Αποτελεσματική και ασφαλής θεραπεία για τις κινητικές διαταραχές

Εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (D.B.S.)

Γράφουν οι
Χαράλαμπος Σεφέρης, MD,PhD
Νευροχειρουργός, Συντονιστής Τμήματος Νευροτροποποίησης
Ιωάννης Αντωνιάδης, ΜD, Leg.Läk.
Νευροχειρουργός

Η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση ή όπως είναι γνωστή διεθνώς υπό τον όρο Deep Brain Stimulation (D.B.S.), είναι η ηλεκτρική διέγερση συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου με τη βοήθεια εμφυτευμένων ηλεκτροδίων. Τα τελευταία 30 χρόνια, έχει καθιερωθεί ως μια ιδιαίτερα αποτελεσματική και ασφαλής θεραπεία πού βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών με κινητικές διαταραχές.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της μεθόδου DBS ;

• Η λειτουργική Νευροχειρουργική προσφέρει ελάχιστα επεμβατικές θεραπευτικές λύσεις σε νόσους οι οποίες δεν ανταποκρίνονται σε φαρμακευτική θεραπεία.
• Η αξιολόγηση, επιλογή και θεραπεία των ασθενών γίνεται από ομάδα ειδικά εκπαιδευμένων και έμπειρων ιατρών, Νευροχειρουργών, Νευρολόγων, Νευροψυχολόγων και όλων των απαραίτητων ιατρικών ειδικοτήτων.
• Οι επεμβάσεις είναι ασφαλείς, με ελάχιστα ποσοστά επιπλοκών και υψηλά ποσοστά επιτυχίας.

Σε ποιους ασθενείς απευθύνεται;  περιπτώσεις

Οι κυριότερες ενδείξεις της μεθόδου αυτής  είναι η Νόσος του Parkinson, ο ιδιοπαθής τρόμος και η δυστονία.  Κατάλληλοι είναι και ορισμένοι ασθενείς με επιληψία, χρόνιο πόνο και ψυχιατρικά νοσήματα όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

Με ποια κριτήρια γίνεται η γενική επιλογή των ασθενών για την εφαρμογή DBS;

• Δεν υφίστανται γενικότερες αντενδείξεις για να υποβληθεί ο ασθενής σε χειρουργική επέμβαση.
• Δεν υφίστανται ιδιαίτερες νοητικές εκπτώσεις στον ασθενή (π.χ. άνοια, ατροφία εγκεφάλου).
• Δεν πάσχει από ψυχιατρικές διαταραχές.
• Δεν υπάρχει ιστορικό ενεργούς νεοπλασματικής νόσου.
• Ηλικία κάτω των 75 ετών.

Επιλογή ασθενών  με Νόσο Πάρκινσον

• Ασθενείς που η συντηρητική φαρμακευτική θεραπεία δεν φαίνεται να τους εξασφαλίζει επαρκές λειτουργικό αποτέλεσμα.
• Όταν η συντηρητική φαρμακευτική θεραπεία είναι μεν αποτελεσματική, αλλά υπάρχει η ανάγκη συνεχούς αύξησής της.
• Όταν η παραμένουσα στον ασθενή (μετά τη συντηρητική φαρμακευτική αγωγή) δυσλειτουργία εμποδίζει τη ζωή και τις καθημερινές δραστηριότητες του.
• Θετική ανταπόκριση στην L-DOPA αγωγή (θετικό L-dopa test).

Επιλογή Ασθενών – Τρόμος

• Αμφoτερόπλευρος τρόμος κίνησης (όχι ηρεμίας).
• Τρόμος κεφαλής χωρίς συμπτώματα δυστονίας.

Επιλογή Ασθενών – Δυστονία

• Γενικευμένη δυστονία.
• Αυχενική δυστονία, δυστονικός τρόμος.
• Άλλες συγγενείς και ιδιοπαθείς μορφές δυστονίας.

