Χρήση διπλής μάσκας: μας προστατεύει τελικά;

Γράφει η
Λαμπρινή Γαλανή
Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος
Αν. Διευθύντρια Α΄ Παθολογικής Λοιμωξιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Ένα χρόνο μετά την έναρξη της πανδημίας από τον Covid-19, ο κόσμος φαίνεται πολύ διαφορετικός. Περισσότερα από 100 εκατομμύρια επιβεβαιωμένα κρούσματα από κορωνοϊό SARS-COV-2 έχουν τεκμηριωθεί σε όλο τον κόσμο, αφήνοντας εκατομμύρια νεκρούς και αμέτρητους άλλους με παρατεταμένα συμπτώματα, εν μέσω συνεχιζόμενων οικονομικών δυσκολιών με κλειστά σχολεία και επιχειρήσεις.

Νέες μεταλλάξεις του ιού έχουν προκύψει με γενετικές αλλαγές που φαίνεται να ενισχύουν την ικανότητά του να εξαπλωθεί από άτομο σε άτομο. Παράλληλα πολλά εμβόλια έχουν πλέον παρασκευαστεί αλλά η διάθεσή τους προς το ευρύ κοινό γίνεται με αργό ρυθμό με αποτέλεσμα να απαιτείται μεγάλο χρονικό διάστημα για τον εμβολιασμό ικανού αριθμού ανθρώπων ώστε να επιτευχθεί ανοσία.

Έτσι καθώς οι περιπτώσεις του κορωνοϊού συνεχίζουν να αυξάνονται σε παγκόσμια κλίμακα και παρατηρείται ολοένα μεγαλύτερη διασπορά των νέων μεταλλαγμένων στελεχών, που πιθανότατα θα επικρατήσουν στην εξέλιξη της πανδημίας, μερικοί από τους πιο εξέχοντες επιστήμονες στον κόσμο έχουν αρχίσει να υποστηρίζουν την ανάγκη ενίσχυσης της ατομικής προστασίας με τη χρήση διπλής μάσκας.

Πρόσφατα ο Dr Fauci (επικεφαλής λοιμωξιολόγος της Αμερικής) δήλωσε ότι «αποτελεί κοινή λογική ότι αν κάποιος φοράει μία μάσκα με μονή επίστρωση και προσθέσει άλλη μία πάνω από τη πρώτη πιθανότατα θα είναι πιο αποτελεσματική η προστασία που παρέχεται».

Με ποιον τρόπο μας προστατεύει η μάσκα;

Οι μάσκες λειτουργούν αποκλείοντας ή φιλτράροντας ιούς που μεταφέρονται με αερολύματα και αποτρέπουν έτσι τα αναπνευστικά σταγονίδια από τη διάδοσή τους σε άλλους ανθρώπους παρέχοντας έναν βαθμό προστασίας στο χρήστη.

Εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει την ικανότητα των χειρουργικών μασκών να μπλοκάρουν τον SARS-COV-2 και άλλους ιούς. Οι ιοί μεταφέρονται με αναπνευστικά σταγονίδια και αερολύματα τα οποία, ακόμη και όταν είναι πλήρως αποξηραμένα, περιέχουν πολύ περισσότερα άλατα και πρωτεΐνες από ότι ιό.

Οι χειρουργικές μάσκες είναι κατασκευασμένες από πολυπροπυλένιο, παρόμοιο με αυτό που κατασκευάζονται οι μάσκες N95 που θεωρούνται οι πιο αποτελεσματικές. Σε πρόσφατη μελέτη τον Οκτώβριο του 2020 οι ερευνητές ανέδειξαν σε πειραματικό επίπεδο ότι οι χειρουργικές μάσκες ήταν 60% – 70% αποτελεσματικές για την  προστασία των άλλων ανθρώπων και 50% αποτελεσματικές για την προστασία του χρήστη.

