Διέγερση του Νωτιαίου Μυελού: Θεραπεία του χρόνιου πόνου

Η Νευροδιέγερση ή Διέγερση του Νωτιαίου Μυελού (Spinal Cord Stimulation, S.C.S) είναι μία ελάχιστα επεμβατική μέθοδος, η οποία χρησιμοποιείται για την θεραπεία του χρόνιου πόνου.

Ως χρόνιος πόνος ορίζεται από την Διεθνή Ένωση για την Μελέτη του Πόνου (IASP ) η δυσάρεστη αισθητηριακή και συναισθηματική εμπειρία που σχετίζεται με εγκατεστημένη ή επαπειλούμενη ιστική βλάβη, ή περιγράφεται σε σχέση με μια τέτοια βλάβη.

Ο χρόνιος πόνος (άλγος) συχνά είναι ανεξάρτητος από την αρχική του αιτία. Το αίτιο του άλγους μπορεί να μην υφίσταται πλέον αλλά τα υπερδιεγερμένα νεύρα εξακολουθούν να αναφέρουν άλγος στον εγκέφαλο. Σε άλλες περιπτώσεις η αιτία του άλγους μπορεί να συνεχίζει να υπάρχει και να μην είναι δυνατό να θεραπευθεί ή αφαιρεθεί επειδή σχετίζεται με εμμένουσα ή ανίατη νόσο. Ο νευροπαθητικός πόνος, αποτελεί μία από τις πλέον δύσκολες στην αντιμετώπισή τους ιατρικές καταστάσεις.

Η πρώτη επιτυχής εμφύτευση συσκευής νευροτροποποίησης για την αντιμετώπιση νευροπαθητικού πόνου αναφέρεται από τον Νευροχειρουργό C. Norman Shealy, το έτος 1967. Οι πρώτες αυτές προσπάθειες Νευροτροποποίησης δεν ήταν ελεύθερες επιπλοκών, κυρίως λόγω των συσκευών που χρησιμοποιήθηκαν εξαιτίας της πτωχής τεχνολογικής υποστήριξης που υπήρχε στα τέλη της δεκαετίας του 1960.

Τι είναι η διέγερση του νωτιαίου μυελού;

Η διέγερση νωτιαίου μυελού αποτελεί τεχνική κατά την οποία πραγματοποιείται εναλλαγή ή τροποποίηση της ηλεκτρικής δραστηριότητας της νευρικής οδού του χρόνιου πόνου (άλγος) με ηλεκτρόδια τα οποία εμφυτεύονται στη σπονδυλική στήλη ή κάτω από το δέρμα. Τα ηλεκτρόδια συνδέονται με μονάδα διέγερσης η οποία εμφυτεύεται επίσης υποδόρια. Στόχος της είναι η αντιμετώπιση ασθενών που πάσχουν απ’ όλες τις μορφές του χρόνιου πόνου. Κατάλληλοι για θεραπεία είναι οι ασθενείς με άλγος ανθεκτικό στη φαρμακευτική αγωγή (ήπια αναλγητικά, οπιοειδή, αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά φάρμακα), στη φυσικοθεραπεία και σε επισκληρίδιες χορηγήσεις φαρμάκων μέσω ενέσεων.

Θεωρητική Βάση της Διέγερσης του νωτιαίου μυελού

H διέγερση νωτιαίου μυελού βασίζεται στη θεωρία «Ελέγχου της πύλης» (gate control theory). Συνοπτικά, η θεωρία αυτή αναφέρει πως τα περιφερικά αλγεινά ερεθίσματα υπόκεινται σε αποκλεισμό στο ραχιαίο κέρας του νωτιαίου μυελού από τους ηλεκτρικούς ερεθισμούς του νευροδιεγέρτη.

Επιπλέον η διέγερση του νωτιαίου μυελού προκαλεί μεταβολή της νευροχημείας στο οπίσθιο κέρας του νωτιαίου μυελού, με αποτέλεσμα την καταστολή της υπερευερεθιστότητας των νευρώνων. Αυτό συμβαίνει μέσω αύξησης των επιπέδων απελευθέρωσης GABA, σεροτονίνης και μέσω καταστολής των επιπέδων ορισμένων διεγερτικών αμινοξέων συμπεριλαμβανομένων των ασπαρτικού και του γλουταμινικού.

