Γλαύκωμα: όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε!

Η Παγκόσμια Εβδομάδα Γλαυκώματος γιορτάζεται 12 με 18 Μαρτίου και στόχο έχει να ενημερώσει και να αφυπνίσει όλους εμάς αναφορικά με τις συνέπειες της μειωμένης όρασης ως αποτέλεσμα του γλαυκώματος αλλά και τη σημασία που έχει η έγκαιρη διάγνωση του γλαυκώματος για την αντιμετώπιση του.

Γράφουν οι:
κ. Σπύρος Γεωργαράς, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Διευθυντής Α’ Οφθαλμολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ
κα Ελισάβετ Πατσούρα, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Επιμελήτρια Α’ Οφθαλμολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Τι είναι το γλαύκωμα;
Το γλαύκωμα είναι μια πάθηση του οφθαλμού, η οποία οδηγεί σε προοδευτική βλάβη του οπτικού νεύρου (οπτική νευροπάθεια). Προκαλείται συνήθως από αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση σε συνδυασμό με μικροέμφρακτα των τριχοειδών και ισχαιμία της κεφαλής του οπτικού νεύρου, που έχουν σαν αποτέλεσμα την προοδευτική μείωση της ευαισθησίας των γαγγλιακών κυττάρων, την καταστροφή του οπτικού νεύρου και κατ΄ επέκταση του οπτικού πεδίου.

Η πάθηση αυτή αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα, καταλήγει σε τύφλωση που πρακτικά δεν είναι αναστρέψιμη. Για το λόγο αυτό συνιστάται σε άτομα άνω των 40 ετών τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος κάθε 1 – 2 χρόνια, που θα συμπεριλαμβάνει μέτρηση της πιέσεως και έλεγχο του οπτικού νεύρου, ενώ σε περιπτώσεις οικογενειακού ιστορικού γλαυκώματος ο έλεγχος πρέπει να γίνεται νωρίτερα, από την ηλικία των 35 ετών.

Πόσο συχνό είναι το γλαύκωμα;
Το ποσοστό εμφάνισης του γλαυκώματος στο γενικό πληθυσμό ανέρχεται στο 2%. Σε άτομα δε, ηλικίας άνω των 40 ετών, το ποσοστό αυξάνει στο 4%. Η συχνότητα αυξάνεται σημαντικά στις μεγαλύτερες ηλικίες.

Πώς δημιουργείται το γλαύκωμα;
Ο οφθαλμός παράγει ένα υγρό, το υδατοειδές υγρό, το οποίο κυκλοφορεί μέσα στα διάφορα διαμερίσματά του, και τελικά αποχετεύεται από τη φλεβική κυκλοφορία.

Το υδατοειδές υγρό παράγεται στο ακτινωτό σώμα, εισέρχεται στον οπίσθιο θάλαμο μεταξύ ίριδας και φακού, περνά μέσα από την κόρη στον πρόσθιο θάλαμο και αποχετεύεται μέσω της γωνίας του προσθίου θαλάμου. Εάν υπάρξει εμπόδιο στην αποχέτευση, τότε ο αυξημένος όγκος του συνεχώς παραγόμενου υδατοειδούς πιέζει τα τοιχώματα του οφθαλμού, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η ενδοφθάλμια πίεση. Η πίεση που ασκείται πάνω στις ίνες του οπτικού νεύρου, προκαλεί με ένα πολύπλοκο μηχανισμό, σταδιακά μη αναστρέψιμη, προοδευτική καταστροφή του.

Ποια είναι τα διαφορετικά είδη του γλαυκώματος;
α) Χρόνιο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας:
Η πιο συνηθισμένη μορφή γλαυκώματος. Η γωνία του προσθίου θαλάμου είναι ανοικτή, αλλά τα αποχετευτικά κανάλια ανεπαρκούν να διατηρήσουν την ισορροπία παραγωγής – αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού, με αποτέλεσμα τη σταδιακή αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης.

β) Γλαύκωμα κλειστής γωνίας:
Στην περίπτωση αυτή η πρόσβαση στη γωνία του προσθίου θαλάμου είναι κλειστή με αποτέλεσμα την αύξηση της πίεσης. Στην οξεία μορφή της νόσου η αύξηση είναι απότομα υψηλή με έντονα συμπτώματα, όπως πόνος, θόλωση της όρασης, ερυθρότητα του οφθαλμού και μερικές φορές ναυτία, και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση.

γ) Δευτεροπαθές γλαύκωμα:
Η ενδοφθάλμια πίεση αυξάνεται ως αποτέλεσμα ύπαρξης άλλης οφθαλμικής νόσου. Συχνά αντιμετώπιση της πρωτοπαθούς νόσου οδηγεί σε πτώση της πίεσης.

δ) Συγγενές γλαύκωμα:
Είναι πολύ σπάνιο και εμφανίζεται σε μωρά και παιδιά μικρής ηλικίας, και συνήθως συνυπάρχει με άλλες ανωμαλίες του οφθαλμού.
Είναι ο λόγος που ελέγχονται για γλαύκωμα τα νεογέννητα και όλα τα παιδιά κάθε ηλικίας.

