Βραχυθεραπεία: μια επεμβατική μορφή ακτινοθεραπείας

Γράφουν οι
Κύριλλος Σαρρής
Ακτινοθεραπευτής – Ογκολόγος
Συνεργάτης Κέντρου Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας ΥΓΕΙΑ

Κώστας Κυπριανού
Ακτινοθεραπευτής – Ογκολόγος
Συνεργάτης Κέντρου Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας ΥΓΕΙΑ

Γεωργία Κολίτση-Κυπριανού
Ακτινοθεραπευτής – Ογκολόγος
Συνεργάτις Κέντρου Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας ΥΓΕΙΑ

Η βραχυθεραπεία είναι μια επεμβατική μορφή ακτινοθεραπείας η οποία έχει ως αντικείμενο τη διεγχειρητική τοποθέτηση ραδιενεργών πηγών εντός του όγκου, είτε ενδοϊστικά είτε ενδοκοιλοτικά, όπου αυτό είναι δυνατόν, με τη χρήση ειδικών εφαρμογέων.

Η αποτελεσματική εφαρμογή της, βεβαίως, απαιτεί ειδικό εξοπλισμό τόσο για τον σχεδιασμό όσο και για τη χορήγησή της, αλλά και ειδικές δεξιότητες από έμπειρη διεπιστημονική ομάδα, αποτελούμενη από ιατρό ακτινοθεραπευτή – ογκολόγο, φυσικό ιατρικής και εξειδικευμένο τεχνολόγο και νοσηλευτή. Αποτελεί την πρώτη μορφή θεραπευτικής εφαρμογής της ανακάλυψης του Ραδίου (1898).

Αυτή, δε, έγινε σε ασθενείς με γυναικολογικό καρκίνο και παραμένει έκτοτε ο κυρίαρχος τρόπος θεραπείας αυτού του νοσήματος. Σειρά εργασιών και μελετών, τόσο από την ελληνική όσο και από τη διεθνή βιβλιογραφία, αποδεικνύουν ότι η βραχυθεραπεία αποτελεί απαραίτητη και αναντικατάστατη μέθοδο θεραπείας για την αντιμετώπιση του γυναικολογικού καρκίνου.

Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα, αναδεικνύεται ομοίως αποτελεσματική και απαραίτητη στον καρκίνο του προστάτη, του οισοφάγου και του ενδοβρογχικού καρκίνου του πνεύμονος. Χρησιμοποιεί ραδιοϊσότοπα (Ράδιο, 134Cs, 60Co, 192Ir, κ.ά.), τα οποία είναι πηγές υψηλής ενέργειας και μικρών διαστάσεων, και η δόση της ακτινοβολίας που αποδίδουν πέφτει απότομα, σε μικρή απόσταση από την πηγή, παρέχοντας τη δυνατότητα να δοθεί μεγάλη δόση σε μικρό πεδίο. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η βραχυθεραπεία κατέστη απαραίτητη, αφού καλύπτει την αδυναμία της εξωτερικής ακτινοβολίας να δώσει υψηλές δόσεις σε ορισμένες θέσεις θεραπείας, δόσεις αποδεδειγμένα αναγκαίες για τον τοπικό έλεγχο της νόσου και την αύξηση της επιβίωσης των ασθενών.

Η τάση αντικατάστασης της βραχυθεραπείας από τις νεότερες τεχνολογικά προηγμένες τεχνικές εξωτερικής ακτινοβόλησης, όπως η IMRT, οδήγησε στη δραστική μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης των ασθενών με τοπικά προχωρημένο καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, σύμφωνα με μεγάλη μελέτη στις ΗΠΑ.

Η απόλυτη αναγκαιότητα της χορήγησης βραχυθεραπείας σε αυτές τις ασθενείς εκφράστηκε σε άρθρο του πλέον έγκυρου περιοδικού ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας, με τίτλο «Curative Radiation Therapy for Locally Advanced Cervical Cancer: Brachytherapy is NOT Optional», καθώς και με τη δημοσίευση συμπερασμάτων των Αμερικανικών Εταιρειών Γυναικολογικής Ογκολογίας και Βραχυθεραπείας, σε άρθρο με τίτλο «Brachytherapy: a critical component of primary radiation therapy of cervical cancer». Τα αποτελέσματα 5ετούς επιβίωσης ασθενών με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, μετά τη χορήγηση βραχυθεραπείας από τη δική μας ομάδα, ανέρχονται σε: St IB2-IIB 65-70%, St IIIB 35- 50% και StIVA 15-20%.

Η τεχνολογική ανάπτυξη των συστημάτων μεταφόρτισης (after-loading) και ο υπολογιστικός σχεδιασμός θεραπείας, μετά τη δεκαετία του ’80, έδωσαν νέα ώθηση στη χρήση της βραχυθεραπείας, η οποία διευρύνεται ραγδαία όσο γίνεται κατανοητή η δυνατότητα να δώσει με αυτή τη μέθοδο ο εξειδικευμένος προς τούτο ακτινοθεραπευτής – ογκολόγος, με ακρίβεια και ασφάλεια, μεγάλες δόσεις στον όγκο, προφυλάσσοντας παράλληλα τους υγιείς ιστούς που τον περιβάλλουν.

Η κρισιμότερη εξέλιξη των τελευταίων ετών στην εφαρμογή της βραχυθεραπείας είναι η εισαγωγή της απεικόνισης στον σχεδιασμό του προς ακτινοβόληση όγκου, καθώς και των οργάνων και των φυσιολογικών ιστών που ευρίσκονται πέριξ αυτού. Η Απεικονιστικά Καθοδηγούμενη Βραxυθεραπεία (IGBT – Image Guided Brachytherapy) και συνεπώς η δυνατότητα, μέσω αυτής, της τρισδιάστατης (3D) ανακατασκευής τόσο του όγκου-στόχου όσο και της θέσης των εφαρμογέων εντός αυτού παρέχουν σαφώς τη δυνατότητα ασφαλέστερης χορήγησης μεγάλων δόσεων ακτινοβολίας στην επιθυμητή, με ακρίβεια καθορισμένη περιοχή, αυξάνοντας τον τοπικό έλεγχο, με περιορισμό των ανεπιθύμητων παρενεργειών και βελτίωση της επιβίωσης. Επίσης, καθίσταται ευρύτερα δυνατή, συνυπάρχοντος βεβαίως και όλου του κατάλληλου εξοπλισμού, η πραγματοποίηση ενδοϊστικών εφαρμογών, με αποτέλεσμα τη διεύρυνση των πεδίων εφαρμογής της βραχυθεραπείας

Ιανουάριος 2021