Ακτινολογική μελέτη λεπτού εντέρου με εντερόκλυση

Η εντερόκλυση επιτρέπει την ομοιόμορφη σκιαγράφηση ολοκλήρου του λεπτού εντέρου και τη λήψη πανοραμικών ακτινογραφιών.

Γράφουν οι
Σωκράτης Γαβριηλίδης, Ακτινολόγος, Ακτινοδιαγνωστικό Τμήμα ΥΓΕΙΑ
Ιωάννης Τσουτσάνης, Ακτινολόγος

Η εντερόκλυση είναι η πλέον ενδεδειγμένη ακτινολογική μέθοδος για τη διάγνωση παθήσεων του λεπτού εντέρου, όπως η νόσος του Crohn, οι φλεγμονές, οι στενώσεις, οι πολύποδες, το καρκινοειδές και οι κακοήθεις όγκους του λεπτού εντέρου, καθώς και το σύνδρομο Peutz – Jeghers.

Η εντερόκλυση αντενδείκνυται σε περιπτώσεις διατρήσεως του εντέρου, σε πλήρη απόφραξη του παχέος εντέρου και σε εγκυμοσύνη.

Τεχνική

Την προηγουμένη ημέρα ο ασθενής λαμβάνει ένα ήπιο καθαρτικό και παραμένει νήστις μέχρι την ώρα της εξετάσεως. Η εξέταση αρχίζει με τη μελέτη της απλής ακτινογραφίας της κοιλίας, η οποία θα αποκλείσει την περίπτωση αποφράξεως του λεπτού εντέρου. Ακολούθως λαμβάνεται δεύτερη ακτινογραφία κοιλίας σε όρθια θέση, που πρέπει να συμπεριλαμβάνει και τα ημιδιαφράγματα, ώστε να απεικονισθεί η τυχόν ύπαρξη αέρος υποδιαφραγματικά, σε περίπτωση διατρήσεως.

Μετά από τοπική αναισθησία, τοποθετείται δια της ρινός ή του στοματοφάρυγγος, ο ειδικός καθετήρας Bilbao – Dotter. Με κατάλληλες κινήσεις ο καθετήρας προωθείται μέχρι την αγκύλη του δωδεκαδακτύλου, αντιστοίχως προς την αγκύλη του Τreitz.

Στη συνέχεια χορηγούμε θειϊκό βάριο, περίπου 200 c.c., ακολουθεί χορήγηση αέρος ή ύδατος, σε μια προσπάθεια να προωθηθεί η σκιογόνος ουσία, χωρίς να κατατμηθεί, στα τμήματα της νήστιδος και ακολούθως του ειλεού. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ικανοποιητική διάταση των εντερικών ελίκων και επάλειψη όλων των τμημάτων του λεπτού εντέρου με τη σκιογόνο ουσία. Η εξέταση τελειώνει με τη σκιαγράφηση του τελικού ειλεού και την είσοδο της σκιογόνου ουσίας στο παχύ έντερο.

Σε όλη τη διάρκεια της εξετάσεως λαμβάνονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα ακτινογραφίες, πολλές φορές και σκοπευτικές, για τη σωστή απεικόνιση όλων των εντερικών τμημάτων και την ανάδειξη τυχόν παθολογικών βλαβών, ώστε να διευκολυνθεί η μετέπειτα ακτινολογική μελέτη. Κριτήριο ορθής εξετάσεως είναι η απεικόνιση όλων των εντερικών ελίκων με ιδιαίτερη προσοχή στην τελευταία έλικα του ειλεού, δηλαδή τον τελικό ειλεό και την ειλεοτυφλική βαλβίδα.

Ακτινολογικά ευρήματα

Σε φλεγμονώδεις καταστάσεις, όπως στη νόσο του Crohn, αναδεικνύονται εξελκώσεις του βλεννογόνου που λαμβάνουν τη μορφή πλακόστρωτου (Cobble Stone), ή στενώσεις συνεπεία ινωδών εξεργασιών και πιθανά συρίγγια. Η νόσος του Crohn χαρακτηριστικά εντοπίζεται στον τελικό ειλεό, όμως είναι δυνατόν να εντοπίζεται και σε άλλα τμήματα του πεπτικού συστήματος. Σκοπός της ακτινολογικής εξετάσεως του λεπτού εντέρου είναι η ανάδειξη και επιβεβαίωση της κλινική διαγνώσεως, η οποία έχει τεθεί με βάση τα κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα, η ανάδειξη της εκτάσεως του προβλήματος και οι ενδεχόμενες επιπλοκές (στενώσεις και συρίγγια).

Φλεγμονές του εντέρου, όπως αυτές που οφείλονται σε φυματίωση ή Yersinia, είναι πολύ δύσκολο ακτινολογικά να διαφοροδιαγνωστούν από τη νόσο του Crohn.

Οι πρωτοπαθείς όγκοι του λεπτού εντέρου είναι σπάνιοι. Συνήθως πρόκειται για μεταστάσεις, οι οποίες εκ των έξω διηθούν το τοίχωμα του λεπτού εντέρου ή για λεμφώματα, που διαγιγνώσκονται ευκολότερα με την αξονική τομογραφία κοιλίας.

Σημαντική ένδειξη εντεροκλύσεως αποτελεί η έρευνα για ύπαρξη καλοήθων όγκων του λεπτού εντέρου (πολύποδες) και του καρκινοειδούς. Οι όγκοι αυτοί είναι συνήθως πολύ μικροί και δύσκολα μπορούν να απεικονισθούν και να διαγνωσθούν.

Σε περίπτωση κοιλιοκάκης η ακτινολογική διάγνωση είναι δύσκολη και επισφαλής. Τα εκκολπώματα του λεπτού εντέρου εντοπίζονται κυρίως στις ανώτερες μοίρες της νήστιδος και είναι σχετικώς εύκολο να απεικονισθούν μετην εντερόκλυση.

Το εκκόλπωμα του Meckel εντοπίζεται στον ειλεό σε απόσταση 30 έως 90 εκ. από την ειλεοτυφλική βαλβίδα και είναι δύσκολο να απεικονισθεί και να διαγνωσθεί. Με την εντερόκλυση του λεπτού εντέρου είναι δυνατόν να μελετηθεί προσεκτικά η ακτινομορφολογία του βλεννογόνου, των πτυχώσεων του λεπτού εντέρου και η ανάδειξη παθολογικών ακτινομορφολογικών εικόνων, ώστε ο ακτινοδιαγνώστης να μπορέσει να βοηθήσει σε σημαντικό βαθμό το θεράποντα ιατρό και τον ασθενή, για να τεθεί η σωστή διάγνωση και η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.

Βιβλιογραφία

1. Caroline DF, et al. Small bowel enema in the diagnosis of adhesive obstruction. AJR 1984, 142: 1133 – 1139.

2. Γκουρτσογιάννης Ν. Ακτινολογικός έλεγχος του λεπτού εντέρου με τη βοήθεια δωδεκαδακτυλικού καθετηριασμού. Ιατρική 1981, 39 : 348-255.

3. Νolan DJ, Gourtsoyiannis NC. Crohn’s disease of the Small intestine: A review of the radiological appearances in 100 consecutive patients examined by a barium infusion technique.

4. Διαγνωστική Ακτινολογία Ανθ. Ι. Χριστοφορίδης 1991, 2: 163-192.

5. Dixon PM et al. Clin Radiol 1993, 47: 46-8.

6. Οtt DJ et al. Radiology 1985, 155: 29-34.

Νόσος του Crohn