Διαδικασία της εξέτασης PET/CT. Γραμματειακές πληροφορίες.

Γράφει η,
Ευαγγελία Σωφρονά
Γραμματέας τμήματος PET/CT

Abstract:
The procedure of a PET/CT examination starts with the first contact of the candidate examinee with the secretary of the department. In total, the secretary is responsible for the transaction with the examinee before and after the diagnostic part of the procedure, so as a smooth flow of the examination is accomplished with the least anxiety and the best comfort for the patient.

Η διαδικασία της εξέτασης PET/CT ξεκινά ήδη με την πρώτη επαφή (τηλεφωνική- προσωπική) του εξεταζόμενου με τη γραμματεία του τμήματος και την αμφίδρομη ανταλλαγή πληροφοριών που αφορούν στη διεξαγωγή της εξέτασης. Συγκεκριμένα, η γραμματεία συλλέγει και καταγράφει τα στοιχεία και το αδρό ιατρικό ιστορικό του εξεταζόμενου που αφορά στις ενδείξεις της PET/CT εξέτασης και δίνει τις πρώτες πληροφορίες και οδηγίες για την ιατρική διαδικασία, την περιγραφή της εξέτασης και τις οδηγίες ακτινοπροστασίας.

Για την άρτια και ομαλή διεξαγωγή της εξέτασης PET/CT είναι απαραίτητο να τηρούνται με ακρίβεια οι οδηγίες προετοιμασίας που δίνονται από τη Γραμματεία του Τμήματος στον εξεταζόμενο προφορικά αλλά και με γραπτές οδηγίες που του έχουν αποσταλεί ηλεκτρονικά το αργότερο το πρωί της παραμονής της εξέτασης, με έμφαση στην έγκαιρη προσέλευσή του στο χώρο διενέργειας της εξέτασης, δεδομένου ότι το χορηγηθέν ραδιοφάρμακο έχει μικρή διάρκεια ημίσειας ζωής. Η συνέπεια είναι πρωταρχικής σημασίας για την ομαλή διεξαγωγή της εξέτασης και για την αποβολή περαιτέρω άγχους του εξεταζόμενου.

Αναφορικά με την ιατρική διαδικασία, ο εξεταζόμενος προσέρχεται προσκομίζοντας πλήρη ιατρικό φάκελο, με ιδιαίτερη αναφορά στις πρόσφατες απεικονιστικές εξετάσεις του, ο οποίος ελέγχεται από τον ιατρό του Τμήματος με παράλληλη λήψη του ιστορικού κι ενημέρωση αναφορικά με τη διενέργεια της εξέτασης. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είναι νηστικός το πρωί της εξέτασης, με λήψη μόνο της επιθυμητής ποσότητας νερού, η οποία υπολογίζεται στα 4 ποτήρια περίπου και με φυσιολογικά επίπεδα σακχάρου αίματος. Ιδανικά, δεν ενδείκνυται να έχει υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στην ενδιαφερόμενη περιοχή τον τελευταίο μήνα, σε χημειοθεραπεία τους τελευταίους δύο μήνες και σε ακτινοβολία τους τελευταίους τρεις μήνες. Επίσης, οι διαβητικοί εξεταζόμενοι θα πρέπει να έχουν ρυθμίσει το σάκχαρο αίματος από την προηγούμενη μέρα της εξέτασης με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή που τους έχει συστήσει ο ιατρός τους (χάπια ή ινσουλίνη), δεδομένου ότι επίπεδο σακχάρου αίματος που υπερβαίνει τις 150 μονάδες αντενδείκνυται στη διενέργεια της εξέτασης.

Μετά τη συμπλήρωση το ιατρικού φακέλου και την ενημέρωση του εξεταζόμενου για τη διαδικασία της εξέτασης από τον ιατρό του Τμήματος, ο εξεταζόμενος οδηγείται στον κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο όπου του ζητείται να βγάλει κοσμήματα και μεταλλικά αντικείμενα που ενδεχομένως φέρει πάνω του και να φορέσει ένδυμα εξεταζόμενου. Γίνεται έλεγχος του επιπέδου του σακχάρου με τη λήψη αίματος κι εφόσον το σάκχαρο ελέγχεται φυσιολογικό, γίνεται η ενδοφλέβια χορήγηση του ραδιοφαρμάκου, το οποίο είναι απαραίτητο για τη διενέργεια της εξέτασης. Επισημαίνουμε, απαντώντας συγχρόνως και σε ένα εύλογο ερώτημα πολλών υποψήφιων εξεταζόμενων, ότι η ενδοφλέβια χορήγηση του ραδιοφαρμάκου δεν συνεπάγεται καμία απολύτως παρενέργεια, όπως για παράδειγμα κόπωση ή ζάλη ή αιφνίδια αδιαθεσία. Μετά τη χορήγηση του ραδιοφαρμάκου, ο εξεταζόμενος παραμένει ξαπλωμένος σε κρεβάτι σε κατάσταση ηρεμίας, για μία ώρα περίπου, σύμφωνα με τον απαιτούμενο χρόνο δράσης του ραδιοφαρμάκου. Η όλη διαδικασία λαμβάνει χώρα σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Τμήματος με την υποστήριξη του κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού. Αφού παρέλθει το χρονικό διάστημα της μίας περίπου ώρας, ο εξεταζόμενος οδηγείται στο μηχάνημα PET/CT, το οποίο είναι «ανοιχτό» (όπως ο αντίστοιχος αξονικός τομογράφος), και μένει ξαπλωμένος σε αυτό, επίσης σε κατάσταση ηρεμίας, περίπου για 30 λεπτά της ώρας έως ότου ολοκληρωθεί η λήψη των δεδομένων της απεικόνισης. Μετά το πέρας της εξέτασης, ο εξεταζόμενος αλλάζει ρούχα και αποχωρεί από το χώρο του Τμήματος και του Νοσοκομείου γενικότερα.

