Έχω φύσημα στην καρδιά. Θα χρειαστώ επέμβαση;

Γράφει ο
Γρηγόρης Παττακός
Καρδιοχειρουργός,
Αναπλ. Διευθυντής Τμήματος Διαδερμικών Βαλβίδων &
Αναπλ. Διευθυντής Β’ Καρδιοχειρουργικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Το «φύσημα» στην καρδιά είναι ακροαστικό εύρημα που ακούει ο ιατρός με το στηθοσκόπιο. Οφείλεται στην στροβιλώδη ροή του αίματος που σε κάποιες περιπτώσεις προκαλείται από μηχανική αλλοίωση στη δομή της καρδιάς.

Υπάρχουν και πιο απλές αιτίες όπως ο πυρετός, η αναιμία, ο υπερθυρεοειδισμός, η εγκυμοσύνη και η έντονη άσκηση. Στα παιδιά υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες συγγενείς καρδιοπάθειες που συνήθως αφορούν ανώμαλη επικοινωνία μεταξύ των κοιλοτήτων της καρδιάς. Στους ενήλικες το φύσημα συνήθως αφορά μια πάθηση των καρδιακών βαλβίδων και σε μικρότερο ποσοστό μια ανώμαλη επικοινωνία μεταξύ κοιλοτήτων. Η διάγνωση συνήθως διαπιστώνεται με υπέρηχο καρδιάς γνωστό και ως «τρίπλεξ».  Παρακάτω θα αναλύσουμε τις κυριότερες αιτίες σε ενήλικες.

Στένωση της Αορτικής Βαλβίδας

Από όλες τις παθήσεις που προκαλούν φύσημα, η στένωση της αορτικής βαλβίδας είναι η πιο συχνή που θα οδηγήσει τον ασθενή στο χειρουργείο για επέμβαση.  Στη στένωση της αορτικής βαλβίδας η βαλβίδα έχει μαζέψει «άλατα» ασβεστίου που δεν της επιτρέπουν να ανοίξει πλήρως. Λόγω αυτού η καρδιά δυσκολεύεται να εξωθήσει από μέσα της το αίμα προς την κυκλοφορία. Προκαλείται συνήθως από την αθηροσκλήρωση με παράγοντες κινδύνου την υπέρταση, την χοληστερίνη, το διαβήτη, και την νεφρική δυσλειτουργία. Συμπτώματα της πάθησης είναι η δύσπνοια, οι ζαλάδες, και τα συγκοπτικά επεισόδια. Η θεραπεία αποτελείται από την αντικατάσταση της βαλβίδας που μπορεί πλέον να γίνει με πολλαπλούς τρόπους, είτε με μικρή χειρουργική τομή ή και πλήρως διαδερμικά, όπως γίνεται η στεφανιογραφία.  Τα ανατομικά και κλινικά χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς θα καθορίσουν την καταλληλότερη θεραπεία.

Ανεπάρκεια της Μιτροειδούς Βαλβίδας

Η ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας είναι η πιο συνηθισμένη βαλβιδοπάθεια και η δεύτερη πιο συχνή αιτία να χρειαστεί επέμβαση ο ασθενής με φύσημα.  Στην πάθηση αυτή η βαλβίδα είναι «χαλαρή» αφήνοντας το αίμα να επιστρέψει προς την λάθος κατεύθυνση (προς τους πνεύμονες) όταν η καρδιά συστέλλεται. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει ξεκάθαρη αιτία της πάθησης και παρατηρείται και σε νεότερους ασθενείς σε σχέση με άλλες βαλβιδοπάθειες. Σε μικρό ποσοστό των ασθενών μπορεί να οφείλεται σε λοίμωξη, ρευματικό πυρετό, ή ακόμα και σε προηγηθέν έμφραγμα της καρδιάς. Οι ασθενείς θα αισθανθούν δύσπνοια κατά την διάρκεια της άσκησης, φτερουγίσματα με συνοδό αρρυθμία και εύκολη κόπωση. Η θεραπεία αποτελείται συνήθως από επιδιόρθωση της βαλβίδας διατηρώντας τον ιστό του ασθενούς και χωρίς μακροπρόθεσμη ανάγκη για αντιπηκτικά. Σε λίγες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί η αντικατάσταση της βαλβίδας, είτε με βιολογική βαλβίδα από επεξεργασμένο ζωικό ιστό, είτε με μηχανική βαλβίδα. Οι επεμβάσεις αυτές μπορούν να διενεργηθούν πλέον με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο ενδοσκοπικά ή ρομποτικά.