Η προστατευτική ικανότητα των υφασμάτινων μασκών είναι περισσότερο μεταβλητή. Μελέτες από δεκάδες υλικά έχουν βρει τεράστιες διαφορές στην αποδοτικότητα διήθησης των υλικών από <10% για αφρό πολυουρεθάνης μέχρι σχεδόν 100% σε υλικό από σακούλα ηλεκτρικής σκούπας!

Παράλληλα μελέτες που αφορούν την αποτελεσματικότητα των μασκών που κατασκευάζονται στο σπίτι φαίνεται αυτή να κυμαίνεται μεταξύ 50% – 60% για την προστασία του χρήστη από σωματίδια της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Τον Ιανουάριο του 2021 η Dr. Monica Gandhi, καθηγήτρια ιατρικής στο Γενικό Νοσοκομείο του Σαν Φρανσίσκο δημοσίευσε μελέτη που συνιστά την ενίσχυση της προστασίας του κοινού με τη χρήση διπλής μάσκας με τον τρόπο που φαίνεται στο σχήμα:

Από τους ερευνητές της μελέτης συνιστάται η χρήση μιας υψηλής ποιότητας χειρουργικής μάσκας ή υφασμάτινης μάσκας δύο επιστρώσεων με πυκνή ύφανση για βασική προστασία του κοινού όπως φαίνεται στις ανώτερες εικόνες του σχήματος.

Ενώ για αυξημένη προστασία του κοινού, όπως φαίνεται στις κατώτερες εικόνες του σχήματος,  θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί είτε:

• Χειρουργική μάσκα η οποία δρα ως φίλτρο και από πάνω υφασμάτινη μάσκα η οποία παρέχει πρόσθετο στρώμα διήθησης ενώ παράλληλα βελτιώνει την ορθή προσαρμογή της χειρουργικής μάσκας
• Μια μάσκα τριών στρωμάτων με τα εξωτερικά στρώματα να αποτελούνται από ένα εύκαμπτο ύφασμα με πυκνή ύφανση που να εφαρμόζει καλά στο πρόσωπο και ένα μεσαίο στρώμα που αποτελείται από ένα μη υφασμάτινο υλικό φίλτρων υψηλής απόδοσης (π.χ. υλικό σακούλας ηλεκτρικής σκούπας).

Σύμφωνα με τους ερευνητές εάν οι μάσκες εφαρμόζουν σωστά, αυτοί οι συνδυασμοί μπορούν να παράσχουν συνολική αποτελεσματικότητα >90% στην παρεμπόδιση σωματιδίων 1 mm και μεγαλύτερων, που αντιστοιχούν στο μέγεθος των αναπνευστικών αερολυμάτων που είναι τα πιο σημαντικά για τη διαμεσολάβηση της μετάδοσης του COVID-19.

Βέβαια οι καλύτερες μάσκες για προστασία από τον ιό παραμένουν οι τύπου N95 που όμως είναι πιο ακριβές και δεν υπάρχουν αρκετές για να καλύψουν τις ανάγκες του κοινού με αποτέλεσμα να προτείνεται η χρήση τους μόνο από επαγγελματίες υγείας.

Η αναβάθμιση των μασκών που χρησιμοποιούνται ήδη από το κοινό φαίνεται να επιβάλλεται από την ίδια την πορεία της επιδημίας και την διασπορά των μεταλλαγμένων στελεχών του ιού. Έτσι αν κάποιος φοράει απλή υφασμάτινη μάσκα μπορεί να την αναβαθμίσει σε χειρουργική ή να εφαρμόσει κάποια μορφή διπλής μάσκας ώστε να αισθάνεται πιο προστατευμένος ειδικά σε κλειστούς χώρους με συνωστισμό.

Όποια όμως και αν είναι η μάσκα που φοράτε, φροντίστε να το κάνετε σωστά – συμπεριλαμβανομένης και της χρήσης της διπλής μάσκας.

Φεβρουάριος 2021