Μείζονες εξελίξεις στην Ογκολογία; Πόσο κοντά είμαστε στην ίαση;

Γράφει η
Φλώρα Σταυρίδη MD, MSc, MRCP
Ογκολόγος Παθολόγος, Επιστημονική Συνεργάτης ΥΓΕΙΑ

Τα τελευταία χρόνια, το τοπίο στην αντιμετώπιση του καρκίνου έχει αλλάξει δραματικά. Οι εξελίξεις στη θεραπεία (μόνο την τελευταία 8ετία έχουν προστεθεί στη φαρέτρα των ογκολόγων 84 νέα φάρμακα) και οι προηγμένες τεχνικές απεικόνισης, αλλά και οι εξελίξεις στη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου και στην ακτινοθεραπεία, έχουν οδηγήσει σε ελάττωση της θνητότητας και σε σημαντικές βελτιώσεις στην επιβίωση των ασθενών με καρκίνο.

Ωστόσο, η μεγαλύτερη εξέλιξη στην καταπολέμηση του καρκίνου είναι η ανοσοθεραπεία, η οποία κερδίζει έδαφος στη μάχη κατά ολοένα και περισσότερων καρκίνων: Ξεκίνησε με το μελάνωμα, προχώρησε στον καρκίνο του πνεύμονα, όπου οι ασθενείς κερδίζουν έως και ένα έτος ζωής, ενώ οι μελέτες με τη χρήση ανοσοθεραπείας στον καρκίνο του νεφρού, της ουροδόχου κύστης, του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου και του λεμφώματος Hodgkin είναι πολλά υποσχόμενες.

Και έπεται συνέχεια. Η θεραπεία CART, που χρησιμοποιεί κύτταρα του ίδιου του ασθενούς τα οποία επαναπρογραμματίζονται για να καταπολεμήσουν τον καρκίνο, έχει πετύχει σημαντικές υφέσεις τόσο σε ενήλικους όσο και σε παιδιατρικούς ασθενείς, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη μελέτες με εμβόλια κατά του γλοιοβλαστώματος και άλλων ειδών καρκίνου: του μαστού, του πνεύμονα, της ουροδόχου κύστης, του τραχήλου, του νεφρού, του παγκρέατος, του προστάτη, και αιματολογικών καρκίνων.

Ωστόσο, όλη αυτή η εξέλιξη φέρνει μαζί της και σημαντικές προκλήσεις: Η πιο μεγάλη πρόκληση για τους επιστήμονες είναι να προσδιορίσουν με ακρίβεια ποιοι ασθενείς θα ωφεληθούν από αυτές τις νέες, ακριβές θεραπείες και τους συνδυασμούς τους.

Αναλύοντας γενετικά χιλιάδες καρκίνους, οι επιστήμονες κατάφεραν να εντοπίσουν συγκεκριμένες μεταλλάξεις που καθιστούν ορισμένους καρκινοπαθείς ιδανικούς υποψήφιους για τη λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων, έναντι των ασθενών με το ίδιο είδος καρκίνου χωρίς τις μεταλλάξεις.

Το διάστημα 1997-2016 μόνο στις ΗΠΑ εγκρίθηκαν περισσότερες από 100 στοχευμένες θεραπείες για τον καρκίνο, για περίπου 25 είδη της νόσου, χαρίζοντας χρόνια και ποιότητα ζωής στους ασθενείς.

Μια άλλη πολύ σημαντική πρόκληση για τους ογκολόγους είναι η ετερογένεια του καρκίνου: μεταξύ διαφορετικών ασθενών, μεταξύ πρωτογενούς και μεταστατικού καρκίνου, ακόμη και ετερογένεια στα όρια ενός και μόνο όγκου. Άλλες σημαντικές προκλήσεις είναι η αντοχή συγκεκριμένων καρκίνων στις υπάρχουσες θεραπείες. Επιδίωξη των επιστημόνων είναι να εντοπίσουν τον συνδυασμό των στοχευμένων θεραπειών που θα καταπολεμήσουν πιο αποτελεσματικά τον καρκίνο, μειώνοντας τα περιστατικά αντοχής, αλλά και η πρόοδος σε είδη καρκίνων όπου δεν έχουν γίνει πολλά βήματα μέχρι σήμερα, όπως στον καρκίνο του εγκεφάλου, του παγκρέατος και της ουροδόχου κύστης.

Αρωγός στη μάχη κατά του καρκίνου είναι και η εξέλιξη στις απεικονιστικές τεχνικές, οι οποίες επιτρέπουν τη διάγνωση του καρκίνου σε πιο αρχικά στάδια, δίνουν στους γιατρούς καλύτερη εικόνα σχετικά με την εξάπλωση του καρκίνου (σταδιοποίηση) και επιτρέπουν πιο ακριβείς, λιγότερα επεμβατικές εκτομές όγκων, ενώ συμβάλλουν σημαντικά και στην καλύτερη παρακολούθηση της ανταπόκρισης του ασθενούς στη θεραπεία.

Τέλος, δεν θα πρέπει κανείς να παραγνωρίσει τα βήματα που έχουν γίνει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με καρκίνο, χάρη στην εξατομίκευση των θεραπειών, των νέων στρατηγικών στη διαχείριση της τοξικότητας της συμβατικής χημειοθεραπείας και της παρηγορητικής φροντίδας (για την αντιμετώπιση του πόνου).

Πλέον, η ποιότητα ζωής είναι το σημείο στο οποίο εστιάζουμε. Οι νέες θεραπείες βοηθούν τους ασθενείς σε μεγάλο βαθμό να συνεχίζουν κανονικά τη ζωή τους. Και η ολιστική προσέγγιση του πάσχοντα από καρκίνο είναι επίσης κομβικής σημασίας. Στόχος μας είναι να θεραπεύσουμε τον ασθενή στο σύνολό του, όχι απλώς να πολεμήσουμε τον καρκίνο του.

Ιανουάριος 2018