Αντιμετώπιση ασθενών με ενδιάμεσου κινδύνου τοπικό καρκίνο προστάτη

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τον 2^ο σε συχνότητα τύπο καρκίνου στους άνδρες και οι υπολογιζόμενες νέες διαγνώσεις στο 2019 υπολογίζονται στις 174.000 περίπου παγκοσμίως. Η πιθανότητα διάγνωσης αγχώνει και ανησυχεί μεγάλη μερίδα των αντρών οδηγώντας τους σε τακτικό έλεγχο του PSA.

Γράφουν οι
Άννα Τσιάρα
Παθολόγος Ογκολόγος, Επιμελήτρια Ε’ Παθολογικής Ογκολογικής Κλινικής
Αλέξιος Στριμπάκος
Παθολόγος Ογκολόγος, Δ/ντής Ε’ Παθολογικής Ογκολογικής Κλινικής

Η χρήση, ωστόσο, του PSA σαν μέθοδο πρόληψης, οδηγεί αφενός σε πρώιμη διάγνωση, αφετέρου σε υπερδιάγνωση και υπερθεραπεία περιπτώσεων τοπικού καρκίνου που κανονικά δεν θα επηρέαζαν το προσδόκιμο επιβίωσης ούτε θα είχαν διαγνωστεί. Επιπλέον, η υπερθεραπεία έχει ως αποτέλεσμα ανεπιθύμητες ενέργειες οι οποίες επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Ποια είναι επομένως η κατάλληλη θεραπεία για τον τοπικό καρκίνο του προστάτη;

Για την επιλογή της καταλληλότερης θεραπείας είναι απαραίτητη η ταξινόμηση των ασθενών σε ομάδες κινδύνου όπως επίσης και η αξιολόγηση του προσδόκιμου επιβίωσής τους. Υπάρχουν 3 ομάδες κινδύνου – χαμηλού, ενδιάμεσου και υψηλού κινδύνου με τις κατευθυντήριες θεραπευτικές οδηγίες να είναι περισσότερο ξεκάθαρες για τις ομάδες χαμηλού και υψηλού κινδύνου. Τι γίνεται, όμως, με την ομάδα ενδιάμεσου κινδύνου;

Ποιοι ασθενείς ανήκουν στην ομάδα ενδιάμεσου κινδύνου;   

Στην ομάδα ενδιάμεσου κινδύνου ανήκουν οι ασθενείς με τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Κλινικό στάδιο Τ2b-T2c ή
• Gleason Score = 7 (3+4, 4+3) ή
• PSA 10-20 ng/ml

Οι ασθενείς αυτοί ταξινομούνται περαιτέρω σε ευνοϊκή ομάδα ενδιάμεσου κινδύνου (αν έχουν 1 από τα παραπάνω χαρακτηριστικά) και μη ευνοϊκή ομάδα (αν έχουν ≥2 χαρακτηριστικά)

Ποια είναι η αρχική αντιμετώπιση ασθενών ενδιάμεσου κινδύνου;

Η αρχική αντιμετώπιση εξαρτάται από το αν οι ασθενείς ανήκουν στην ευνοϊκή ή μη ομάδα καθώς και από το προσδόκιμο επιβίωσης.

Επομένως, οι ασθενείς που ανήκουν στην ευνοϊκή ομάδα αν έχουν προσδόκιμο επιβίωσης

≥ 10 χρόνια μπορούν να αντιμετωπιστούν με:

1. Ενεργό παρακολούθηση ή
2. Εξωτερική Ακτινοβολία ή Βραχυθεραπεία ή
3. Ριζική προστατεκτομή +/- πυελική λεμφαδενεκτομή 

< 10 χρόνια μπορούν να αντιμετωπιστούν με:

1. Εξωτερική Ακτινοβολία ή Βραχυθεραπεία ή
2. Παρακολούθηση

Οι ασθενείς που ανήκουν στη μη ευνοϊκή ομάδα αν έχουν προσδόκιμο επιβίωσης

≥ 10 χρόνια μπορούν να αντιμετωπιστούν με:

1. Ριζική προστατεκτομή +/- πυελική λεμφαδενεκτομή ή
2. Εξωτερική Ακτινοβολία +/- ορμονοθεραπεία ή
3. Εξωτερική Ακτινοβολία + Βραχυθεραπεία +/- ορμονοθεραπεία

< 10 χρόνια μπορούν να αντιμετωπιστούν με:

1. Εξωτερική Ακτινοβολία +/- ορμονοθεραπεία ή
2. Εξωτερική Ακτινοβολία + Βραχυθεραπεία +/- ορμονοθεραπεία ή
3. Παρακολούθηση

Οι ασθενείς οι οποίοι θα υποβληθούν σε προστατεκτομή συνήθως τίθενται σε παρακολούθηση ή υποβάλλονται σε Εξωτερική Ακτινοβολία +/- ορμονοθεραπεία αν έχουν αρνητικά χαρακτηριστικά όπως είναι η διήθηση των σπερματοδόχων κύστεων, τα θετικά χειρουργικά όρια, η εξωκαψική επέκταση ή ανιχνεύσιμο PSA  μετά το χειρουργείο.

Πως επιλέγουμε τελικά την κατάλληλη θεραπεία για ενδιάμεσου κινδύνου καρκίνο προστάτη;

Η κατάλληλη θεραπεία των ασθενών αυτών πρέπει να βασίζεται στις κατευθυντήριες οδηγίες και σε ενδελεχη συζητηση σε πολυεπιστημονικό ογκολογικό συμβούλιο με βάση το προσδόκιμο επιβίωσης και τα κλινικά χαρακτηριστικά του ασθενούς ωστόσο είναι απαραίτητο να λαμβάνεται υπόψιν και η προσωπική επιθυμία του ασθενούς, αφού όμως έχει ενημερωθεί πλήρως για τα υπέρ και τα κατά των εκάστοτε θεραπευτικών επιλογών.   

Βιβλιογραφία

1. NCCN Guidelines Prostate Cancer v2.2019.
2. Epstein JI, Egevad L, Amin MB, et al. The 2014 International Society of Urological Pathology (ISUP) Consensus Conference on Gleason Grading of Prostatic Carcinoma: Definition of Grading Patterns and Proposal for a New Grading System. Am J Surg Pathol. 2016 Feb;40(2):244-52.
3. C. Parker, S. Gillessen, A. Heidenreich, A. Horwich. Cancer of the Prostate: ESMO Clinical Practice Guidelines. Ann Oncol (2015) 26 (suppl 5): v69-v77. eUpdate 2 April 2019: New treatment recommendations for prostate cancer.
4. EAU – ESTRO – ESUR – SIOG Guidelines on Prostate Cancer 2018.

Απρίλιος 2020