Πλατυποδία: Πότε ενδείκνυται η χειρουργική αντιμετώπιση

Η πλατυποδία είναι μια κατάσταση από την οποία περνάμε… όλοι μας, καθώς το πόδι αρχίζει να παίρνει την οριστική του μορφή στην ηλικία των 4-5 ετών. Αν, όμως, η πλατυποδία επιμείνει, θα πρέπει να γίνει έλεγχος για τυχόν άλλα ζητήματα και, φυσικά, να αντιμετωπιστεί. Ποια προβλήματα, όμως, μπορεί να προκαλέσει και πώς θεραπεύεται;

Γράφει ο 
Αθανάσιος Χ. Μπαδέκας 
Χειρουργός Ορθοπαιδικός
Εξειδικευμένος στις παθήσεις και κακώσεις των κάτω άκρων 
Επιστημονικός Συνεργάτης Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ

Η πλατυποδία είναι μια ανατομική παραλλαγή του σκελετού μας, κατά την οποία η καμάρα του ποδιού μας είναι χαμηλότερη από το φυσιολογικό και αποπεπλατυσμένη. Βλαισοπλατυποδία είναι η ίδια κατάσταση σε συνδυασμό με προς τα έξω παρεκτόπιση της φτέρνας. Είναι μία παραλλαγή της πλατυποδίας, στην οποία η χαμηλή ή μηδενική έσω ποδική καμάρα συνδυάζεται με την προς τα έξω παρεκτόπιση της φτέρνας. Πολλές φορές αυτές οι δύο καταστάσεις συνδυάζονται (η φτέρνα γυρίζει προς τα έξω).

Όλα τα παιδιά γεννιούνται πλατύποδα: η ποδική καμάρα, τα οστά, οι σύνδεσμοι και οι τένοντες που τη στηρίζουν αναπτύσσονται σταδιακά μέχρι την ηλικία των 4-5 ετών. Συνεπώς, μέχρι την ηλικία αυτή δεν χρειάζεται κανενός είδους θεραπεία αφού η καμάρα δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί, εκτός αν η πλατυποδία ή βλαισοπλατυποδία είναι μέρος μιας γενικότερης πάθησης, στην οποία ένα από τα κλινικά ευρήματα είναι και η πλατυποδία.

Μετά την ηλικία των 4 ετών, εφόσον το παιδί παρουσιάζει πλατυποδία, καλό είναι να εξετάζεται περισσότερο για να αποκλειστεί κάποιο συνοδό γενετικό νόσημα που υπάρχει περίπτωση να την προκαλεί (σύνδρομο Marfan, Ehlers-Danlos-γενικευμένη χαλαρότητα αρθρώσεων).

Στις περισσότερες περιπτώσεις η πλατυποδία είναι ασυμπτωματική, δηλαδή το παιδί παίζει, τρέχει χωρίς ιδιαιτέρα προβλήματα και παράπονα του τύπου «πονάνε οι πατούσες» ή «κουράζονται τα πόδια μου» ή ότι μένει πολύ πίσω από τα άλλα παιδιά όταν τρέχει. Αν, όμως, παραπονείται θα πρέπει να εξεταστεί από ειδικό ορθοπαιδικό ώστε να διαπιστωθούν ή να αποκλειστούν κάποιες οστικές ή συνδεσμικές ανωμαλίες που μπορεί να συνυπάρχουν. Υπάρχει περίπτωση η πλατυποδία να συνδυάζεται με κάθετη θέση του αστραγάλου ή κάποια από τα οστά του ποδιού, αντί να είναι ανεξάρτητα και να κινούνται ως αρθρώσεις, να είναι ενωμένα μεταξύ τους όπως φτέρνα με αστράγαλο, αστράγαλος με σκαφοειδές οστούν κ.τ.λ. Εάν διαπιστωθούν τέτοιες καταστάσεις, θα πρέπει να αποκατασταθούν συνήθως χειρουργικά και όσο πιο γρήγορα, τόσο πιο ευνοϊκή είναι η μελλοντική εξέλιξη του ποδιού.

Η διάγνωση

Εκτός από την κλινική εξέταση και αν ο κλινικός ειδικός ορθοπαιδικός (παιδοορθοπαιδικός ή ορθοπαιδικός εξειδικευμένος στις παθήσεις των κάτω άκρων) κρίνει, μπορεί να χρειαστεί να κάνει πελματογράφημα (μια ειδική, αναίμακτη, ανώδυνη και χωρίς ακτινοβολία εξέταση) κατά την οποία το παιδί στέφεται και κατόπιν βαδίζει σ’ ένα δυναμοδάπεδο με αισθητήρες πίεσης και αναλύεται ο τρόπος βάδισής του. Άλλες εξετάσεις είναι ακτινογραφίες των ποδιών σε ειδικές λήψεις, που θα πρέπει να γίνονται με το παιδί σε όρθια θέση ώστε να φορτίζει, και σε πιο σπάνιες περιπτώσεις αξονική τομογραφία όταν υποπτευόμαστε οστικές γέφυρες. Εξετάσεις DNA θα πρέπει να γίνονται στις σπανιότατες περιπτώσεις που υποπτευόμαστε κάποια γενετική ανωμαλία.

