Εφηβική Σκολίωση: είναι πράγματι απλώς ένα «αισθητικό» πρόβλημα;

Γράφει ο
Ιωάννης Καρνέζης
Ορθοπαιδικός
Διευθυντής Τμήματος Σπονδυλικής Στήλης ΥΓΕΙΑ

Η εφηβική σκολίωση είναι μια συχνή αναπτυξιακή πάθηση, δηλαδή δημιουργείται και εξελίσσεται κατά τη διάρκεια της εφηβικής ανάπτυξης, από την ηλικία των 10-11 ετών στα κορίτσια και την ηλικία των 12-13 ετών στα αγόρια.

Ακούγεται συχνά ότι η εφηβική σκολίωση είναι μια καλοήθης κατάσταση χωρίς ιδιαίτερες συνέπειες για την υγεία, εκτός ίσως από το αισθητικό αποτέλεσμα και κάποια ψυχολογική επιβάρυνση που σχετίζεται με την εικόνα του σώματος. Με τις εξελίξεις των γνώσεων μας στον τομέα αυτό κατά τα τελευταία έτη, γνωρίζουμε πλέον ότι τα πράγματα δεν είναι πάντα έτσι.

Γνωρίζουμε σήμερα ότι η σκολίωση, ακόμη και πριν την ηλικία των 10 ετών, προκαλεί σημαντικές αλλαγές στο «προφίλ» της σπονδυλικής στήλης που έχουν κυρίως την μορφή μείωσης της φυσιολογικής λόρδωσης της οσφυϊκής περιοχής, καθώς και αλλαγής της φυσιολογικής στροφής της λεκάνης. Αυτό, με τις αλλοιώσεις που αναπτύσσονται με την πάροδο της ενήλικης ζωής, μπορεί να αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες για την ανάπτυξη του προβλήματος που είναι γνωστό με τον επιστημονικό όρο «σπονδυλική ανισορροπία στο οβελιαίο επίπεδο» (sagittal imbalance) με πόνο σε όλη την σπονδυλική στήλη και δυσκολία στις καθημερινές δραστηριότητες σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Επίσης, από την εφηβική ήδη ηλικία, παρουσιάζονται εκτεταμένες πρώιμες εκφυλιστικές αλλοιώσεις στους μεσοσπονδυλίους δίσκους, όπως έχει παρατηρηθεί σε ιστοπαθολογικές μελέτες. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι μεσήλικες ασθενείς που είχαν ιδιοπαθή σκολίωση κατά την εφηβεία τους έχουν σημαντικά υψηλότερη συχνότητα αλλοιώσεων στη μαγνητική τομογραφία της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και αναφέρουν συχνότερα από τον μέσο όρο επεισόδια καθημερινού πόνου στη μέση. Αυτό παρατηρήθηκε για ασθενείς που είχαν οσφυϊκή σκολίωση με γωνία Cobb 40 μοιρών ή μεγαλύτερη. Έχει, επίσης, παρατηρηθεί ότι ακόμη και η ελάχιστη παραμόρφωση των μεσοσπονδύλιων δίσκων που προκαλείται από την σκολίωση μπορεί να οδηγήσει σε προοδευτικό εκφυλισμό τους. Αυτή η επίδραση φαίνεται να συμβαίνει όταν η σκολιωτική γωνία υπερβαίνει τις 30 μοίρες.

