό τους. Ο ασθενής προσφωνώντας το γιατρό του λέει: «Γιατρέ μου».
Ο άρρωστος δεν είναι ο πελάτης του γιατρού, όπως κακώς αποκαλείται, αλλά ο ασθενής του και οι μεταξύ τους σχέσεις δεν είναι πελατειακές. Το κτητικό «μου» απουσιάζει στην προσφώνηση π.χ. του μηχανικού ή του δικηγόρου. Εκεί οι σχέσεις είναι εντελώς διαφορετικές.

Το «μου» του αρρώστου εκφράζει την αγάπη και το σεβασμό του προς τον άνθρωπο στον οποίο εμπιστεύεται ό,τι πολυτιμότερο διαθέτει. Την υγεία του και κατ? επέκταση τον ίδιο του τον εαυτό, την ίδια του τη ζωή. Του έχει απόλυτη εμπιστοσύνη, γι? αυτό και παίρνει τα φάρμακα (δηλητήρια) που του χορηγεί. Δε «συζητάει» την πρόθεσή του να τον θεραπεύσει και ποτέ δεν περνάει από το μυαλό του η σκέψη ότι ο «γιατρός του» θέλει να του κάνει κακό, να τον… σκοτώσει!

Χαρακτηριστικό παράδειγμα απόλυτης εμπιστοσύνης ασθενούς προς το «γιατρό του» μας παρέχει ο Πλούταρχος και αναφέρεται στη σχέση του Μ. Αλεξάνδρου με το γιατρό του, Φίλιππο τον Ακαρνάνα:

«Ο Αλέξανδρος καθηλώθηκε στην Κιλικία πολύ καιρό εξαιτίας της νόσου που έπαθε από υπερκόπωση όπως κάποιοι λένε ή όπως κάποιοι άλλοι επειδή λούστηκε στο παγωμένο νερό του ποταμού Κύδνου. Από τους άλλους γιατρούς κανένας δεν είχε το θάρρος να τον βοηθήσει, φοβούνταν μήπως αποτύχουν και τους κατηγορήσουν οι Μακεδόνες. Όμως, ο Φίλιππος ο Ακαρνάνας, που τον έβλεπε να υποφέρει, στηριζόταν στη φιλία τους και, επειδή το θεώρησε κακό να μην κινδυνέψει μαζί με το βασιλιά, βοηθώντας τον μέχρι τέλους με την εμπειρία του, διακινδυνεύοντας επιχείρησε να του δώσει φάρμακα και τον έπεισε να δεχθεί να τα πιει, διότι έπρεπε να αναλάβει για να πολεμήσει. Όμως, ο Περδίκκας του έστειλε επιστολή από το στρατόπεδο και τον προέτρεπε να προσέχει το Φίλιππο, επειδή ο Δαρείος, αφού του υποσχέθηκε δωρεές και γάμο με την κόρη του, τον έπεισε να σκοτώσει τον Αλέξανδρο. Εκείνος διάβασε την επιστολή και δεν την έδειξε σε κανέναν φίλο του, αλλά την έβαλε κάτω από το μαξιλάρι του. Όταν μπήκε ο Φίλιππος στη σκηνή με τους φίλους του, φέρνοντας το φάρμακο σε ποτήρι, σ? εκείνον έδειξε την επιστολή και αυτός το ήπιε πρόθυμα και ανυποψίαστα.

Έτσι, το θέαμα ήταν παράξενο και συγχρόνως θεατρικό, όταν ο ένας διάβαζε και ο άλλος έπινε. Μετά ο ένας κοίταξε τον άλλον όχι με τον ίδιο τρόπο, ο Αλέξανδρος με χαρούμενο και εύθυμο πρόσωπο που φανέρωνε την εμπιστοσύνη και την εύνοιά του προς το Φίλιππο και εκείνος, ξαφνιασμένος με την κατηγορία, άλλοτε επικαλούνταν για μάρτυρες τους θεούς και σήκωνε τα χέρια του στον ουρανό, άλλοτε έπεφτε στο κρεβάτι και παρακαλούσε τον Αλέξανδρο να είναι εύθυμος και να δεχθεί τις συνταγές του. Και αυτό γιατί το φάρμακο στην αρχή κατέβαλε το σώμα και μείωσε τη δύναμή του, στη συνέχεια έχασε τη φωνή και τις αισθήσεις του και λιποθύμησε. Αλλά γρήγορα συνήλθε με τη βοήθεια του Φίλιππου και αυτός τον έδειξε στους Μακεδόνες, οι οποίοι ήταν στενοχωρημένοι, μέχρι που είδαν τον Αλέξανδρο».
Ο Αλέξανδρος δεν πίστεψε τις συκοφαντίες, γιατί ποτέ δεν μπορούσε να φανταστεί ότι ήταν δυνατόν ένας γιατρός να σκοτώσει τον άνθρωπο που θεραπεύει, τον ασθενή του. Η άρνησή του να ακολουθήσει τις συμβουλές των «φίλων» του ήταν ασφαλώς απόρροια της γνώσης των διδαχών του Ιπποκράτη που αδιαμφισβήτητα θα γνώριζε, αφού ο δάσκαλός του Αριστοτέλης τον είχε μυήσει στη θεία τέχνη του Ασκληπιού.

Ο νεαρός βασιλιάς έγινε καλά και έδιωξε τους ευθυνόφοβους γιατρούς. Ο Φίλιππος τον ακολούθησε μέχρι το θάνατό του, χωρίς να επιζητήσει κάποια ιδιαίτερη αμοιβή ή άλλον τίτλο εκτός από εκείνον του προσωπικού «γιατρού του».

Bιβλιογραφία
Πλούταρχος, Βίοι παράλληλοι. Αλέξανδρος – Ιούλιος Καίσαρ. Εκδ. 4π (National Geographic). Αθήνα, 2012.

Μάρτιος 2014