Δευτεροπαθής οστεοπόρωση
O σκελετός αποτελεί ένα ζωντανό ιστό που υπόκειται σε διαρκή ανανέωση και αναδραστικό έλεγχο και εξασφαλίζει τη παροχή ασβεστίου Ca στην κυκλοφορία, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί την ισχύ και τη στερεότητά του.
Γράφει ο
Κωνσταντίνος Η. Τσίγκος
Ενδοκρινολόγος – Διαβητολόγος
Συνεργάτης Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ
Οστεοπόρωση ορίζουμε την ελάττωση της ποσότητας/πυκνότητας του οστού και τη διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής του σε βαθμό που να υπόκειται σε κίνδυνο κατάγματος με ελάχιστη βία.
Σε αντίθεση με την πρωτοπαθή οστεοπόρωση όπου το αίτιο δεν είναι πολύ σαφές (εμμηνόπαυση, γήρανση, γενετική προδιάθεση, κλπ) και ευθύνεται για το 80% των περιπτώσεων στις γυναίκες, η δευτεροπαθής οστεοπόρωση μπορεί να αποδοθεί σε συγκεκριμένο αίτιο, όπως ενδοκρινικά νοσήματα, συστηματικά νοσήματα, παρενέργειες από λήψη φαρμάκων, διατροφικές ανεπάρκειες και κακές συνήθειες. Διαπιστώνεται συχνότερα στους άνδρες (40-60% των περιπτώσεων) και στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
Από τα ενδοκρινικά νοσήματα που προκαλούν οστεοπόρωση, συχνότερα είναι ο υπερθυρεοειδισμός και η μακροχρόνια υπερδοσολόγηση με θυροξίνη, ο υπερπαραθυρεοειδισμός, η υπερέκριση κορτιζόλης από τα επινεφρίδια και η μακροχρόνια θεραπεία με κορτιζόνη για χρόνια νοσήματα (πχ. άσθμα, ρευματικά νοσήματα). Επίσης η υψηλή προλακτίνη και στους άνδρες και στις γυναίκες καταστέλλει τη παραγωγή τεστοστερόνης και οιστρογόνων αντίστοιχα, με αποτέλεσμα να προκαλείται απώλεια οστικής μάζας, όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση υπογοναδισμού (βλάβες στην υπόφυση, τους όρχεις και τις ωοθήκες).
Χρόνια νοσήματα του γαστρεντερικού συστήματος που προκαλούν δυσαπορρόφηση ασβεστίου και βιταμίνης D (πχ. γαστρεκτομή και βαριατρικές επεμβάσεις για απώλεια βάρους, νόσος Crohn, κοιλιοκάκη, χρόνια ηπατική νόσος) είναι συχνά αίτια οστεοπόρωσης, καθώς και ανεπάρκεια βιταμίνης D από μή έκθεση στον ήλιο (πολύ συχνή σε ηλικιωμένα άτομα, αλλά και σε νεότερα), και μη ισορροπημένες δίαιτες για απώλεια βάρους. Πολλά συστηματικά νοσήματα μπορούν επίσης να προκαλέσουν δευτεροπαθή οστεοπόρωση, όπως πολλαπλό μυέλωμα, λεμφώματα, ρευματικά νοσήματα, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, κατάθλιψη και νευρογενής ανορεξία, καθώς και η μακροχρόνια ακινητοποίηση στο κρεβάτι.
Τέλος, αρκετά φάρμακα σε χρόνια χορήγηση όπως τα γλυκορτικοειδή, τα αντιεπιληπτικά, αντιπηκτικά, κυτταροτοξικά και ανοσοκατασταλτικά, φάρμακα για το στομάχι, καθώς και η κατάχρηση αλκοόλ, καφέ και τσαγιού, μαζί με ανεπαρκή πρόσληψη ασβεστίου.
Είναι λοιπόν προφανές, ότι πρέπει όλοι να είμαστε ευαισθητοποιημένοι για όλα αυτά τα αίτια της δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης, να τα σκεφτόμαστε και να τα ελέγχουμε όχι μόνο σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, αλλά και σε προεμμηνοπαυσιακές και σε άνδρες, και να προσπαθούμε και να τα προλαμβάνουμε και να τα αντιμετωπίζουμε έγκαιρα και αποτελεσματικά.
Οκτώβριος 2015
