Παχυσαρκία: Η χειρουργική αντιμετώπισή της

Γράφει ο
Γιώργος Π. Σταυρόπουλος
Χειρουργός
Αναπληρωτής Διευθυντής Δ’ Χειρουργικής Κλινικής &  Υπεύθυνος Τμήματος Βαριατρικής Χειρουργικής ΥΓΕΙΑ

Η επεμβατική αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας αφορά ασθενείς που έχουν υψηλό δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ) και συνήθως  η  παχυσαρκία  τους  συνοδεύεται  και  από  άλλα  νοσήματα  όπως   υπέρταση,  σακχαρώδης   διαβήτης,   υπερλιπιδαιμία   κ.ά.

Το ΒΜΙ υπολογίζεται εύκολα  με  βάση  το  ύψος  (m2) και το βάρος (kg) και όσοι έχουν δείκτη μεγαλύτερο από  35-40  πρέπει  να  λάβουν  ιατρική  προετοιμασία και φροντίδα για τη μείωση του βάρους τους.

Οι ασθενείς χρειάζονται λεπτομερή προεγχειρητικό έλεγχο που περιλαμβάνει εξετάσεις αίματος, καρδιολογική και πνευμονολογική εκτίμηση, γαστροσκόπηση, υπερηχογράφημα κοιλίας κ.ά. Άλλοι παράγοντες όπως προηγούμενες επεμβάσεις, διατροφικές συνήθειες και η ψυχική κατάσταση του ασθενούς πρέπει να λαμβάνονται υπ’όψιν πριν την απόφαση για επέμβαση

Βασικές κατηγορίες επεμβάσεων

Οι δύο κυριότερες κατηγορίες επεμβάσεων  είναι αυτές που προκαλούν περιορισμό  στη  λήψη  τροφής και αυτές που προκαλούν δυσαπορρόφηση της τροφής. Στην  πρώτη  κατηγορία  η  κυριότερη  είναι η επιμήκης γαστρεκτομή (Sleeve gastrectomy) που αναφέρεται και σαν γαστρικό μανίκι. Στη δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνονται οι γαστρικές παρακάμψεις (gastric Bypass). Εκτός από το κλασικό gastric bypass, υπάρχουν αρκετές άλλες εγχειρήσεις ανάλογα με τον περιορισμό ή τη δυσαπορρόφηση που προκαλούν.

Η επιμήκης γαστρεκτομή είναι κυρίως εγχείρηση περιοριστικού τύπου, που σημαίνει ότι  ο  ασθενής δεν μπορεί πλέον να λαμβάνει μεγάλες ποσότητες φαγητού και έτσι, επιτυγχάνει την απώλεια βάρους. Πέραν, όμως, του περιορισμού υπάρχουν και ορμονικές επιδράσεις που βοηθούν σε αυτό το σκοπό. Η πρώτη αφορά στη μείωση της Γρελλίνης που είναι ορμόνη του θόλου του στομάχου και μετά την επέμβαση τα επίπεδά της είναι  μειωμένα  με  αποτέλεσμα να μην υπάρχει έντονο το αίσθημα της πείνας. Η δεύτερη αφορά στην επίδραση σε ορμόνες του εντέρου και λιπώδους ιστού  που  έχουν  σχέση  με την κένωση του στομάχου και το αίσθημα του κορεσμού.

Οι γαστρικές παρακάμψεις είναι πιο δυναμικές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας. Το μεγαλύτερο τμήμα του στομάχου παρακάμπτεται, καθώς και μεγάλο τμήμα του λεπτού εντέρου. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην απορροφώνται επαρκώς τα λίπη και οι υδατάνθρακες κι έτσι, οδηγείται ο ασθενής στην απώλεια βάρους, αλλά και στην καλύτερη αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Πώς γίνονται οι επεμβάσεις;

Οι επεμβάσεις γίνονται λαπαροσκοπικά και η νοσηλεία διαρκεί συνήθως δύο ημέρες. Οι ασθενείς εξέρχονται με οδηγίες και για τις πρώτες ημέρες λαμβάνουν υδρική δίαιτα. Σταδιακά επανέρχονται σε κανονική διατροφή, δίνοντας βάση στην καλή ποιότητα της τροφής, που είναι πλούσια σε πρωτεΐνη, και την αποφυγή όλων των συμπυκνωμένων θερμίδων (γλυκά, παγωτά, οινοπνευματώδη, ξηροί καρποί, αναψυκτικά κλπ.) που αν λαμβάνονται από τον ασθενή, θα μειώσουν την αποτελεσματικότητα των επεμβάσεων. Η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, η παρακολούθηση ανά τακτά χρονικά διαστήματα και η τακτική φυσική δραστηριότητα (γρήγορο περπάτημα, κολύμπι, γυμναστήριο) όλων των ασθενών είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιτυχία των επεμβάσεων.

Οι χειρουργικές επιπλοκές είναι ευτυχώς σπάνιες, αλλά σε περίπτωση που συμβούν είναι σοβαρές. Η πιο σοβαρή επιπλοκή της επεμβάσεως, σε ποσοστό 1-5%, είναι η διαφυγή (έξοδος γαστρικού περιεχομένου στην κοιλιακή χώρα από αστοχία της γραμμής συρραφής του  στομάχου).  Συνήθως  συμβαίνει τις πρώτες δύο εβδομάδες  και  γίνεται  αντιληπτή από πυρετό, ταχυκαρδία και πόνο. Οι περισσότεροι ασθενείς αντιμετωπίζονται συντηρητικά με καλά αποτελέσματα, ορισμένοι όμως μπορεί να χρειαστούν επανεπέμβαση ή και να έχουν μακρόχρονη νοσηλεία.

Τα αποτελέσματα που αφορούν στην απώλεια βάρους είναι καλά και για τα πρώτα τρία χρόνια είναι συγκρίσιμα, της επιμήκους γαστρεκτομής (γαστρικό μανίκι) με αυτά της γαστρικής παράκαμψης (gastric bypass), περίπου  δηλαδή  απώλεια στο 65-75% του περιττού βάρους του  ασθενούς. Μετά τα 3-5 χρόνια οι γαστρικές  παρακάμψεις έχουν καλύτερη διατήρηση της απώλειας του περιττού βάρους.

Η επανάκτηση βάρους μπορεί  να  παρουσιαστεί μετά από χρόνια σε μικρό ποσοστό ασθενών και μπορεί να οδηγήσει  στη  μετατροπή  της  επέμβασης σε άλλη επέμβαση.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι η επιμήκης γαστρεκτομή (γαστρικό  μανίκι)  και  η  γαστρική παράκαμψη (gastric bypass) είναι οι καλύτεροι μέθοδοι για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας και καλύπτουν τον μεγαλύτερο αριθμό επεμβάσεων που γίνονται παγκοσμίως για τη θεραπεία της κακοήθους παχυσαρκίας.

Ιανουάριος 2023