Διατροφή και καρκίνος

Η έγκαιρη διάγνωση και η πρόληψη μπορούν να ελαττώσουν τη θνητότητα από μορφές καρκίνου.

Γράφει η
Πολυξένη Κουτκιά-Μυλωνάκη
Ενδοκρινολόγος – Διαβητολόγος
Διευθύντρια Διαιτολογικού Τμήματος ΥΓΕΙΑ

Η ποσότητα και η ποιότητα τροφής είναι κάτι που μπορεί να τροποποιηθεί. Πολλοί διαιτητικοί παράγοντες έχουν μελετηθεί για το πόσο συμβάλλουν ή προστατεύουν από τον καρκίνο. Η αυξημένη πρόσληψη θερμίδων γενικότερα συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαφορετικών μορφών καρκίνων.

• Κόκκινο κρέας: Η αυξημένη κατανάλωση του κόκκινου κρέατος σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου εντέρου και στις γυναίκες και στους άνδρες, με πιθανούς μηχανισμούς/παράγοντες που τον προκαλούν όπως την αιμοσφαιρίνη που βρίσκεται στο κόκκινο κρέας, το ζωικό λίπος, τα καρκινογόνα που αναπτύσσονται με τις μεγάλες θερμοκρασίες ψησίματος.
• Φρούτα και λαχανικά: Έχει βρεθεί ότι η λήψη τροφών που περιέχουν ντομάτα και τα παράγωγά της προστατεύουν από τον καρκίνο του προστάτη πιθανόν λόγω του λυκοπενίου που περιέχει η ντομάτα. Επίσης τα φλαβοειδή που βρίσκονται στις ντομάτες, στις πράσινες πιπεριές, στα μούρα, στα εσπεριδοειδή έχουν συσχετιστεί με ελαττωμένο κίνδυνο για καρκίνου μαστού.
• Φυτικές ίνες: Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι φυτικές ίνες ιδίως από τα δημητριακά, προστατεύουν από τον καρκίνο του εντέρου.
• Η αυξημένη γλυκόζη αίματος και ο υψηλός γλυκαιμικός δείκτης των τροφών σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο συγκεκριμένων μορφών καρκίνου, πιθανόν λόγω υπερινσουλιναιμίας, καθότι η ινσουλίνη είναι αυξητικός παράγοντας. Οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη έχουν διπλάσιο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο ήπατος, παγκρέατος, ενδομητρίου, εντέρου, μαστού και ουροδόχου κύστεως. Ο γλυκαιμικός δείκτης δείχνει πόσο γρήγορα ανεβαίνει το σάκχαρο μεταγευματικά σε σύγκριση με το λευκό ψωμί, γι’ αυτόν το λόγο προτιμούμε σύνθετους υδατάνθρακες που είναι λιγότερο επεξεργασμένοι, όπως τα δημητριακά και το μαύρο ψωμί που ανεβάζουν λιγότερο μεταγευματικα τη γλυκόζη αίματος, και αποφεύγουμε κατεργασμένους υδατάνθρακες, όπως τα μπισκότα.
• Σχετικά με τις βιταμίνες και μικροστοιχεία οι μελέτες μέχρι σήμερα δείχνουν ότι δεν υπάρχουν δεδομένα ώστε να συνιστούμε ή να απαγορεύουμε τη λήψη πολυβιταμινών ώστε να προλαμβάνουμε τον καρκίνο.
• Το φυλλικό οξύ και η βιταμίνη Β: Το φυλλικό οξύ βρίσκεται στα πράσινα λαχανικά, στα φρούτα και στα δημητριακά, στους ξηρούς καρπούς και είναι πολύ σπουδαίο για τη σύνθεση του DNA, τη μεθυλίωση και την επιδιόρθωση, όπως και για την έκφραση των γονιδίων. Να τονίσουμε ότι ο καρκίνος δημιουργείται όταν εμφανίζονται μεταλλάξεις, τις οποίες διορθώνει το φυλλικο οξύ. Το φυλλικό έχει συνδεθεί με ελαττωμένο κίνδυνο για καρκίνο οισοφάγου και παγκρέατος, καθώς και εντέρου, ιδιαίτερα σε ασθενείς που καταναλώνουν αλκοόλ αφού είναι γνωστό ότι το αλκοόλ μειώνει τα επίπεδα του φυλλικού οξέως. Η λήψη φυλλικού οξέως μέσω διατροφής με φρούτα και λαχανικά και όχι η λήψη πολυβιταμίνης έχει συσχετιστεί με ελαττωμένο κίνδυνο για καρκίνο παγκρέατος και καρκίνο οισοφάγου πλακώδους επιθηλίου.
• Ο χυμός κράνμπερι (Cranberry juice) βοηθά στην πρόληψη ουρολοιμώξεων και περιέχει αντιοξειδωτικά. Γενικά προτιμούμε τους φυσικούς χυμούς φρούτων από τους χυμούς που περιέχουν ζάχαρη και προσδίδουν θερμίδες χωρίς να δίνουν βιταμίνες. Τα αντιοξειδωτικά που περιέχουν οι φυσικοί χυμοί από σταφύλι, κράνμπερι, μπλούμπερι είναι πολύτιμα για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού.

Με την πρόοδο της επιστήμης περισσότεροι από 25 εκατ. άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με καρκίνο. Για την πρόληψη θα συνιστούσαμε:

1. Τη διατήρηση φυσιολογικού βάρους και απώλεια βάρους για τους παχύσαρκους.
2. Άσκηση 30 λεπτά/ημέρα για 5-7 μέρες τη βδομάδα
3. Έμφαση στην κατανάλωση 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών και περιορισμό στο κόκκινο κρέας (μεσογειακή διατροφή).
4. Αλκοόλ μέχρι 1 ποτηράκι κόκκινο κρασί την ημέρα για γυναίκες και 2 για τους άνδρες. Τη διατροφή μας μπορούμε να την τροποποιήσουμε και να προσθέσουμε φρούτα, χυμούς φρούτων, λαχανικά, δημητριακά που είναι πλούσια σε φυλλικό οξύ και αντιοξειδωτικά.