Μεσοκολπικό Έλλειμμα

Στη πάθηση αυτή υπάρχει επικοινωνία μεταξύ δύο κοιλοτήτων της καρδιάς (δεξιός και αριστερός κόλπος). Θεωρείται συγγενής καρδιοπάθεια (εκ γενετής) αλλά ιδιαίτερα σε μικρά ελλείμματα μπορεί να μην γίνει αντιληπτή μέχρι την ενήλικη ζωή. Αυτή η επικοινωνία οδηγεί σε μια διόγκωση της καρδιάς από την ανώμαλη ροή του αίματος. Το φύσημα προκαλείται από την ανώμαλη ροή του αίματος από τον αριστερό κόλπο προς τον δεξιό κόλπο. Οι ασθενείς πολλές φορές έχουν δύσπνοια στην κόπωση και φτερουγίσματα, ενώ υπάρχει και συσχετισμός με επανειλημμένες λοιμώξεις αναπνευστικού. Πλέον, η πάθηση αυτή μπορεί να διορθωθεί ελάχιστα επεμβατικά, είτε με ενδοσκοπική επέμβαση, είτε με πλήρως διαδερμική αντιμετώπιση. Τα ανατομικά χαρακτηριστικά του «ελλείμματος» ανάμεσα στις δυο κοιλότητες συνήθως προσδιορίζουν την καταλληλότερη θεραπεία.

Άλλες παθήσεις Βαλβίδων

Στην ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας υπάρχει «χαλάρωση» της αορτικής βαλβίδας. Η πάθηση αυτή πολλές φορές συσχετίζεται με ανεύρυσμα της αορτής. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να διενεργηθεί επιδιόρθωση της βαλβίδας αλλά σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει κακή ποιότητα ιστού και θα χρειαστεί αντικατάσταση η βαλβίδα.

Η στένωση της μιτροειδούς βαλβίδας συνήθως προκαλείται από ρευματικό πυρετό μετά από φαρυγγίτιδα με στρεπτόκοκκο στην παιδική ηλικία.  Η βαλβίδα έχει γίνει αρκετά πιο στενή και δεν αφήνει το αίμα να περάσει μέσα από την καρδιά.  Στις περισσότερες περιπτώσεις θα χρειαστεί αντικατάσταση με βιολογική ή μηχανική βαλβίδα.

Η ανεπάρκεια της τριγλώχινας βαλβίδας είναι πολύ συνηθισμένη πάθηση και σε μικρό ποσοστό των ασθενών θα προχωρήσει να γίνει σοβαρή ανεπάρκεια με συνοδό σύμπτωμα το πρήξιμο των κάτω άκρων. Αν μείνει χωρίς θεραπεία η πάθηση, θα οδηγήσει τον ασθενή σε δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμία (κολπική μαρμαρυγή), πνευμονική υπέρταση και κίρρωση του ήπατος. Η επιδιόρθωση της βαλβίδας γίνεται με τεχνική γνωστή ως δακτυλιοπλαστική η οποία μπορεί να διενεργηθεί ενδοσκοπικά σε πάλλουσα καρδιά.

Συμπερασματικά

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία παθήσεων που προκαλούν το φύσημα. Κάποιες από αυτές θα χρειαστούν διόρθωση με επέμβαση καρδιάς ώστε να γλιτώσει ο ασθενής τα επικίνδυνα επακόλουθα της πάθησης. Ευτυχώς στη σημερινή εποχή αυτές οι επεμβάσεις μπορούν να γίνουν με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο ή και διαδερμικά. Για αυτό τον λόγο είναι σημαντικό ο ασθενής με φύσημα να προχωρήσει σε υπέρηχο καρδιάς για να διαπιστωθεί η αιτία του προβλήματος.

Σεπτέμβριος 2023