Επιπλέον, σημαντικοί περιορισμοί στην αναπνευστική (πνευμονική) λειτουργία έχουν ανιχνευθεί με τεστ αντοχής στην άσκηση σε ασθενείς με ήπια έως μέτρια σκολίωση (20 έως 45 μοίρες). Έχει επίσης αποδειχθεί ότι οι ασθενείς με εφηβική σκολίωση έχουν σημαντικά χειρότερες αναπνευστικές παραμέτρους (αναπνευστικός ρυθμός και κορεσμός οξυγόνου στο αίμα) και κατά τη διάρκεια ενός τεστ βαδίσματος έξι λεπτών, καλύπτουν μικρότερες αποστάσεις και καταπονούνται πιο εύκολα από τα άτομα της ίδιας ηλικίας χωρίς σκολίωση. Εξ’ άλλου, η μείωση της πνευμονικής λειτουργίας σε ασθενείς με εφηβική σκολίωση έχει αποδειχθεί ότι συσχετίζεται σημαντικά με το μέγεθος της παραμόρφωσης της σκολίωσης. Λεπτομερείς τρισδιάστατες ακτινογραφικές μετρήσεις σε εφήβους (ηλικίας κατά μέσο όρο 15 ετών) με σκολίωση έδειξαν ότι η παράμετρος που επηρεάζει περισσότερο την πνευμονική λειτουργία είναι η μείωση της φυσιολογικής θωρακικής κύφωσης. Συνεπώς, αυτό το στοιχείο της παραμόρφωσης είναι σημαντικό να διορθωθεί σε οποιαδήποτε θεραπευτική μέθοδο για την σκολίωση.

Η ποιότητα ζωής των ασθενών με σκολίωση μπορεί να μειωθεί δραματικά, ακόμη και αν αντιμετωπίζονται με τις τρέχουσες χειρουργικές μεθόδους, καθώς η λειτουργικότητα του σώματος και οι φυσικές δραστηριότητες περιορίζονται εφ’ όρου ζωής, ενώ περαιτέρω μακροπρόθεσμα προβλήματα είναι συχνά. Μια μεγάλη κλινική έρευνα ανέφερε ότι η επίδραση της εφηβικής σκολίωσης στην ποιότητα ζωής είναι πολύ σημαντική και συγκρίσιμη με άλλες χρόνιες παθήσεις (συμπεριλαμβανομένης της αρθρίτιδας, της χρόνιας πνευμονοπάθειας, του διαβήτη και της καρδιακής ανεπάρκειας). Πλέον αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ότι οι επιπτώσεις της σκολίωσης στην γενική ποιότητα ζωής απαιτούν να δοθεί η ίδια βαρύτητα σε σχέση με άλλες ασθένειες, σε αντίθεση με προηγούμενες αντιλήψεις ότι η σκολίωση είναι σε μεγάλο βαθμό ένα «αισθητικό» πρόβλημα. Τέλος, αν και παλαιότερα θεωρούνταν ότι η σκολίωση των εφήβων συνήθως σταματά να επιδεινώνεται όταν ολοκληρωθεί η ανάπτυξη, είναι πλέον γνωστό ότι η σκολίωση μπορεί να συνεχίσει να εξελίσσεται ακόμη και μετά την σκελετική ωριμότητα σε όλη την ενήλικη ζωή.

Παρ’ όλα αυτά όμως, δυστυχώς, η πρόβλεψη για την ποιότητα ζωής στο μέλλον (ιδιαίτερα στη μέση και μεγαλύτερη ηλικία) σπάνια συζητείται με τους εφήβους με σκολίωση και τους γονείς τους. Με τα σημερινά πλέον δεδομένα γνωρίζουμε ότι η εφηβική σκολίωση είναι ένα πρόβλημα που, χωρίς την σωστή εκτίμηση, παρακολούθηση κι αντιμετώπιση μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα αρκετό χρόνο (έως και πολλές δεκαετίες) από την αρχική του διάγνωση. Μπορούμε ωστόσο με ασφάλεια να προβλέψουμε ότι, με βάση την σημερινή μας σφαιρική κατανόηση της περίπλοκης αυτής παθολογικής κατάστασης, θα οδηγηθούμε σε μορφές αντιμετώπισης που θα λύσουν ριζικά το πρόβλημα και θα χαρίσουν στους ασθενείς μας μια απόλυτα φυσιολογική ποιότητα ζωής, τόσο στην εφηβική τους ηλικία, όσο και σε ολόκληρη την διάρκεια της μετέπειτα ζωής τους.

Σεπτέμβριος 2023