Υπάρχουν, όμως, και πολλά παιδιά που παρουσιάζουν πλατυποδία χωρίς καμία σοβαρή αναπτυξιακή πάθηση και μπορεί να έχουν ή όχι ήπια συμπτώματα κούρασης στα πόδια τους. Τα παιδιά αυτά πολλές φορές θα βοηθηθούν από πέλματα που κατασκευάζονται έπειτα από λήψη προπλάσματος και με τη βοήθεια πελματογράφου, τα οποία είναι εξατομικευμένα για την ανατομική παραλλαγή του κάθε ποδιού, ώστε να υποστηρίζουν και να ανυψώνουν την ποδική καμάρα και να κρατούν μια άρθρωση που λέγεται υπαστραγαλική σε ουδέτερη θέση.

Σε περιπτώσεις μάλιστα που η φτέρνα έχει προς τα έξω μετατόπιση (βλαισοπλατυποδία), αυτό είναι απολύτως απαραίτητο ώστε να μπορεί ο αχίλλειος τένοντας και η γαστροκνημία, που καταλήγουν στη φτέρνα, να λειτουργούν ανατομικά και εμβιομηχανικά σωστά. Ένα σωστά κατασκευασμένο-εξατομικευμένο πέλμα, το οποίο μπαίνει μέσα στο υπόδημα, εξαλείφει την ανάγκη χρήσης ειδικά κατασκευασμένων υποδημάτων που κατά κόρον χρησιμοποιήθηκαν σε παλιότερες εποχές.

Επέμβαση για όλους

Να επισημάνουμε πως η πλατυποδία διορθώνεται είτε με συντηρητικές μεθόδους (σε κάποιες περιπτώσεις, με ειδικά πέλματα που γίνονται έπειτα από πελματογράφημα και σε συνδυασμό ή μη με κατάλληλα υποδήματα) είτε χειρουργικά με μια νέα μέθοδο πολύ μικρής επεμβατικότητας, με τομή μόλις 2 εκ. Με τη μέθοδο αυτή ο ασθενής μπορεί να βαδίσει αμέσως χωρίς να χρειαστεί να παραμείνει στο νοσοκομείο (βγαίνει την ίδια ημέρα) και ενδείκνυται για παιδιά άνω των 10 ετών και για ενηλίκους.

Με τη μέθοδο αυτή ουσιαστικά όλο το πόδι μετατίθεται από τη θέση του πρηνισμού στην ουδέτερη θέση – ουσιαστικά το πόδι «ξεκλειδώνει» (στρίβει) προς τη σωστή κατεύθυνση με τη βοήθεια ενός εμφυτεύματος από τιτάνιο, που βοηθά τον αστράγαλο να «γλιστρήσει» πάνω στη φτέρνα προς τη σωστή κατεύθυνση. Δεν έχει καμία σχέση με βίδα που μπαίνει στα οστά και μπορεί να κινδυνεύσει η ανάπτυξη του σκελετού, αντίθετα συμβάλλει στη σωστή ανάπτυξη των κάτω άκρων. Το μέγεθος του εμφυτεύματος επιλέγεται ανάλογα με το μέγεθος της παραμόρφωσης.

Βελτιώνεται έτσι η βάδιση, η χρόνια κόπωση στα κάτω άκρα και πολλές φορές οι πόνοι στα γόνατα και τη μέση, που οφείλονται στην ανώμαλη βάση στήριξης του σώματος λόγω πλατυποδίας. Επιπρόσθετα, με την ανακατασκευή της ποδικής καμάρας κερδίζουμε και 1-2 εκ. σε ύψος.

Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται έπειτα από προσεκτική κλινική εξέταση του ασθενούς. Έχει ένδειξη στην εύκαμπτη πλατυποδία και βλαισοπλατυποδία και στις περιπτώσεις όπου η συντηρητική αγωγή με πέλματα και ειδικά υποδήματα δεν αποδίδει. Μπορεί να εφαρμοστεί, όπως αναφέραμε, και σε ενήλικους και το επιπρόσθετο πλεονέκτημα είναι ότι στον ασθενή επιτρέπεται αμέσως μετεγχειρητικά η πλήρης φόρτιση του σκέλους.

Και οι άλλες μορφές πλατυποδίας (δύσκαμπτη, συνοστέωση, κάθετος αστράγαλος, επικουρικό σκαφοειδές) θεραπεύονται, αλλά με διαφορετικές μεθόδους.

Δεκέμβριος 2012