Οστεοπόρωση και Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μια συχνή νόσος, που παρατηρείται ιδίως στους καπνιστές καθώς και σε ανθρώπους που εισπνέουν σε χρόνια βάση βλαπτικά σωματίδια ή αέρια.

Γράφει ο  
Ιωάννης Π. Δαυλόπουλος
Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος 
Συνεργάτης Β’ Πνευμονολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ
 

Είναι μια προοδευτική νόσος που αν δεν προληφθεί έγκαιρα θα οδηγήσει τον ασθενή σε σοβαρή αναπνευστική αναπηρία επειδή οι αεραγωγοί (οι σωλήνες που μεταφέρουν τον αέρα στις κυψελίδες) χάνουν την ελαστικότητά τους, ενώ οι κυψελίδες (μικροί χώροι στους πνεύμονες που γίνεται η ανταλλαγή των αερίων, δηλαδή οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα) διατείνονται προοδευτικά μέχρι που καταστρέφονται.

Τα συμπτώματα της ΧΑΠ περιλαμβάνουν προοδευτική δύσπνοια προσπάθειας, που τελικά γίνεται και δύσπνοια ηρεμίας (σε προχωρημένα στάδια της νόσου), παραγωγικό βήχα με πολλά πτύελα, καθώς και σφύριγμα στο στήθος, συμπτώματα που γίνονται χρόνια, σε καθημερινή βάση και μειώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών, αφού τους οδηγούν συχνά λόγω παροξύνσεων από λοιμώξεις σε πολλαπλές νοσηλείες. Οι ασθενείς έχουν καθημερινή ανάγκη χρήσης εισπνεόμενων φαρμάκων, ενώ αρκετοί κάνουν περιοδική ή συνεχή χρήση οξυγόνου. Το αποτέλεσμα είναι ότι όχι μόνο μειώνεται η ποιότητα ζωής των ασθενών, αλλά ελαττώνεται δραματικά και το προσδόκιμο επιβίωσής τους.

Η πρόληψη της νόσου γίνεται εγκαίρως αν ο καπνιστής, επισκεφθεί Πνευμονολόγο και ύστερα από κλινική εξέταση υποβληθεί σε σπιρομέτρηση και αξονική τομογραφία θώρακα υψηλής ευκρίνειας, εξετάσεις που δείχνουν τον πιθανό επηρεασμό του αναπνευστικού συστήματος από την καπνιστική συνήθεια. Σύμφωνα με τις στατιστικές,  τη νόσο θα αναπτύξουν 1:5 καπνιστές.
Έρευνες των τελευταίων ετών, δείχνουν ότι η ΧΑΠ χαρακτηρίζεται από συστηματική φλεγμονή (δηλαδή προσβάλλει όχι μόνο το αναπνευστικό σύστημα αλλά επηρεάζει όλο τον οργανισμό) και έχει προταθεί να μετονομαστεί σε συστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο.
Μέσα στο πλαίσιο του επηρεασμού όλου του οργανισμού προκαλεί πολλές συννοσηρότητες (επηρεάζοντας πολλά όργανα) μεταξύ των οποίων ενδεικτικά αναφέρονται: φθορά σκελετικών μυών, καχεξία με απώλεια άλιπης μάζας, καρκίνο πνεύμονα, οστεοπόρωση, αναιμία, κατάθλιψη, αποφρακτική άπνοια κατά τον ύπνο, ισχαιμική καρδιοπάθεια.

Όσον αφορά το θέμα της οστεοπόρωσης, έχει παρατηρηθεί σε ποσοστό μέχρι και 70% σε ασθενείς με ΧΑΠ.
 Αυτό συμβαίνει επειδή οι ασθενείς με ΧΑΠ λαμβάνουν συχνά και για μεγάλα διαστήματα κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη) ενδοφλεβίως ή υπό μορφή χαπιών (είναι γνωστό ότι η κορτιζόνη επιταχύνει τη διαδικασία της οστεοπενίας-οστεοπόρωσης). Επιπλέον,  στη ΧΑΠ γνωρίζουμε ότι προκαλείται η παραγωγή και κυκλοφορία στον οργανισμό παραγόντων φλεγμονής (ενδεικτικά  αναφέρονται: TNF-a, ιντερλευκίνη-1 κ.ά.), που με τη σειρά τους επιδρούν αρνητικά στα κύτταρα που παράγουν οστίτη ιστό μέσα στα κόκκαλα και επιταχύνουν τη διαδικασία της οστεοπόρωσης.
Παράλληλα, οι ασθενείς με ΧΑΠ έχουν επιπρόσθετους λόγους δημιουργίας οστεοπόρωσης όπως: καθιστική ζωή (αφού λόγω δύσπνοιας η μετακίνηση καθίσταται προοδευτικά όλο και πιο δύσκολη), ο υποσιτισμός που παρατηρείται στη νόσο (στο πλαίσιο της γενικότερης καχεξίας), ο χαμηλός δείκτης μάζας σώματος, η μειωμένη λειτουργία των γονάδων κλπ.

Η οστεοπόρωση που δημιουργείται στους ασθενείς με ΧΑΠ, μπορεί να προκαλέσει κατάγματα ευθραστότητας (πχ στο μηριαίο οστό ), που περιορίζουν επιπλέον την ήδη επηρεασμένη κινητικότητα αυτών των ασθενών όπως αναφέρθηκε, ενώ αν συμβούν συμπιεστικά κατάγματα σπονδύλων ή και πλευρών θα επιβαρύνουν επιπλέον την επηρεασμένη αναπνευστική λειτουργία τους (λόγω πόνου δε θα μπορούν να αναπνεύσουν καλά ή θα περιοριστεί η ικανότητα της αναπνοής λόγω του κατάγματος).
Συμπερασματικά,  η έγκαιρη πρόληψη και θεραπεία της οστεοπόρωσης στη ΧΑΠ αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της ιατρικής αντιμετώπισης της ΧΑΠ, που ταλαιπωρεί πάρα πολλούς ανθρώπους σήμερα σε όλο τον κόσμο (αποτελεί την 4η πιο συχνή αιτία θανάτου στις ΗΠΑ), ενώ τα περιστατικά ΧΑΠ αυξάνονται συνεχώς με δραματικούς ρυθμούς, γι’ αυτό η διακοπή του καπνίσματος είναι απολύτως αναγκαία, ώστε να αναχαιτισθεί αυτή η μάστιγα της σημερινής κοινωνίας.

Οκτώβριος 2015