Η άμεση αποχώρηση του εξεταζόμενου είναι άρρηκτα δεμένη με τις οδηγίες ακτινοπροστασίας που του έχουν ήδη δοθεί από τον προγραμματισμό της εξέτασης κι έχουν να κάνουν με την προστασία των συνανθρώπων μας και το προσωπικό του Τμήματος PET/CT. Οι οδηγίες ακτινοπροστασίας δίνουν έμφαση κυρίως στη μη κοντινή και πολύωρη επαφή του εξεταζόμενου με παιδιά και με γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία, στην πρώτη περίπτωση επειδή τα κύτταρα των παιδιών είναι σε συνεχή ανάπτυξη, στη δεύτερη περίπτωση επειδή μπορεί να υπάρχει η πιθανότητα εγκυμοσύνης. Σε όλες όμως τις περιπτώσεις, ακόμα και σε αυτές για τις οποίες δεν γίνεται ρητή αναφορά, δεν ενδείκνυται η άσκοπη συνεύρεση του χορηγημένου εξεταζόμενου με οικεία του ή μη πρόσωπα για 8 ώρες μετά από τη χορήγηση του ραδιοφαρμάκου. Επισημαίνουμε ότι ο ακτινοφυσικός του Τμήματος PET/CT είναι επιφορτισμένος με την ενημέρωση του εξεταζόμενου και των συγγενικών του προσώπων για τους κανόνες ακτινοπροστασίας, τους οποίους εξηγεί αναλυτικά κατά την προσέλευση του εξεταζόμενου στο Τμήμα, ο οποίος φυσικά είναι ήδη ενημερωμένος από τη Γραμματεία για τους κανόνες ακτινοπροστασίας από τον προγραμματισμό της εξέτασης.

Μία επιπλέον υποχρέωση της Γραμματείας για την εύρυθμη ροή της εξέτασης και για την απόλυτη κάλυψη των απαιτήσεων των εξεταζόμενων είναι η σαφής ενημέρωσή τους για την παραλαβή των αποτελεσμάτων. Η συλλογή, η μελέτη, η επεξεργασία και η αξιολόγηση των δεδομένων της εξέτασης απαιτεί χρόνο, δεδομένου ότι διατίθεται σε τρεις μορφές (γραπτό πόρισμα, films, ηλεκτρονική μορφή – CD) και συνεπώς ολοκληρώνεται σε 2 εργάσιμες ημέρες, μετά το πέρας των οποίων μπορεί να παραδοθεί στον εξεταζόμενο ή στο θεράποντα ιατρό του μαζί με τον προσκομισθέντα στην αρχή της εξέτασης απεικονιστικό έλεγχο, του οποίου οι ιατρικές πληροφορίες έχουν καταχωρηθεί ηλεκτρονικά. Η όποια προφορική ενημέρωση για το αποτέλεσμα της εξέτασης ή η αποστολή των αποτελεσμάτων ηλεκτρονικά ή με τηλεομοιότυπο στον εξεταζόμενο ή σε συγγενικό του πρόσωπο δεν είναι επιτρεπτή από τη Γραμματεία του Τμήματος, η οποία μεριμνά για την ετοιμασία και την παράδοση του πλήρους ιατρικού φακέλου μόνο στον εξεταζόμενο ή σε συγγενικό του πρόσωπο, κατόπιν σχετικής άδειας. Με την απαρέγκλιτη τήρηση της ανωτέρω υπεύθυνης διαδικασίας διασφαλίζεται το ιατρικό απόρρητο και αποφεύγεται οποιαδήποτε παρερμηνεία του περιεχομένου της εξέτασης από πρόσωπα που δεν έχουν να κάνουν με τον ιατρικό χώρο και τις απαιτήσεις του.

