Εντυπωσιακά αποτελέσματα με τη μέθοδο των εμβολισμών

Με τις σύγχρονες, ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές της επεμβατικής νευροακτινολογίας (Interventional Neuroradiology) ή ενδαγγειακής νευροχειρουργικής (Endovascular Neurosurgery) αντιμετωπίζεται πλέον σημαντικός αριθμός αγγειακών παθήσεων του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Οι μέθοδοι αυτές είναι ευρέως γνωστές ως εμβολισμοί. Πώς γίνονται, όμως, και για ποιες περιπτώσεις ενδείκνυνται;

Γράφουν οι 
Ιωάννης Ιωαννίδης 
Επεμβατικός Νευροακτινολόγος
Επιμελητής Νευροχειρουργικής Κλινικής & Τμήματος Επεμβατικής Νευροακτινολογίας ΥΓΕΙΑ
Αλέξανδρος Ανδρέου 
Νευροχειρουργός
Διευθυντής Νευροχειρουργικής Κλινικής & Τμήματος Επεμβατικής Νευροακτινολογίας ΥΓΕΙΑ
Νικόλαος Νάσης 
Επεμβατικός Νευροακτινολόγος
Συνεργάτης Νευροχειρουργικής Κλινικής & Τμήματος Επεμβατικής Νευροακτινολογίας ΥΓΕΙΑ

Τα τελευταία 15 χρόνια, η τεχνολογική πρόοδος είχε ως αποτέλεσμα τη θεαματική βελτίωση τόσο των μέσων απεικόνισης (εξελιγμένοι ψηφιακοί αγγειογράφοι με δυνατότητα ακόμα και τρισδιάστατων ανασυνθέσεων) όσο και των υλικών που χρησιμοποιούνται στις επεμβάσεις (μικροκαθετήρες, εμβολικά υλικά κ.λπ.) με αποτέλεσμα τη βελτίωση τόσο της αποτελεσματικότητας των μεθόδων όσο και της ασφάλειάς τους. Η ανάπτυξη των μεθόδων αυτών (εμβολισμοί όπως συνηθίζεται να ονομάζονται) οδήγησε στον περιορισμό του αριθμού των ανοικτών χειρουργείων, στην αύξησησ της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας στην αντιμετώπιση των αγγειακών παθήσεων του εγκεφάλου, καθώς και στη μείωση του χρόνου νοσηλείας των ασθενών που υποβάλλονται σε αυτές.

Στη συνέχεια παρατίθενται οι αγγειακές παθήσεις που αντιμετωπίζονται με ενδαγγειακές τεχνικές (εμβολισμούς).

Εγκεφαλικά ανευρύσματα

Το ανεύρυσμα είναι μια παθολογική προβολή (σαν «φούσκα») στο τοίχωμα μιας εγκεφαλικής αρτηρίας. Το τοίχωμα του ανευρύσματος είναι λεπτότερο από το τοίχωμα του φυσιολογικού αγγείου και εύθραυστο. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος από την ύπαρξη ενός ανευρύσματος είναι να ραγεί, με αποτέλεσμα να προκληθεί ένα είδος εγκεφαλικής αιμορραγίας που ονομάζεται υπαραχνοειδή. Η κατάσταση αυτή είναι βαριά, με υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνητότητας.

Τα εγκεφαλικά ανευρύσματα είναι επίκτητες βλάβες. Εμφανίζονται σε ηλικίες 40 – 60 ετών και είναι συχνότερα στις γυναίκες. Μπορεί να συνδυάζονται με άλλα ιατρικά προβλήματα, όπως η υπέρταση, και σε 20% των ασθενών μπορεί να είναι πολλαπλά. Τα εγκεφαλικά ανευρύσματα είναι συνήθως ασυμπτωματικά πριν ραγούν και ανακαλύπτονται τυχαία σε μαγνητική ή αξονική τομογραφία που γίνεται για διερεύνηση άλλου προβλήματος.