Ποια είναι τα συμπτώματα;
Δυστυχώς τις περισσότερες φορές, το γλαύκωμα δεν δίνει κανένα σύμπτωμα. Είτε βρίσκεται τυχαία κατά τη διάρκεια οφθαλμολογικής εξέτασης, είτε ο ασθενής προσέρχεται στο τελευταίο στάδιο της νόσου, όπου έχει και σημαντική απώλεια του οπτικού πεδίου ή της όρασης.

Πως γίνεται η διάγνωση;
Στη συνηθισμένη οφθαλμολογική εξέταση περιλαμβάνονται:

• το ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό του ελεγχομένου 
• η μέτρηση της οπτικής οξύτητας
• η βιομικροσκόπηση
• η τονομέτρηση
• ο έλεγχος της γωνίας του προσθίου θαλάμου
• ο έλεγχος του οπτικού νεύρου με την βυθοσκόπηση

Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η απλή μέτρηση της ενδοφθάμιας πίεσης δε αρκεί για την ανίχνευση όλων των γλαυκωματικών ματιών καθότι το 15% περίπου δεν παρουσιάζει αυξημένη πίεση (γλαυκωμα χαμηλής πιέσεως).

Η παραπάνω εξετάσεις είναι απαραίτητες όχι μόνο γιατη διάγνωση του γλαυκώματος αλλά και την παρακολούθησή του.

Σε ύποπτες περιπτώσεις γίνονται συνήθως:

• έλεγχος οπτικού πεδίου
• τομογραφία οπτικού νεύρου (SLO)
• oπτική τομογραφία συνοχής νευρικών ινών, ωχράς και οπτικού νεύρου
• μέτρηση της ροής του αίματος του οπτικού νεύρου (BFA)
• παχομέτρηση του κερατοειδούς 

Οι παραπάνω εξετάσεις είναι απαραίτητες όχι μόνο για τη διάγνωση του γλαυκώματος αλλά και την παρακολούθησή του.

Ποιες είναι οι βασικές θεραπείες?
Για την αντιμετώπιση του γλαυκώματος χρησιμοποιούνται τα αντιγλαυκωματικά φάρμακα, τα Lasers και η μικροχειρουργική.

Συνήθως, η θεραπεία ξεκινά με αντιγλαυκωματικά κολλύρια ή ακόμα και με Laser σε επιλεγμένες περιπτώσεις. Οι ασθενείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι το γλαύκωμα είναι μια χρόνια νόσος και ότι θα πρέπει να χρησιμοποιούν τα κολλύρια εφ’ όρου ζωής, πολλές φορές ακόμα και μετά την εγχείρηση ή το Laser.

Το Laser όπως π.χ το Argon ή Yag Laser Τραμπεκουλοπλαστική μπορεί στις περισσότερες περιπτώσεις να ελαττώσει την πίεση, και να ελαφρύνει τη φαρμακευτική αγωγή είναι εξαιρετικά χρήσιμο παρ’ ότι στο 40 – 50% των ασθενών η δράση του δεν διαρκεί πάνω από 2-3 χρόνια.

Όταν δεν ρυθμίζεται ικανοποιητικά η ενδοφθάλμια πίεση ή όταν έχουμε προοδευτική επιδείνωση των οπτικών πεδίων και των άλλων παραμέτρων που αφορούν το γλαύκωμα, τότε καταφεύγουμε στην εγχείρηση. Το ποσοστό επιτυχίας αυτών των επεμβάσεων είναι αρκετά ικανοποιητικό.

Σε ιδιαίτερες περιπτώσεις, ή σε περιπτώσεις που αποτυγχάνουν οι συνήθεις επεμβάσεις για το γλαύκωμα, καταφεύγουμε σε εμφύτευση τεχνητής βαλβίδας παροχέτευσης του υγρού του ματιού.

Επιπλέον, σε βαριά περιστατικά υπάρχουν επεμβάσεις με Diode-LASER ή κρυοπηξία στο ακτινωτό σώμα που μειώνουν την παραγωγή υδατοειδούς υγρού.

Η Α΄ Οφθαλμολογική Κλινική του ΥΓΕΙΑ, είναι πλήρως εξοπλισμένη με τα πλέον σύγχρονα διαγνωστικά και επεμβατικά μηχανήματα, για την αντιμετώπιση του συνόλου των παθήσεων του οφθαλμού. Ειδικότερα, η εξειδικευμένη ομάδα στο γλαύκωμα του Καθηγ. Σπ.Γεωργαρά, με την κα Ελ.Πατσούρα και την κα B.Neureither, έχουν εφαρμόσει πρωτοποριακά στη χώρα αντιγλαυκωματικές επεμβάσεις όπως ARGON και YAG LASER τραμπεκουλοπλαστική, CYCLO-Diode LASER, Ab Interno Excimer LASER τραμπεκουλοστομία, ειδικές επεμβάσεις πρόληψης κρίσεως οξέως γλαυκώματος, τροποποιημένες τραμπεκουλεκτομές, ένθεση ειδικών βαλβίδων Molteno, Ahmed και Express καθώς και νεωτέρων «έξυπνων» (ενεργητικών) βαλβίδων ρύθμισης της ενδοφθαλμίου πιέσεως με ανακοινώσεις σε Ελληνικά και Διεθνή Συνέδρια . Η Α’ Οφθαλμολογική Κλινική, έχοντας στο ενεργητικό της χιλιάδες αντιγλαυκωματικές επεμβάσεις πρωτοπορεί και σε αυτό το πεδίο

Μάρτιος 2017