Ποια είναι τα στάδια της θεραπείας ;

Αρχικά πραγματοποιείται προγραμματισμένη εισαγωγή του ασθενή, προεγχειρητικός έλεγχος  και εξέταση από αναισθησιολόγο και καρδιολόγο.

Προκειμένου να εντοπιστούν  με  ακρίβεια δεκάτου του χιλιοστού  οι πυρήνες στόχοι όπου θα τοποθετηθούν τα ηλεκτρόδια, διενεργείται  απεικονιστικός έλεγχος με  μαγνητική και αξονική στερεοτακτική τομογραφία εγκεφάλου. Με τη βοήθεια συστήματος  νευροπλοήγησης και ειδικού λογισμικού σχεδιασμού  εκτελείται ο σχεδιασμός της επέμβασης, από το σημείο εισόδου του ηλεκτροδίου  στο κρανίο (μικρή οπή στο κρανίο), κατά την πορεία του στον εγκέφαλο έως τον στόχο πυρήνα.

Η επέμβαση πραγματοποιείται στο μεγαλύτερο μέρος της µε τοπική αναισθησία,  µε παρουσία αναισθησιολόγου και με τον ασθενή  ξύπνιο, ώστε να  ελέγχεται το αποτέλεσμα της ηλεκτρικής διέγερσης με συνεχείς δοκιμασίες και να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Η  σωστή θέση των ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο επιβεβαιώνεται με νευροφυσιολογικό και ακτινοσκοπικό έλεγχο.

Τελικώς, ενώνονται οι άκρες τους με τη μονάδα διέγερσης και όλο το σύστημα, αφού ελεγχθεί για την καλή του λειτουργία, εμφυτεύεται κάτω από το δέρμα. Η επέμβαση διαρκεί συνήθως 5-6 ώρες και είναι αρκετά  ανεκτή από τους ασθενείς.

Παρακολούθηση των ασθενών

• Παρακολούθηση και ρύθμιση του διεγέρτη από τον νευρολόγο σύμφωνα με τις ανάγκες του ασθενή.
• Επανεξέταση ασθενών στον 1ο, 3ο, 6ο και 12ο μήνα από κοινού μεταξύ νευρολόγου και νευροχειρουργού.
• Μελλοντική χειρουργική αντικατάσταση του διεγέρτη (εξαίρεση αποτελούν οι επαναφορτιζόμενοι).

Αποτελέσματα

Η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση έχει καλά τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα στους ασθενείς με κινητικές διαταραχές. Συνοπτικά περιγράφεται ποσοστό βελτίωσης των συμπτωμάτων το οποίο ανέρχεται στο 70% και σημαντική μείωση της φαρμακευτικής αγωγής.

Η βελτίωση των συμπτωμάτων στην νόσο του Πάρκινσον και τον τρόμο είναι σχεδόν άμεση και οι ιδανικές ρυθμίσεις προσεγγίζονται συνήθως σύντομα. Στη δυστονία μέχρι να βρεθεί η κατάλληλη ρύθμιση μπορεί να παρέλθουν μήνες .

Η μέγιστη διάρκεια των μπαταριών του διεγέρτη φτάνει, ανάλογα με τις παραμέτρους χρήσης, τα 5 χρόνια. Τα τελευταία χρόνια έχουμε στη διάθεσή μας συστήματα με επαναφορτιζόμενο διεγέρτη του οποίου η διάρκεια φτάνει έως 10 έτη.

Τμήμα Νευροτροποίησης του ΥΓΕΙΑ

Το Τμήμα Νευροτροποποίησης του ΥΓΕΙΑ εφαρμόζει τη μέθοδο εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση από το 2006, με μια έμπειρη και εξειδικευμένη ομάδα νευροχειρουργών, νευρολόγων και αναισθησιολόγων. Μέχρι σήμερα η μέθοδος DBS έχει εφαρμοστεί σε δεκάδες ασθενείς με εξαιρετικά αποτελέσματα και υψηλότατη ασφάλεια.

Σεπτέμβριος 2019