Οι θεραπευτικές μέθοδοι που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση των εγκεφαλικών ανευρυσμάτων έχουν σαν στόχο τον αποκλεισμό τους από την κυκλοφορία, με σκοπό την εκμηδένιση του κινδύνου ρήξης. Αυτό επιτυγχάνεται με δύο τρόπους:

1. ανοικτό χειρουργείο (κρανιοτομία) – τοποθέτηση ενός clip (ένα πολύ μικρό «μανταλάκι») γύρω από το ανεύρυσμα, και
2. εμβολισμό.

Ο εμβολισμός αποτελεί μία ελάχιστα επεμβατική μέθοδο η οποία εκτελείται σε ένα εξελιγμένο ψηφιακό αγγειογράφο. Η επέμβαση γίνεται με τον ασθενή υπό γενική αναισθησία για να είναι απόλυτα ακίνητος. Ο ιατρός μέσω της μηριαίας αρτηρίας (μια μεγάλη αρτηρία που υπάρχει στο πόδι) οδηγεί ειδικούς καθετήρες στο κύριο αγγείο, το οποίο τροφοδοτεί το ανεύρυσμα (καρωτίδα ή σπονδυλική αρτηρία).

Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας εξαιρετικά λεπτούς μικροκαθετήρες (πολύ λεπτά και εύκαμπτα πλαστικά σωληνάκια), μπαίνει μέσα στο ανεύρυσμα και τοποθετεί πολύ λεπτά σύρματα από πλατίνα (σπειράματα ή coils), τα οποία απελευθερώνει μέσα στο ανεύρυσμα. Η ύπαρξη των σπειραμάτων μέσα στο σάκο του ανευρύσματος εμποδίζει την κυκλοφορία εντός αυτού. Η όλη διαδικασία ελέγχεται με ακτινοσκόπηση και με λήψη ειδικών ακτινολογικών εικόνων από τον ψηφιακό αγγειογράφο.

Μετά την ολοκλήρωση της επέμβασης ο ασθενής συνήθως οδηγείται σε κανονικό δωμάτιο νοσηλείας και παίρνει εξιτήριο την επομένη. Αν ο ασθενής έχει υποστεί υπαραχνοειδή αιμορραγία οι μέρες νοσηλείας εξαρτώνται από τη βαρύτητα της αιμορραγίας και όχι από την αντιμετώπιση του ανευρύσματος.

Η συχνότητα επιπλοκών της μεθόδου (ρήξη του ανευρύσματος κατά τη διάρκεια της επέμβασης, δημιουργία θρόμβου σε αγγειακό κλάδο κοντά στο ανεύρυσμα) είναι χαμηλή (περίπου 3%) και σαφέστατα χαμηλότερη από τον κίνδυνο εκ νέου ρήξης ενός ήδη ραγέντος ανευρύσματος ή ακόμα και από τον ετήσιο κίνδυνο ρήξης ενός ανευρύσματος μικρού μεγέθους.

Αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες εγκεφάλου

Οι αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες είναι ένα ανώμαλο πλέγμα από αγγεία (σαν κουβάρι) μέσα στον εγκέφαλο, στο οποίο οι αρτηρίες συνδέονται άμεσα με τις φλέβες. Τα ανώμαλα αυτά αγγεία εμφανίζονται διατεταμένα με λεπτό τοίχωμα και εμφανίζουν αυξημένη πιθανότητα να ραγούν. Οι αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες είναι συγγενείς βλάβες, αλλά δε θεωρούνται κληρονομικές.

Εκτός από ρήξη και αιμορραγία μπορούν να εκδηλωθούν και με άλλα συμπτώματα, όπως πονοκέφαλος, εστιακή νευρολογική σημειολογία (λ.χ. αδυναμία κίνησης ενός μέλους) ή επιληπτικές κρίσεις.

Ο εμβολισμός αποτελεί τη μέθοδο εκλογής στη θεραπεία των αρτηριοφλεβωδών δυσπλασιών. Με την ίδια τεχνική που περιγράφηκε για τα ανευρύσματα, προωθούνται μικροκαθετήρες μέσω των ανωμάλων αγγείων στα σημεία που βρίσκονται οι επικοινωνίες ανάμεσα στις αρτηρίες και τις φλέβες και εγχέεται συνθετικό εμβολικό υλικό, που στερεοποιείται και αποφράσσει τις επικοινωνίες αυτές. Ανάλογα με το μέγεθος της δυσπλασίας μπορεί να χρειαστούν περισσότερες από μία συνεδρίες ή συνδυασμός με άλλες θεραπευτικές μεθόδους (ανοικτό χειρουργείο ή συνηθέστερα ακτινοβολία με γ-knife).