Εφαρμογές

Η διέγερση νωτιαίου μυελού χρησιμοποιείται για χρόνιο πόνο που προκαλείται από:

1. Χρόνια ισχιαλγία αλλά και για άλγος (χρόνιος πόνος) κατά τα άνω άκρα
2. Μετά από επανειλημμένες επεμβάσεις στη σπονδυλική στήλη (failed back syndrome)
3. Σύνθετο περιφερικό σύνδρομο πόνου (άλγος) ή Αντανακλαστική Συμπαθητική Δυστροφία
4. Αραχνοειδίτιδα
5. Σκλήρυνση κατά πλάκας
6. Κάκωση νωτιαίου μυελού

Συμπεράσματα

Σαν γενικό κανόνα, ακόμα και αν είναι δύσκολο να προβλεφθεί η πρόγνωση της αποτελεσματικότητας της μεθόδου (διέγερση νωτιαίου μυελού) σε κάθε ασθενή ξεχωριστά, θα λέγαμε πως θα πρέπει να σκεφτόμαστε την νευροδιέγερση του νωτιαίου μυελού σε κάθε χρόνιο πόνο (ισχιαλγία, αυχεναλγία), όταν οι υπόλοιπες συντηρητικές θεραπείες έχουν αποτύχει. Μετά από τρεις δεκαετίες συνεχούς εξελίξεων στις τεχνικές νευροτροποποίησης και με την τεχνολογική εξέλιξη των συσκευών που διατίθενται στην αγορά η πρόοδος στις συγκεκριμένες χειρουργικές τεχνικές, καθιστούν την νευροδιέγερση του νωτιαίου μυελού μια αξιόπιστη, με τις ελάχιστες δυνατές επιπλοκές, εναλλακτική θεραπευτική λύση.

Από τι αποτελείται μία συσκευή Νευροτροποποίησης

Μία τυπική σύγχρονη συσκευή Νευροτροποποίησης, αποτελείται από τρία βασικά μέρη:

1) Πηγή ισχύος:
Μια μικρού μεγέθους ηλεκτρική γεννήτρια παλμών, η οποία εμφυτεύεται κάτω από το δέρμα του ασθενούς,

2) Επέκταση:
Συσκευή σύνδεσης της πηγής ισχύος με το νωτιαίο ηλεκτρόδιο το οποίο καταλήγει στον επισκληρίδιο χώρο του νωτιαίου μυελού ή στον εγκέφαλο σε επιλεγμένη περιοχή δεσμών ή εγκεφαλικών πυρήνων.

3) Νωτιαία ηλεκτρόδια ή εγκεφαλικά ηλεκτρόδια που τοποθετούνται στον επισκληρίδιο χώρο ή στον εγκέφαλο και τα οποία απελευθερώνουν ηλεκτρικά ερεθίσματα στον νωτιαίο μυελό και στον εγκέφαλο.

H εμφύτευση του καλωδίου, πραγματοποιείται με μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική επέμβαση κατά την οποία γίνεται καθήλωση της πηγής παλμών (νευροδιεγέρτη) υποδορίως και με τη χρήση ακτινοσκοπικού μηχανήματος το καλώδιο οδηγείται στο «υπεύθυνο» για το άλγος διάστημα του νωτιαίου μυελού.

Η γεννήτρια παλμών μπορεί να προγραμματιστεί από ένα εξωτερικό σύστημα ραδιοσυχνότητας. Η διάρκεια ζωής της πηγής ισχύος (μπαταρία) είναι 3-5 έτη, ανάλογα με την χρήση που κάνει ο ασθενής (καθημερινή, περιοδική κλπ.). Με την πάροδο του χρονικού διαστήματος του χρόνου ζωής της πηγής ισχύος, πραγματοποιείται αντικατάσταση της μπαταρίας με νέα.

Η εμφύτευση των ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο διενεργείται μετά από στερεοτακτική μελέτη όταν εντοπίζονται με απόλυτη ακρίβεια οι στόχοι στη συνέχεια “βυθίζονται” τα ηλεκτρόδια στις επιλεγμένες περιοχές με ηλεκτρονική καταγραφή των σημάτων τους για τον ακριβέστερο εντοπισμό τους. Ακολουθεί λειτουργική δοκιμασία διεγέρτη των ηλεκτροδίων σε ξύπνιο ή κοιμισμένο ασθενή για την επίτευξη του καλύτερου αποτελέσματος με αποφυγή παρενεργειών της διέγερσης λόγω της σύγχρονης διέγερσης των γύρω ανατομικών περιοχών.

Η ηλεκτρική πηγή, ανάλογα με τον τύπο της, αντικαθίσταται μετά από 3 έως 10 έτη, τα ηλεκτρόδια παραμένουν μόνιμα στον εγκέφαλο.