Έκτοπη κύηση: πολύτιμη η έγκαιρη υπερηχογραφική διάγνωση

Η έκτοπη κύηση, δηλαδή η εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου εκτός της κοιλότητας της μήτρας, είναι ένας από τους σημαντικότερους κινδύνους για τη μέλλουσα μητέρα, ακόμα και για τη ζωή της. Κλειδί για την αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώσεων είναι η έγκαιρη διάγνωση. Πώς, όμως, συμβάλλει σε αυτήν το υπερηχογράφημα;

Γράφει ο
Αθανάσιος Χιόνης
Μαιευτήρας – Γυναικολόγος
Υπεύθυνος Τμήματος Γυναικολογικών Υπερήχων ΜΗΤΕΡΑ

Έκτοπη κύηση ονομάζεται η εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου εκτός της κοιλότητας της μήτρας. Η συχνότητα των εκτόπων κυήσεων έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και υπολογίζεται περίπου σε 11/1.000 κυήσεις. Παρά την αυξημένη συχνότητα των περιπτώσεων τις τελευταίες δεκαετίες, η μητρική θνησιμότητα από έκτοπη κύηση στην αντίστοιχη περίοδο είναι χαμηλότερη και ανέρχεται σε 0,4/1.000 εκτόπους κυήσεις. Αυτό οφείλεται στην έγκαιρη διάγνωση της εκτόπου κυήσεως σε πρώιμα στάδια πριν από τη ρήξη, με τη βοήθεια του προσδιορισμού της χοριαδική γοναδοτροπίνης, του κολπικού υπερηχογραφήματος και της λαπαροσκόπησης.

Παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη εκτόπου κυήσεως είναι:

• Προηγηθείσες φλεγμονές των σαλπίγγων.
• Προηγηθείσες φλεγμονές της πυέλου.
• Καταστάσεις που προκαλούν στενώσεις των σαλπίγγων, όπως συγγενείς ανωμαλίες των σαλπίγγων, εκκολπώματα, καλοήθεις όγκοι ή κύστεις, ινομυώματα μήτρας πλησίον της εμφύτευσης των σαλπίγγων, ενδομητρίωση, περισαλπιγγικές συμφύσεις.
• Προηγηθείσες πλαστικές εγχειρίσεις σαλπίγγων.
• Ενδοσαλπιγγίωση.
• Χρήση ενδομητρικών σπειραμάτων.
• Τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
• Προηγούμενη έκθεση σε διεθυλστιλβεστρόλη και το κάπνισμα έχουν κάποια επιβάρυνση για την εμφάνιση της εκτόπου κυήσεως.
• Προηγηθείσες επεμβάσεις στην ελάσσονα πύελο, οι προκλητές εκτρώσεις και το ιστορικό στειρότητας, αυξάνουν το σχετικό κίνδυνο εμφάνισης εκτόπου κύησης.

Η πιο συχνή εντόπιση εκτόπου κύησης αφορά στη σάλπιγγα κατά 97%-98%, ενώ σπανιότερες εντοπίσεις αφορούν στην περιτοναϊκή κοιλότητα, στον τράχηλο της μήτρας, την ωοθήκη, το ενδοτοιχικό τμήμα της σάλπιγγας, το υποπλαστικό κέρας της δίκερης μήτρας, την ουλή καισαρικής τομής, σύγχρονη ανάπτυξη ενδομήτριας και έκτοπης κύησης, πολλαπλή έκτοπη κύηση.

Η υπερηχογραφική διάγνωση εκτόπου κύησης είναι δυνατόν να γίνει κατά την πρώτη εκτίμηση με κολπικό υπερηχογράφημα. Διαφορετικά, το αρχικό υπερηχογράφημα αδυνατεί να διαγνώσει έκτοπη κύηση και η διάγνωση γίνεται σε επόμενο υπερηχογράφημα. Οι γυναίκες αυτές, χωρίς εικόνα ενδομήτριας ή έκτοπης κύησης κατά τον αρχικό υπερηχογραφικό έλεγχο, πρέπει να ταξινομούνται σε ομάδα κύησης αγνώστου θέσης και θα παρακολουθούνται μέχρι να καθοριστεί η τελική διάγνωση, δηλαδή ενδομήτρια κύηση, έκτοπη κύηση ή παλίνδρομος κύηση. Η βιβλιογραφία υποστηρίζει ότι μόνο το 7%-20% γυναικών ομάδας κύησης αγνώστου θέσης τελικά διαγιγνώσκεται με έκτοπη κύηση.

Η πιο συχνή περίπτωση

Η σαλπιγγική έκτοπη κύηση αποτελεί την πιο συχνή εντόπιση έκτοπης κύησης. Κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο η ενδομητρική κοιλότητα είναι κενή, ενώ το 10% των ασθενών με έκτοπη κύηση παρουσιάζει ψευδοσάκο στη μήτρα. Το ωχρό σωμάτιο απεικονίζεται σαν δακτύλιος της φωτιάς στο έγχρωμο doppler στη σύστοιχη πλευρά σε ποσοστό 70%-85% των περιπτώσεων σαλπιγγικής έκτοπης κύησης. Η σαλπιγγική έκτοπη κύηση απεικονίζεται σαν ανομοιογενής μάζα σε επαφή με την ωοθήκη, που κινείται ανεξάρτητα από αυτή. Είναι δυνατόν να απεικονίζεται σαν υπερηχογενής δακτύλιος ή να απεικονίζεται σάκος κύησης με εμβρυϊκό πόλο, με ή χωρίς καρδιακή λειτουργία. Η παρουσία άνηχου υγρού στο δουγλάσειο είναι συχνή. Ωστόσο, εάν το υγρό έχει εμφάνιση δίκην αμμοβολής, αυτό συνεπάγεται αιμορραγία. Όταν υπάρχει αίμα στο δουγλάσειο, το διακολπικό υπερηχογράφημα συνδυάζεται με κοιλιακό υπερηχογράφημα προς εκτίμηση του χώρου Morison. Οι λιγότερο συχνά εμφανιζόμενες περιπτώσεις εκτόπου κύησης συνοδεύονται από αντίστοιχα ειδικά υπερηχογραφικά ευρήματα. Η έκτοπη κύηση συνεχίζει να αποτελεί μια από τις κυριότερες αιτίες μητρικής θνησιμότητας στο πρώτο τρίμηνο της κύησης.

Παραδοσιακά η λαπαροσκόπηση είναι το gold standard στη διάγνωση της έκτοπης κύησης. Με την εξέλιξη της κολπικής υπερηχογραφίας περισσότερες έκτοπες κυήσεις διαγιγνώσκονται νωρίτερα. Η πρώιμη διάγνωση με κολπικό υπερηχογράφημα είναι σωτήρια, καθώς είναι δυνατόν να ελαττώσει τη χειρουργική παρέμβαση και επιτρέπει την εφαρμογή μη χειρουργικών- συντηρητικών θεραπευτικών επιλογών.

Στη σημερινή κλινική πράξη η διάγνωση της έκτοπης κύησης πρέπει να στηρίζεται στην υπερηχογραφική απεικόνισή της και όχι στην απουσία ενδομήτριου σάκου κύησης. Η κολπική υπερηχογραφία αποτελεί το νέο gold standard και διαγνωστικό εργαλείο επιλογής στη διάγνωση της έκτοπης κύησης.

Συνιστάται η διακολπική υπερηχογραφική εκτίμηση αρχόμενης εγκυμοσύνης προς επιβεβαίωση ενδομήτριας κύησης και αποκλεισμού εξωμήτριας – έκτοπης κύησης.

Ιούλιος 2014