Επειδή η εξέταση PET/CT δεν αποτελεί εξέταση ρουτίνας ούτε και διενεργείται για προληπτικούς λόγους, αλλά αντίθετα πρέπει να υπάρχουν ιατρικές ενδείξεις για υποβολή στη συγκεκριμένη εξέταση, εύλογος είναι και ο προσδιορισμός των ενδείξεων βάσει εγκυκλίου του Υπουργείου Υγείας. Μία από τις πρωταρχικές υποχρεώσεις της Γραμματείας για τον ολοκληρωμένο προγραμματισμό της εξέτασης PET/CT είναι να διασαφηνίζει στον υποψήφιο εξεταζόμενο τις προϋποθέσεις, σύμφωνα με τις οποίες δύναται εκείνος να προσκομίσει παραπεμπτικό του ΕΟΠΥΥ, το οποίο θα είναι έγκυρο και θα ανταποκρίνεται πλήρως στο περιεχόμενο της εξέτασης. Πρωτίστως, το παραπεμπτικό του ΕΟΠΥΥ (ηλεκτρονική συνταγογράφηση) οφείλει να είναι εμπρόθεσμο κι αυτό συνεπάγεται τη διενέργεια της εξέτασης μέσα σε διάστημα ενός μηνός από την έκδοσή του, να περιγράφει την κατάλληλη εξέταση με τον αντίστοιχο κωδικό της και τη σχετική δαπάνη βάσει κρατικού τιμολογίου, το οποίο καθορίζει και τη συμμετοχή του εξεταζόμενου, ο οποίος επιβαρύνεται με το 15% στο ποσό της εξέτασης και με το 15% στο ποσό του ραδιοφαρμάκου και να φέρει ευκρινώς την υπογραφή και τη σφραγίδα του ιατρού που τη συνταγογραφεί. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αιτιολογία της εξέτασης, η οποία περιγράφει συνοπτικά το είδος της νόσου, εξαιτίας της οποίας ο εξεταζόμενος παραπέμπεται για τη συγκεκριμένη εξέταση. Βάσει της σχετικής εγκυκλίου του Υπουργείου Υγείας, περιγράφονται νόσοι για τις οποίες αρκεί η προσκόμιση μόνο της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης με τη συνοδεία εξετάσεων που επιβεβαιώνουν την περιγραφείσα στο παραπεμπτικό αιτιολογία της εξέτασης. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις είναι απαραίτητη και η προσκόμιση της απόφασης του ΚΕΣΥ (Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας), το οποίο είναι αρμόδιο για την έγκριση των υπόλοιπων ενδείξεων που δεν περιλαμβάνονται στη σχετική λίστα του Υπουργείου Υγείας.

Οι νόσοι σύμφωνα με τις οποίες δεν απαιτείται η διαδικασία έγκρισης από την αρμόδια επιτροπή του ΚΕΣΥ είναι:

• Μονήρης όζος πνεύμονα
• Σταδιοποίηση κατά την αρχική διάγνωση στο μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα
• Σταδιοποίηση μετά από θεραπεία του μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα
• Λέμφωμα Hodgkin (και γενικότερα τα λεμφώματα)
• Υψηλής κακοήθειας Non Hodgkin λεμφώματος διάχυτου από μεγάλα Β κύτταρα
• Μελάνωμα (όταν πρόκειται για σταδιοποίηση απομακρυσμένων μεταστάσεων)
• Καρκίνος θυρεοειδούς (με την προϋπόθεση ότι το ολόσωμο σπινθηρογράφημα με Ι-131 είναι αρνητικό και η θυρεοσφαιρίνη αυξημένη)
• Καρκίνος κεφαλής – τραχήλου σε στάδιο διάγνωσης αγνώστου πρωτοπαθούς, σταδιοποίησης ή υποτροπής
• Καρκίνος οισοφάγου για σταδιοποίηση προ της χειρουργικής επέμβασης
• Καρκίνος παχέος εντέρου για σταδιοποίηση προ θεραπευτικής μεταστασεκτομής
• Νεοπλασία αγνώστου πρωτοπαθούς σε στάδιο διάγνωσης
• Καρκίνος όρχεων για υποτροπή σεμινώματος
• Ca τραχήλου μήτρας σε στάδιο υποτροπής
• Ca ωοθηκών σε στάδιο υποτροπής

Επισημαίνεται ότι όλες οι άνωθεν ενδείξεις επιβεβαιώνονται με την απαραίτητη προσκόμιση των σχετικών εξετάσεων και των κατάλληλων δικαιολογητικών, όπως το πόρισμα της αξονικής τομογραφίας, η ιστολογική γνωμάτευση και το ιατρικό σημείωμα του παραπέμποντος ιατρού. Σε αντίθετη περίπτωση, ακόμα κι αν η αιτιολογία που αναγράφεται στο ηλεκτρονικό παραπεμπτικό εμπίπτει στις ενδείξεις του ΕΟΠΥΥ, δεν είναι δυνατή η διενέργεια της εξέτασης, όπως επίσης δεν είναι δυνατός ο προγραμματισμός και γενικά ο όλος συντονισμός της εξέτασης όταν δεν προσκομίζεται η πρωτότυπη απόφαση της έγκρισης από την επιτροπή του ΚΕΣΥ, για νόσους όπου απαιτείται.
Με συνέπεια και χαμόγελο, είναι ευθύνη της γραμματείας η σωστή ενημέρωση και καθοδήγηση του εξεταζόμενου και η χωρίς επιπρόσθετο άγχος και παρερμηνείες τήρηση της διαδικασίας της PET/CT εξέτασης από την αρχική τηλεφωνική επικοινωνία, έως την παραλαβή των αποτελεσμάτων από τον εξεταζόμενο.

Μάρτιος 2015