Εκτός των εγκεφαλικών αρτηριοφλεβωδών δυσπλασιών υπάρχουν και ανώμαλες μηνιγγικές αρτηριοφλεβώδεις επικοινωνίες, οι οποίες βρίσκονται στα περιβλήματα του εγκεφάλου, τις μήνιγγες, και επίσης αντιμετωπίζονται με εμβολισμό, με υψηλά ποσοστά επιτυχίας και με ασφάλεια.

Απόλυτη εφαρμογή έχει η μέθοδος του εμβολισμού με εξαιρετικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση των δυσπλασιών της φλέβας του Γαληνού και εφαρμόζεται ακόμα και σε νεογνά.

Αθηρωματική νόσος ενδοκρανίων αγγείων

Τα αγγεία του εγκεφάλου, όπως και τα υπόλοιπα αγγεία, παρουσιάζουν στενωτικές αλλοιώσεις στο πλαίσιο της αρτηριοσκλήρυνσης. Οι εκδηλώσεις των βλαβών αυτών είναι αρκετές φορές σοβαρές, προκαλώντας εγκεφαλικά επεισόδια με βαρύτατα νευρολογικά ελλείμματα. Οι σύγχρονες επεμβατικές τεχνικές επιτρέπουν την αντιμετώπιση των μεγάλου βαθμού στενώσεων με αγγειοπλαστική, με χρησιμοποίηση μπαλονιού ή/και ενδοπρόθεσης (stent) για τη διάνοιξη του αυλού.

Η διάνοιξη αποφραγμένων ενδοκρανίων αγγείων (φαρμακευτικά ή μηχανικά) μπορεί να εφαρμοστεί επίσης σε αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια κατά την οξεία φάση (τις πρώτες 6 ώρες) για να ελαχιστοποιηθούν οι νευρολογικές συνέπειες της απόφραξης ενός μεγάλου αρτηριακού κλάδου. Η επέμβαση αυτή έχει θεαματικά αποτελέσματα ειδικά σε αποφράξεις μεγάλων αρτηριακών βλαβών (βασική αρτηρία, καρωτίδα), οι οποίες, αν δεν αντιμετωπιστούν αμέσως, απειλούν όχι μόνο την ποιότητα ζωής, αλλά και την ίδια τη ζωή.

Οι επεμβατικές αυτές τεχνικές εφαρμόζονται επίσης και σε άλλες παθολογικές καταστάσεις με εξαιρετικά αποτελέσματα, όπως αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες νωτιαίου μυελού και αγγειοβριθείς εξεργασίες (μηνιγγιώματα, αιμαγγειοβλαστώματα)εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού.

Η συνεχιζόμενη βελτίωση των χρησιμοποιούμενων υλικών και η αυξανόμενη πείρα των ιατρών εγγυώνται την αύξηση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας των εφαρμοζόμενων τεχνικών στην αντιμετώπιση σοβαρών παθήσεων.

Το Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ βρίσκεται στην πρωτοπορία και στην αντιμετώπιση αγγειακών παθήσεων εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού, εφαρμόζοντας το σύνολο των τεχνικών σε μεγάλο αριθμό ασθενών με εξαιρετικά αποτελέσματα. Αντιμετωπίζονται ασθενείς με εγκεφαλικά ανευρύσματα, αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες, στενωτικές βλάβες αγγείων τραχήλου και εγκεφάλου, καθώς και αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες νωτιαίου μυελού. Το νοσοκομείο μας αποτελεί επίσης κέντρο αναφοράς στην αντιμετώπιση νεογνών με ανευρύσματα της φλέβας του Γαληνού. Επίσης εξειδικευμένες συνδυασμένες θεραπευτικές προσπελάσεις (by-pass) εφαρμόζονται σε γιγαντιαία ή ατρακτοειδή ανευρύσματα.

Ιανουάριος 2012