Ενέσεις ή αρθροπλαστική γόνατος; Ποια είναι η καλύτερη επιλογή για την οστεοαρθρίτιδα;

Γράφει ο
Αθανάσιος Π. Τσουτσάνης
Ορθοπαιδικός Χειρουργός
Διευθυντής ΣΤ’ Ορθοπαιδικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Τα τελευταία χρόνια έχουν συντελεστεί αλλαγές στη χρήση της έγχυσης στεροειδών και υαλουρονικού οξέος σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα του γόνατος. Αν και οι αναθεωρήσεις των κατευθυντήριων οδηγιών που βασίστηκαν στα νέα στοιχεία έχουν αναχαιτίσει ή αντιστρέψει την τάση για αύξηση της χρήσης ενέσεων, οι θεραπείες αυτές παραμένουν ιδιαίτερα διαδεδομένες.

Είναι, όμως, η ενδεδειγμένη λύση για την αντιμετώπιση της πάθησης; Ποια θεραπεία είναι προτιμότερο να επιλέγεται, προκειμένου να διατηρείται η λειτουργικότητα της άρθρωσης και ο ασθενής να παραμένει δραστήριος;

Διότι η σταδιακή επιδείνωση της πάθησης με τη γήρανση είναι βέβαιη. Δηλαδή, η οστεοαρθρίτιδα είναι μια πάθηση χρόνια που συνεχώς χειροτερεύει. Κι αυτό γιατί, με την πάροδο του χρόνου ή με την υπέρχρηση ο χόνδρος που προστατεύει την επιφάνεια των οστών φθείρεται και τα συμπτώματα που προκαλούνται όταν τα οστά τρίβονται μεταξύ τους, διαρκώς αυξάνονται σε ένταση. Για την ανακούφιση, λοιπόν, του πόνου, του οιδήματος και της δυσκαμψίας από τα οποία υποφέρουν άνθρωποι με προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα, υπάρχουν δύο επιλογές: οι τοπικές ενέσεις και η αρθροπλαστική γόνατος.

Συνήθως οι ιατροί συστήνουν την πρώτη επιλογή και σε αποτυχία της προχωρούν σε χειρουργική επέμβαση.

Ενέσιμη Θεραπεία

Υπάρχει μια ποικιλία διαθέσιμων φαρμάκων που εγχέονται απευθείας στην άρθρωση.

Κορτικοστεροειδή

Οι ενέσεις κορτικοστεροειδών είναι μια από τις συχνότερες επιλογές για την ταχεία ύφεση του πόνου και της φλεγμονής, καθώς εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος σε ελάχιστο χρόνο. Η θεραπεία αυτή είναι πιο ισχυρή από τα παραδοσιακά αντιφλεγμονώδη φάρμακα.

Πρόκειται για μια κατηγορία φαρμάκων που μιμούνται τα αποτελέσματα μιας ορμόνης που ονομάζεται κορτιζόλη, η οποία παράγεται φυσικά από τα επινεφρίδια. Εκτός από την παροχή γρήγορης ανακούφισης, η έγχυση έχει λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες συγκριτικά με τα από του στόματος λαμβανόμενα κορτικοστεροειδή φάρμακα.

Όμως, η επίδραση της έγχυσης είναι προσωρινή.

Ανάλογα με την κατάσταση του γόνατος, αλλά και τη γενικότερη υγεία του ασθενή, τα οφέλη μπορούν να διαρκέσουν από λίγες ημέρες έως 6 μήνες.

Επιπλέον, μπορεί να προκαλέσουν επικίνδυνες παρενέργειες, ειδικά όταν λαμβάνονται πολύ συχνά. Μεταξύ αυτών είναι ο πόνος, η αλλεργική αντίδραση, η ενδαρθρική λοίμωξη, η νευρική βλάβη, η οστεονέκρωση και η αύξηση του σακχάρου στο αίμα.

Η έκθεση σε υψηλά επίπεδα κορτιζόλης μπορεί, επίσης, να γίνει αιτία αύξησης του σωματικού βάρους, οστεοπόρωσης, συχνών εκχυμώσεων, διαταραχών της εμμήνου ρύσεως και ανδρικής υπογονιμότητας.

Υαλουρονικό οξύ

Κατά τη διάρκεια της θεραπείας (ιξωδοαναπλήρωση), ενίεται απευθείας στην άρθρωση του γόνατος υαλουρονικό οξύ, το οποίο δρα ως λιπαντικό, και βοηθά στη βελτίωση της λειτουργικότητας της άρθρωσης, στη μείωση του πόνου καθώς και της φλεγμονής.

Οι ασθενείς λαμβάνουν μία και μόνο ένεση ή εβδομαδιαίες ενέσεις για 1 έως 5 εβδομάδες, ανάλογα με το χρησιμοποιούμενο προϊόν.

Όπως κάθε θεραπεία έτσι και η συγκεκριμένη είναι πιθανό να προκαλέσει παρενέργειες, Σ’ αυτές περιλαμβάνεται ο κνησμός και ο ερεθισμός γύρω από το γόνατο, η αίσθηση καύσου, το εξάνθημα, η αιμορραγία, ο μυϊκός πόνος και η κεφαλαλγία.

