Διαβητικό πόδι: η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στη θεραπεία

Γράφει ο
Νικόλαος Παρασκευάς 
Αγγειοχειρουργός
Διευθυντής Β’ Αγγειοχειρουργικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια πολύ συχνή μεταβολική πάθηση που χαρακτηρίζεται από την αδυναμία του οργανισμού να διατηρήσει τη γλυκόζη του αίματος εντός φυσιολογικών ορίων λόγω έλλειψης ή μειωμένης δράσης μιας ορμόνης, της ινσουλίνης. Ο διαβήτης είναι μια συστηματική νόσος, δηλαδή προσβάλλει πολλά όργανα και επιφέρει βλάβες σε όλο τον ανθρώπινο οργανισμό τις οποίες ονομάζουμε επιπλοκές του σακχαρώδους διαβήτη. Οι κυριότερες επιπλοκές είναι η διαβητική νεφροπάθεια, που μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια και αιμοκάθαρση, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια που μπορεί να επιφέρει τύφλωση, η μακροαγγειοπάθεια που εκδηλώνεται σαν έμφραγμα, εγκεφαλικό ή περιφερική αγγειοπάθεια, και η νευροπάθεια που δημιουργεί βλάβες κυρίως στα κάτω άκρα.

Το διαβητικό πόδι οφείλεται σε νευροπάθεια ή  σε αγγειοπάθεια  ή στο συνδυασμό τους και μπορεί να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό του ποδιού.

Ο μηχανισμός είναι ο εξής: οι διαβητικοί ασθενείς με νευροπάθεια στα κάτω άκρα δεν νιώθουν πόνο λόγω μειωμένης αισθητικότητας, με αποτέλεσμα να είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε μικροτραυματισμούς που μπορεί να οδηγήσουν στη δημιουργία πληγών και εξελκώσεων. Η ελλιπής αιμάτωση των κάτω άκρων λόγω της αποφρακτικής αρτηριοπάθειας δυσκολεύει την επούλωση των ελκών και συμβάλλει στην περαιτέρω νέκρωση των ιστών. Η μόλυνση του τραύματος στις περιπτώσεις αυτές είναι πολύ συχνή και η εξέλιξή της μπορεί να είναι ραγδαία και να καταλήξει σε γάγγραινα και ακρωτηριασμό.

Τα άτομα με διαβήτη διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης γάγγραινας. Εκτιμάται ότι ο κίνδυνος αυτός πολλαπλασιάζεται επί 17 σε σύγκριση με τον μη διαβητικό πληθυσμό. Στη χώρα μας 30 με 40 χιλιάδες άτομα πάσχουν από διαβητικό πόδι και 2.000 με 3.000 ασθενείς το χρόνο υφίστανται μερικό ή ολικό ακρωτηριασμό.

Η σημασία της πρόληψης

Με τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης και όταν χρειάζεται θεραπεία είναι δυνατόν να μειωθεί ο αριθμός των ακρωτηριασμών σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η ιατρική εξέταση επιτρέπει την αξιολόγηση της αιμάτωσης των κάτω άκρων καθώς και της νευροπάθειας και των μυοσκελετικών αλλοιώσεων που μπορεί να έχει ο ασθενής.  Η μεγάλη τεχνολογική πρόοδος και η εξέλιξη των ειδικών απεικονιστικών εξετάσεων  βοηθούν στην ακριβέστερη σταδιοποίηση του προβλήματος και καθορίζουν σε συνδυασμό με την κλινική εικόνα το μέγεθος της βλάβης και τη σημασία της ενδαγγειακής  ή χειρουργικής αποκατάστασης.

Έγκαιρη διάγνωση

Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στη θεραπεία του διαβητικού ποδιού. Η εκπαίδευση του ασθενή παίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη των επιπλοκών. Μόλις παρατηρηθούν τα πρώτα σημάδια τραύματος ή έλκους στο δέρμα θα πρέπει να πραγματοποιείται το συντομότερο δυνατό αγγειοχειρουργική αξιολόγηση ώστε να εκτιμηθεί η αιμάτωση των κάτω άκρων.

Σε περίπτωση που αυτή δεν είναι ικανοποιητική, τότε υπάρχουν τεχνικές επαναιμάτωσης (οι περισσότερες γίνονται ενδαγγειακά, δηλαδή ελάχιστα επεμβατικά) οι οποίες βελτιώνουν σημαντικά την αιμάτωση και επιτρέπουν την επούλωση και την διάσωση του σκέλους.

Ενδαγγειακή θεραπεία

Η αγγειοπλαστική είναι μια τεχνική όπου δεν γίνεται ανοιχτή χειρουργική επέμβαση. Ένας καθετήρας εισέρχεται διαδερμικά μέσα στην αρτηρία και τοποθετείται με περιεγχειρητική αγγειογραφία στο σημείο της στένωσης ή της απόφραξης. Στη συνέχεια ένα ειδικό μπαλονάκι διανοίγει τη στένωση και εάν χρειαστεί τοποθετείται ένας ενδαυλιακός νάρθηκας (stent) για να κρατήσει τον αυλό της αρτηρίας ανοικτό. Η ενδαγγειακή θεραπεία με τη συνεχή εξέλιξη της τεχνολογίας και την εμπειρία που έχουμε αποκτήσει τα τελευταία χρόνια επιτρέπει πλέον την αντιμετώπιση στενώσεων και αποφράξεων ακόμη και σε πολύ μικρές αρτηρίες με πολύ καλά αποτελέσματα, ειδικά όσον αφορά την επούλωση ελκών σε διαβητικούς ασθενείς.

Οι ενδαγγειακές θεραπείες πραγματοποιούνται στο υπερσύγχρονο υβριδικό χειρουργείο του ΥΓΕΙΑ που διαθέτει απεικονιστικό εξοπλισμό τελευταίας γενιάς.

Ιούλιος 2020