Χειρουργείο για καρκίνο του ήπατος: ο κύβος ερρίφθη

Γράφει ο
Γεώργιος Ν. Τζίμας, MD, MSc, PhD, FACS, FRCS (Canada)
Clinical Assistant Professor of Surgery, U. Of Vermont, USA
Διευθυντής Τομέα Χειρουργικής Ήπατος – Χοληφόρων, ΥΓΕΙΑ

Πρόσφατες στατιστικές μελέτες καταδεικνύουν ότι ο καρκίνος του ήπατος αποτελεί τον τρίτο πιο συχνό καρκίνο στις ανεπτυγμένες χώρες.

Αυτή η νόσος περιλαμβάνει μία ετερογενή ομάδα νεοπλασμάτων που αποτελείται από τους πρωτοπαθείς καρκίνους ήπατος (ηπάτωμα και χολαγγειοκαρκίνωμα) και από τους πιο συχνούς δευτεροπαθείς ή μεταστατικούς καρκίνους ήπατος ( από καρκίνο παχέος εντέρου, μαστού, στομάχου κτλ).

Η  διάγνωση της νόσου βασίζεται σε ένα συνδυασμό ιατρικού ιστορικού,  φυσικής εξέτασης, απεικονιστικών τεχνικών (μαγνητική ή αξονική τομογραφία) καθώς και βιοχημικών δεικτών (καρκινικοί δείκτες). Η αντιμετώπιση του καρκίνου του ήπατος απαιτεί προσέγγιση ομάδας (multidisciplinary approach), συνήθως από τον παθολόγο – ογκολόγο  από τον ακτινολόγο  και από τον χειρουργό ήπατος, με χρήση διαφόρων τεχνικών-στρατηγικών (multimodality approach).

Η αντιμετώπιση των πρωτοπαθών καρκίνων ήπατος εξαρτάται από το στάδιο της νόσου αλλά και από το αν συνυπάρχει κίρρωση του ήπατος ή χρόνια ηπατοπάθεια. Η μεταμόσχευση ήπατος, αποτελεί λύση επιλογής για ασθενείς με κίρρωση και μικρούς όγκους. Στους υπόλοιπους ασθενείς με ηπάτωμα ή χολαγγειοκαρκίνωμα, υπό προϋποθέσεις, η αφαίρεση του όγκου (ηπατεκτομή) μπορεί να προσφέρει μακροχρόνια επιβίωση αλλά ακόμα και ίαση σε ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών.

Σε ότι αφορά τις ηπατικές μεταστάσεις, η συχνότερη προέλευση αυτών είναι από καρκίνο του παχέος εντέρου. Πράγματι, ένα 20 με 25% των ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου θα παρουσιάσουν σύγχρονες (ταυτόχρονη εμφάνιση)  ή μετάχρονες (μετέπειτα εμφάνιση) ηπατικές μεταστάσεις. Την τελευταία δεκαετία  δύο επιστημονικές εξελίξεις έχουν αλλάξει ριζικά την αντιμετώπιση αυτού του νοσήματος.

Η πρώτη, και κυριότερη, αφορά στην προεγχειρητική χρήση χημειοθεραπείας που έχει σαν στόχο την συρρίκνωση των ηπατικών μεταστάσεων, την “αποστείρωση” του χειρουργικού πεδίου και την τροποποίηση την βιολογικής συμπεριφοράς της νόσου. Αυτή, σε συνδυασμό με σωστά σχεδιασμένη ηπατεκτομή και με μετεγχειρητική χημειοθεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνια επιβίωση αλλά και ίαση σε ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών που αγγίζει και το 30%.

Η δεύτερη εξέλιξη αφορά στην χρησιμοποίηση ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών στην αντιμετώπιση των ηπατικών μεταστάσεων. Σε αυτές περιλαμβάνονται η χρήση ραδιοσυχνοτήτων (RFA), μικροκυμάτων (MWA) και nano-knife που προκαλούν νέκρωση των μεταστάσεων, διατηρώντας ακέραιο το παρακείμενο ήπαρ και που μπορούν να εφαρμοστούν χωρίς χειρουργείο (διαδερμικά) αλλά και κατά την διάρκεια χειρουργείου σε συνδυασμό με αφαίρεση άλλων μεταστάσεων. Επίσης, η εφαρμογή λαπαροσκοπικών τεχνικών μπορεί να οδηγήσει σε επιτυχή αφαίρεση ή καταστροφή των ηπατικών μεταστάσεων με ελάττωση του μετεγχειρητικού πόνου, μικρές τομές και ταχεία ανάρρωση του ασθενούς.

Συμπερασματικά, ο καρκίνος του ήπατος δεν αποτελεί πλέον το «άβατο» για την σύγχρονη χειρουργική. Η προσέγγιση αυτού του πολύ σοβαρού νοσήματος απαιτεί προσέγγιση ομάδας με κύριο συντονιστή τον εξειδικευμένο χειρουργό ήπατος. Η εφαρμογή εξειδικευμένων και νεότερων χειρουργικών τεχνικών μπορεί να προσφέρει λύσεις και στον πρωτοπαθή αλλά και στον μεταστατικό καρκίνο του ήπατος.

Οκτώβριος 2018