Ωστόσο, η θεραπεία με υαλουρονικό οξύ δεν είναι τόσο ωφέλιμη, καθώς δεν μειώνει σε ικανοποιητικό βαθμό τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας. Πέραν τούτου η επίδρασή της δεν ξεπερνά τους 5-6 μήνες, οπότε η θεραπεία πρέπει να επαναληφθεί.

Πλούσιο σε αιμοπετάλια πλάσμα (PRP)

Η θεραπεία αυτή εκμεταλλεύεται τις θεραπευτικές και αναγεννητικές ικανότητες των αιμοπεταλίων. Ο ρόλος τους στον οργανισμό είναι η επούλωση των πληγών και των τραυματισμών. Η χρήση του απευθείας στην άρθρωση μειώνει τη φλεγμονή και βοηθά στη θρέψη του χόνδρου.

Η διαδικασία είναι απλή και περιλαμβάνει τη λήψη αίματος από τον ασθενή, διαχωρισμό του πλάσματος από τα άλλα κύτταρα του αίματος. και έγχυσή τους στο γόνατο του ασθενή. Όμως, η θετική επίδραση και αυτής της θεραπείας περιορίζεται στο εξάμηνο, οπότε πρέπει να επαναληφθεί.

Βλαστοκύτταρα

Οι ενέσεις βλαστοκυττάρων είναι μια νέα, υποσχόμενη θεραπεία η οποία μελλοντικά ενδεχομένως να αποτρέψει ακόμα και την ανάγκη για χειρουργική επέμβαση. Τα βλαστοκύτταρα μπορούν να ληφθούν από  το λίπος με λιποαναρρόφηση ή από τον μυελό των οστών του ασθενή (είναι τα λεγόμενα αυτόλογα μεσεγχυτικά στελεχιαία κύτταρα – MSCs), και να τοποθετηθούν στο γόνατο με την ελπίδα να δημιουργήσουν νέο χόνδρο. Η θεραπεία προς το παρόν βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο και διεξάγονται πολλές μελέτες για την αποτελεσματικότητά της.

Όλες οι ενέσιμες θεραπείες που χρησιμοποιούνται σήμερα έχουν περιορισμένη δράση και ανακουφίζουν απλώς τα συμπτώματα. Είναι δηλαδή μια προσωρινή λύση καθώς δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται επ’ άπειρον. Διότι, ο κίνδυνος επιδείνωσης της κατάστασης του γόνατος είναι ορατός. Ο ασθενής που καθυστερεί την επέμβαση έχει περισσότερες πιθανότητες δημιουργίας παραμορφώσεων στην άρθρωση, μυϊκής αδυναμίας, απώλειας της κινητικότητας που οδηγούν τελικά σε αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης. Ακόμα κι όταν αποφασίσει να προχωρήσει σε επέμβαση, ο χειρουργικός χρόνος μπορεί να είναι μεγαλύτερος.

Αρθροπλαστική

Είναι η μόνη οριστική θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας. Αφού ληφθούν υπόψη διάφοροι παράγοντες, όπως η ηλικία, το βάρος, τα επίπεδα δραστηριότητας και η γενική υγεία, επιλέγεται η κατάλληλη πρόθεση που θα αντικαταστήσει τα οστά και τους χόνδρους που έχουν υποστεί βλάβη. Μετά την επέμβαση ο ασθενής είναι σε θέση να κινείται σχεδόν όπως με τη δική του άρθρωση προτού αυτή υποστεί βλάβη. Η αποτελεσματικότητα της ολικής αρθροπλαστικής έχει βελτιωθεί σημαντικά στα τελευταία χρόνια, χάριν στις τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας και τις νεοεισαχθείσες τεχνολογίες της υποβοηθούμενης ρομποτικής χειρουργικής. Έτσι, εξακολουθεί να  είναι δραστήριος, με τις γνωστές σε όλους θετικές επιδράσεις, παραμένει κοινωνικά ενεργός, αφού ο πόνος και τα υπόλοιπα συμπτώματα εξαλείφονται.

Μάλιστα, μια έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2018 στο The Journal of Bone & Joint Surgery και πραγματοποιήθηκε σε περίπου ένα εκατομμύριο άτομα με οστεοαρθρίτιδα γόνατος κατέδειξε τη μείωση της χρήσης των ενδαρθρικών ενέσεων. Σύμφωνα με τα ευρήματα, ενώ αρχικά η χρήση τους για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της οστεοαρθρίτιδας αυξανόταν ολοένα, μετά το 2008, οπότε εκδόθηκε σχετική οδηγία από την Αμερικανική Ακαδημία Ορθοπαιδικών Χειρουργών για περιορισμό του χρόνου χρήσης τους, η επιλογή αυτών των θεραπειών επιβραδύνθηκε. Κατόπιν, προέκυψαν νέα στοιχεία από μελέτες, και από το 2013 η Ακαδημία δήλωσε ότι δεν μπορεί να προβεί πια σε καμία σύσταση υπέρ ή κατά της χρήσης τους. Έκτοτε ο αριθμός των ορθοπαιδικών χειρουργών που τις επέλεξαν, μειώθηκε δραστικά.

Νοέμβριος 2020