Σακχαρώδης διαβήτης και παχυσαρκία στην παιδική και εφηβική ηλικία

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) τύπου 2 και η Παχυσαρκία αποτελούν τις σύγχρονες μάστιγες της εποχής μας. Η συχνότητα και των δύο παγκοσμίως αυξάνεται εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να αποτελούν ένα τεράστιο ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα, που επιτακτικά αναζητά τις λύσεις και την ανθρώπινη, επιστημονικά τεκμηριωμένη, φροντίδα μας.

Γράφει o
Δρ Χρήστος Σπ. Ζούπας
Ειδικός Παθολόγος- Διαβητολόγος
Επιστημονικός Διευθυντής Διαβητολογικού Αθηνών

Πριν από περίπου 10 χρόνια, η συχνότητα του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 στους εφήβους δεν ξεπερνούσε το 3%, όμως σήμερα η συχνότητα ξεπερνά το 40%. Το στοιχείο αυτό από μόνο του δείχνει τις διαστάσεις επιδημίας που έχει λάβει η συγκεκριμένη ασθένεια στις νεαρές ηλικίες. Τι πρέπει να προσέχουν, λοιπόν, οι γονείς και ποια είναι η ενδεδειγμένη αντιμετώπιση του προβλήματος;

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το αποκαλούμενο «περιβάλλον» αποτελεί τον πιο σημαντικό επιβαρυντικό παράγοντα στην εμφάνιση του ΣΔ τύπου 2 και της παχυσαρκίας στα παιδιά, με το σχολείο να παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατροφική συμπεριφορά των παιδιών, χωρίς να παραγνωρίζεται, όμως, ο σημαντικός ρόλος της οικογένειας και της κοινωνίας γενικότερα. Δεν είναι εύκολο σε μια σπάταλη και υπερκαταναλωτική κοινωνία, να μάθεις στο παιδί, το νέο ή τη νέα, βασικές αρχές σωστής και υγιεινής διατροφής, όταν το περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται και λειτουργεί ακολουθεί τελείως διαφορετικό τρόπο ζωής και διατροφής.

Σύγχρονη επιδημία

Πριν από περίπου 10 χρόνια, η συχνότητα του ΣΔ τύπου 2 στους εφήβους δεν ξεπερνούσε το 3%. Σήμερα η συχνότητα ξεπερνά το 40%, με τη δεύτερη δεκαετία της ζωής τους να είναι η συνηθέστερη στην εμφάνιση ΣΔ τύπου 2, αφού τότε αρχίζει η εφηβεία, ό,τι αυτό συνεπάγεται στην ανάπτυξη των παιδιών και το σημαντικότερο σε ποσοστό άνω του 75% συνυπάρχει βεβαρημένο οικογενειακό κληρονομικό ιστορικό, σε πρώτου ή δεύτερου βαθμού συγγενείς!
Επίσης η εξέλιξη της παχυσαρκίας σε ΣΔ τύπου 2 στα παιδιά, είναι γρηγορότερη απ’ ό,τι στους ενήλικες, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συχνότερα και συντομότερα επιπλοκές και καρδιαγγειακά προβλήματα, που επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής και τη βιωσιμότητα των παχύσαρκων διαβητικών παιδιών.

Η εξέλιξη της παχυσαρκίας σε ΣΔ τύπου 2 στα παιδιά ξεκινάει συνήθως με οριακά αυξημένα νηστικά σάκχαρα ή ελαττωμένη ανοχή στη γλυκόζη, αρκετά χρόνια πριν εκδηλωθεί ο ΣΔ.

Πρόκειται κυρίως για παιδιά που γεννήθηκαν υπέρβαρα (άνω των 4.000 γρ.) από υπέρβαρη μητέρα που παρουσίασε διαβήτη εγκυμοσύνης, ή γεννήθηκαν φυσιολογικά (κάτω από 4.000 γρ.), αλλά πήραν πολλά κιλά στην εφηβεία και έχουν βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό (γονείς, παππούδες, γιαγιάδες) με ΣΔ τύπου 2 ή/και παχυσαρκία.

Η διάγνωση

Σε αυτές τις περιπτώσεις η έγκαιρη διάγνωση με «καμπύλη σακχάρου» ή/και τη Γλυκοζυλιωμένη Ηβ(Α1c) μια καινούργια εξέταση, που αντικατοπτρίζει τις διακυμάνσεις του σακχάρου για τους προηγούμενους 2-3 μήνες, μας βοηθά στην ταχύτερη έναρξη προληπτικής θεραπευτικής αγωγής, με συστηματική άσκηση και υγιεινή διατροφή, προκειμένου να χάσει κιλά και έτσι να καθυστερήσει ή να αποφύγει την εξέλιξη της παχυσαρκίας σε ΣΔ τύπου 2.

Οι φυσιολογικές τιμές του νηστικού σακχάρου στα παιδιά και τους ενήλικες είναι <100mg/dl και της Α1c140mg/dl, τότε θεωρούνται ότι έχουν «διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη».  Και στις δύο περιπτώσεις θεωρούμε ότι το άτομο έχει προδιαβήτη, ο οποίος, αν δεν αντιμετωπιστεί με προληπτικά μέτρα, όπως είναι η απώλεια βάρους με άσκηση και σωστή υγιεινοδιαιτητική αγωγή, θα εξελιχθεί σε ΣΔ τύπου 2.

Η αντιμετώπιση

Πολλές φορές η διάγνωση του ΣΔ τύπου 2 στα παχύσαρκα ή υπέρβαρα νεαρά άτομα, προκαλεί στους ίδιους και τις οικογένειές τους πανικό, φόβο, αγωνία, άγχος, που στην αρχή τουλάχιστον οδηγεί σε διαιτητικές υπερβολές, που οδηγούν το παιδί σε απομόνωση και μελαγχολία.

Αυτό που πρέπει να τονίσει κανείς από την αρχή σε όλους, είναι ότι ο ΣΔ στην εποχή μας δεν θεωρείται αρρώστια, αλλά τρόπος ζωής. Ένας τρόπος ζωής στον οποίο διδάσκεται και εκπαιδεύεται κανείς να ζει, σαν φυσιολογικός άνθρωπος, χωρίς στερήσεις και υπερβολές, χωρίς «μη», «όχι» και «απαγορεύεται». Αλλά με μέτρο, συνέπεια και αυτοκυριαρχία. Γιατί δεν υπάρχουν «καλά» και «κακά» τρόφιμα, αλλά καλές και κακές επιλογές!

Πρωταρχικός στόχος μας είναι να συμφιλιώσουμε το παιδί και το άμεσο περιβάλλον του με το πρόβλημα και να τους κάνουμε να πιστέψουν ότι, αν θυσιάσουν κάποιες κακές διατροφικές συνήθειες και όχι μόνο, από το παρελθόν, θα απολαύσουν ένα καλύτερο αύριο με ποιότητα ζωής, χωρίς προβλήματα και επιπλοκές.

Η σωστή και εντατικοποιημένη θεραπευτική προσέγγιση, με βάση την άσκηση και την υγιεινή διατροφή, σε συνδυασμό με τη συστηματική παρακολούθηση και την ιδανική ρύθμιση από την αρχή, φαίνεται ότι διατηρεί μία καλή «μεταβολική μνήμη», που διατηρείται στα επόμενα χρόνια που ακολουθούν την εξέλιξη του ΣΔ και προστατεύει καθοριστικά από την εμφάνιση των χρόνιων επιπλοκών του ΣΔ τύπου2.

Ιανουάριος 2012