Κάπνισμα και Άνοια

Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι ο έλεγχος των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου (Σακχαρώδης Διαβήτης, υπερχοληστεριναιμία, υπέρταση, παχυσαρκία) μπορεί να μειώσει και τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας στους ηλικιωμένους.

Γράφει η
Παρασκευή Σακκά 
Νευρολόγος – Ψυχίατρος
Δ/ντρια Τμήματος Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων Εγκεφάλου
Ιατρείο Μνήμης ΥΓΕΙΑ

Το κάπνισμα είναι ένας δυνητικά τροποποιήσιμος παράγοντας, ο οποίος έχει επίσης συνδεθεί με τη γνωστική έκπτωση και την άνοια. Η αγγειοεγκεφαλική νόσος είναι επίσης ένας από τους πιθανούς μηχανισμούς με τους οποίους, το κάπνισμα μπορεί να οδηγήσει στην άνοια, αλλά άν το κάπνισμα συμμετέχει και σε άλλες νευροεκφυλιστικές διεργασίες του εγκεφάλου δεν έχει πλήρως διερευνηθεί.

Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει πολυάριθμες τοξικές ουσίες οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν τη  λειτουργικότητα και ακεραιότητα των νευρώνων (πχ. το μονοξείδιο του άνθρακα και κάποια είδη αντιδρώντος  οξυγόνου, και αυτό μπορεί να επηρεάσει μακροπρόθεσμα την επιβίωση των νευρόνων. Το κάπνισμα έχει σαν  άμεσο αποτέλεσμα αύξηση στη ροή του αίματος και στο μεταβολισμό στην παρεγκεφαλίδα, στους μετωπιαίους και στους βρεγματικο-ινιακούς λοβούς των ενήλικων ατόμων. Το χρόνιο κάπνισμα έχει συνδεθεί με τη μειωμένη σφαιρική εγκεφαλική ροή αίματος και κατά τη διάρκεια των επεισοδίων οξείας κατανάλωσης, με  μειωμένο μεταβολισμό γλυκόζης στην παρεγκεφαλίδα, το θάλαμο, και τον κροταφικό φλοιό άμφω. Οι ηλικιωμένοι με Ήπια Νοητική Διαταραχή ή Άνοια, παρουσιάζουν εκφύλιση σε πολλές από αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου, όπως έδειξαν μελέτες με FDG PET σε μεγάλους αριθμούς ασθενών με νόσο Alzheimer. Eπίσης, πολυάριθμες ογκομετρικές μελέτες με MRI σε ανοϊκούς ασθενείς δείχνουν μείωση του ποσού της φαιάς ουσίας του εγκεφάλου, ιδιαίτερα στο μέσο κροταφικό λοβό και στον οπίσθιο ινιακό λοβό.

Ειδικότερα, τον Ιανουάριο του 2008 δημοσιεύτηκε σε έγκριτο ιατρικό περιοδικό μία μελέτη η οποία μέτρησε τις διαφορές στην πυκνότητα της φαιάς ουσίας ανάμεσα σε 40 καπνιστές και 40 μη καπνιστές άνω των 70 ετών. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι το κάπνισμα συνδέεται με στατιστικά σημαντική μείωση του ποσού της λευκής ουσίας στους εγκεφάλους ηλικιωμένων καπνιστών σε σχέση με ηλικιωμένους που δεν κάπνισαν ποτέ. Περαιτέρω μελέτη απαιτείται για να αποδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο η νικοτίνη καταστρέφει προοδευτικά τους νευρώνες του εγκεφαλικού φλοιού και οδηγεί στη νοητική έκπτωση.

Βιβλιογραφία:
1. Almeida OP, Hulse G, Laurence D, Flicker L: Smoking as a risk factor for Alzheimer/s disease: contrasting evidence from case-control and cohort studies. Addiction 2002, 97:15-28
2. Freund KM, Belanger AJ, D/Agostino RB, Kannel WB: The health risks of smoking. The Framingham Study: 34 years of follow-up. Ann Epidemiol 1993; 3:417-424
3. Herholz K, Salmon E, Perani D, et al: Discrimination between Alzheimer dementia and controls by automated analysis of multicenter FDG PET. Neuroimage 2002; 17:302-316
4. Almeida OP, Garrido JG et al, Smoking Is Associated With Reduced Cortical Regional Gray Matter Density in Brain Regions Associated With Incipient Alzheimer Disease, Am U Geriatr Psychiatry, 2008 16:1-92-98

Ιούλιος 2008